السطور المزالة في التعديل (removed_lines ) | [
0 => 'بالرغم من تاريخ بناءها المجهول. يرجح بعض المؤرخين بناء المدينة إلى قبيلة [[زناتة (قبيلة)|زناتة الأمازيغية]] في مطلع القرن العشرين، حيث كانت تعرف باسم ''أنفا'' وميناءها الصغير الذي اعتُبر محطة تجارية للقوارب القادمة من سهل الشاوية للحصول على الشعير والقمح، ثم تطورت المدينة على مر السنين لتصبح العاصمة الاقتصادية والتجارية [[المغرب|للمملكة المغربية]]، والمدينة الأولى في المغرب، والثالثة في <!-- أفريقيا من حيث عدد السكان (بعد [[لاغوس]] و[[القاهرة]]).{{بحاجة لمصدر|تاريخ=أبريل 2019}}',
1 => '',
2 => 'بسبب التنوع المعماري الذي واجهته خلال القرن العشرين، حيث كانت قِبلة معصرنة لجيل من المهندسين المعماريين الأجانب المتخرجين من [[المدرسة الوطنية للفنون الجميلة (باريس)|المدرسة الوطنية للفنون الجميلة في باريس]]. حافظت المدينة على تراثها العمراني العريق الممتزج بين الطراز الإستعماري القديم بأبنيته المنخفضة والمنتظمة والطراز الحديث بمبانيه الشاهقة والفخمة كالمركز التجاري بشركاته ومصارفه وبيوت المال والفنادق الكبرى والحدائق العامة.',
3 => '',
4 => 'تعد المدينة البيضاء مدينة الشهداء، فبعد أن دمرها البرتغاليون وقصفها الفرنسيون عام [[1907]] خلال [[قصف الدار البيضاء|انتفاضة الدار البيضاء]] مما أدى إلى الآلاف من الضحايا. كانت المدينة محاصرة من قبل الجيش المغربي خلال أعمال الشغب عام [[1981]] فيما عرف ب[[شهداء كوميرة|شهداء الكوميرة]] (أي شهداء الخبز)، ومعقلاً سابقاً لسرادب سجون معارضي النظام.',
5 => '',
6 => '[[مسجد الحسن الثاني]] ثاني أكبر مسجد في أفريقيا وتعد مئذنتُه ثاني أعلى مئذنة في العالم ويعد هذا المسجد رمزا للمدينة.<ref name="مأرب برس">[http://marebpress.net/articles.php?id=1604&lng=arabic"مسجد الحسن الثاني تحفة معمارية خالدة] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170830193120/http://marebpress.net/articles.php?id=1604&lng=arabic |date=30 أغسطس 2017}}</ref>.<ref name="مولد تلقائيا2">{{استشهاد ويب|مسار=http://www.aps.dz/algerie/74097-grande-mosquee-d-alger-un-chef-d-oeuvre-architectural-et-un-monument-religieux-et-culturel|عنوان=Grande mosquée d'Alger: un chef-d'oeuvre architectural et un monument religieux et culturel|تاريخ=|ناشر=|الأخير=|الأول=|موقع=| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20181223120912/http://www.aps.dz/algerie/74097-grande-mosquee-d-alger-un-chef-d-oeuvre-architectural-et-un-monument-religieux-et-culturel | تاريخ أرشيف = 23 ديسمبر 2018 |عنوان أجنبي=fr-fr|تاريخ الوصول=2019-12-06|لغة=fr-fr}}</ref>',
7 => '',
8 => 'يلقب سكان المدينة بالاسم الشعبي '''بيضاوا''' أو '''كازاوا'''.',
9 => '',
10 => '== التسمية ==',
11 => 'تستند التفسيرات السائدة حول أصل مدينة الدار البيضاء على رواية اعتاد [[مؤرخ|المؤرخون]] استغلالها بشكل كبير منذ بداية [[القرن 20|القرن العشرين]] (لهم في ذلك مثل الرحالة [[دبلوماسية|الدبلوماسيين]] وعلماء الاجتماع لهذه الفترة)، هذه الرواية تجعل من الدار البيضاء ترجمة حرفية لكلمة كازابلانكا، وهي كلمة استعملها البحارة [[برتغاليون|البرتغاليين]] خلال [[القرن 15|القرن الخامس عشر الميلادي]] للدلالة على المدينة، وفي نفس الإطار تضيف الرواية بأن وجود [[منزل]] بلون أبيض يساعد البحارة البرتغاليين على تحديد موضع كازابلانكا<ref>[http://www.thaqafaonline.com/2011/07/blog-post_8641.html لماذا سميت الدار البيضاء بهذا الإسم؟] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429143105/http://www.thaqafaonline.com/2011/07/blog-post_8641.html |date=29 أبريل 2017}}</ref>.',
12 => 'وبالاعتماد على هذه التسمية، فإن التاريخ يقدم حقيقتين، الأولى مرتبطة بمرور [[الموحدون|الموحدين]] بأنفا بعد [[الدولة المرابطية|المرابطين]]. والثانية واردة على لسان الإخباريين البرتغاليين عند كتابتهم أنفي بدلا من أنفا، وهذه الشهادة تبين عدم إلمام البرتغاليين عند نزولهم بالساحل [[المحيط الأطلسي|الأطلسي]] المغربي منذ القرن الخامس عشر الميلادي بالتسمية الأصلية للمدينة<ref>[http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 الحوار المتمدن-العدد: 3744 - 2012 / 5 / 31 - 21:15] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160505205043/http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 |date=05 مايو 2016}}</ref>.',
13 => 'في [[اللغة العربية]]، يستعمل مصطلح البيضاء للدلالة على اللون الأبيض، ويبقى أن ربط أنفا باللون الأبيض يجد معنا ثابتا أو راسخا وبدون منازع أمازيغي. فالمعطيات اللغوية التي نتوفر عليها لحد الآن تدفعنا إلى عدة قراءات لكلمة أنفا ومنها نجد أنافا - أمافا - أمفا - أنفى- أنفي....',
14 => 'ومن جهته، يعتبر Laoust E. أنفا هي أصل أفا، ويختم تحليله بأن مصطلح أنفا يحيل على فكرة تل أو قمة مما سمح له بالاستنتاج أن موقع المدينة الحالي هو الحي السكني آنفا. إلا أن التحفظ الوحيد الذي يجمع عليه مجموعة من الباحثين المعاصرين هو أن الحي السكني آنفا الحالي والذي تأسس سنة [[1940]] ليس له أية علاقة تاريخية بالموقع الأصلي للمدينة.',
15 => 'وتجدر الإشارة في هذا الصدد، إلى أن دخول [[إسلام|الإسلام]] لبلاد المغرب ساهمت فيه العديد من العوامل وخاصة منها الصراعات [[مذهب|المذهبية]]، مما أثر على سكان السواحل الأطلنتية. ولما نزل البرتغاليون بساحل مدينة أنفا وجدوا تسميات أمازيغية لهذه المدينة، وعمل هؤلاء إخباريون على استعمال مصطلح أنفا وعند نقله إلى البرتغالية أصبح أنفي للدلالة على ترجمة كلمة الدار البيضاء، وهي تمسية تؤكد الاستعمال المتداول لمصطلح كازابلانكا للدلالة على المدينة.',
16 => 'إلى جانب كلمة أنفا نجد هناك تسمية أخرى وهي تادارت وهو اسم أمازيغي يعني الدار أو البيت أو المسكن، والمرجح أن يكون هذا هو الاسم الأول للمدينة في بداياتها الأولى باعتبار أن البحارة البرتغاليين عندما كانوا يتنقلون في المغرب عبر [[الجديدة (المغرب)|الجديدة]] و[[آسفي]] و[[الصويرة]] كانوا يمرون على تادارت للتزود وهي عبارة عن [[مخزن (توضيح)|مخزن]] صغير قرب المرسى الصغيرة التي كانت في ذلك الوقت لا تشمل إلا قوارب [[صيد|الصيد]] الصغيرة<ref>Ciudad de Marruecos</ref>',
17 => '',
18 => '== تاريخ ==',
19 => '{{مفصلة|تاريخ الدار البيضاء}}',
20 => '{{أيضا|حماية فرنسا (المغرب)|تاريخ المغرب|تاريخ المغرب الاقتصادي}}',
21 => 'قام أمازيغ مملكة [[بورغواطة]] بتأسيس مدينة الدار البيضاء (أنفا) سنة 768 م<ref>كتاب الأجتماعايات لسنة الأولى اعدادي مصادق عليه من وزارة التربية الوطنية المغربية طبعة 1997 صفحة 56</ref>. وحسب الزياني المولود سنة 1734 المدينة أسسها [[أمازيغ|الأمازيغ]] حيث حينما انتقل الزيانيون إلى [[تامسنا]] وتادلة قاموا بتأسيس أنفا في تامسنا ومدينة داي في تادلة.',
22 => '"أنفا" أو "أنافا" أو "أنفي"... تسميات مختلفة وردت في المصادر التاريخية القديمة للإشارة إلى الحاضرة التي ظهرت في المكان الحالي للدار البيضاء. وينسبها ابن الوزان (ليون الإفريقي) إلى [[رومان (توضيح)|الرومان]]، كما ينسبها آخرون إلى [[فينيقيون|الفينيقيين]]. ولكن غالب المؤرخين يذهبون إلى أن مؤسسيها هم [[أمازيغ|الأمازيغ]] [[زناتة (توضيح)|الزناتيون]].',
23 => '',
24 => 'وقد اشتهرت "آنفا' لحقبة من الزمان بعلمائها وجنودها وتجارتها المزدهرة<ref>عبد الرحمن بن زيدان، التحاق أعلام الناس بجمال أخبار حاضرة مكناس، المطبعة الوطنية، الرباط، ج 3، ص. 290-295.</ref>..',
25 => ' [[ملف:Braun Anfa HAAB.jpg|تصغير|350 بك| صورة لأنفا خلال القرن 16 |يمين]]',
26 => 'وبقيت "أنفا" خلال حكم [[الدولة المرينية|المرينيين]] مدينة صغيرة مفتوحة على التجارة البحرية مع الخارج لاسيما مع الإسبان والبرتغال. كما كان سكانها بحارة يمارسون القرصنة ويهاجمون بصفة خاصة السفن البرتغالية، مما أثار حفيظة البرتغاليين الذين نظموا هجوما على المدينة وقاموا بتدميرها عن آخرها سنة 1486. وقد حاول البرتغاليون سنة [[1515]] بناء [[قلعة]] محصنة، لكن هزيمتهم على يد [[الدولة المرينية|المرينيين]] جعلتهم يتخلون عن ذلك. ويبدو أن "أنفا" قد اندثرت بدون أن تترك أي أثر سوى ضريح "سيدي علال القيرواني" بوصفه شاهدا على حضارة مشرقة. الدار البيضاء دمرها[[زلزال لشبونة 1755|زلزال]] كبير سنة 1755 يعرف باسم [[زلزال لشبونة 1755|زلزال لشبونة]] فالزلزال دمر مدينة لشبونة أيضا.<ref>{{استشهاد ويب',
27 => '| مسار = https://allmaghreb.com/%d9%85%d8%af%d9%8a%d9%86%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d8%a8%d9%8a%d8%b6%d8%a7%d8%a1-%d8%a7%d9%84%d9%82%d9%84%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b6-%d9%84%d8%a7%d9%82%d8%aa/',
28 => '| عنوان = مدينة الدار البيضاء القلب النابض لاقتصاد المغرب',
29 => '| تاريخ = 2017-10-11',
30 => '| موقع = كل المغرب',
31 => '| لغة = ar',
32 => '| تاريخ الوصول = 2019-07-14',
33 => '| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20190603005935/https://allmaghreb.com/مدينة-الدار-البيضاء-القلب-النابض-لاقت/ | تاريخ أرشيف = 3 يونيو 2019 }}</ref> وفي عهد [[سلالة العلويين الفيلاليين الحاكمة|الدولة العلوية]] إبان حكم السلطان [[محمد الثالث بن عبد الله]] ([[1757]]-1790) أعيد بناء المدينة، وأصبحت تحمل اسم " الدار البيضاء" أو "كازابلانكا" حسب النعت الإسباني. وبفضل الضرائب المفروضة على قبائل "[[شاوية (المغرب)|الشاوية]]" استطاع السلطان سيدي محمد بن عبد الله بناء قلعة محصنة لاستقرار الجنود، والتي أصبحت فيما بعد الوجهة المفضلة لقبائل "الشاوية" و"دكالة"<ref>[http://books.google.com/books?id=sLEQAAAAIAAJ&pg=PA111 ''A second catalogue of manuscripts, in different languages'' John Cochran p.111] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150405220409/http://books.google.com/books?id=sLEQAAAAIAAJ&pg=PA111 |date=05 أبريل 2015}}</ref>. وحوالي سنة [[1830]] أخذت التجارة بالدار البيضاء مع دول أوروبية تعرف نموا، والتي ازدهرت في عهد السلطان العلوي [[الحسن الأول بن محمد|الحسن الأول]] حيث غدت هذه المدينة تستقطب العديد من التجار والحرفيين من مناطق عديدة، وخاصة من مدينتي "[[فاس]]" و"[[مراكش]]"، وقد تمكنت بعض الشركات الفرنسية من تقوية نفوذها في المغرب وأكبرها الشركة القابضة الفرنسية "[[الشركة المغربية]]"التي أصبحت تتحكم في أراضي فلاحية واسعة.',
34 => '',
35 => '=== العهد الفرنسي ===',
36 => '[[ملف:الدار البيضاء 1907 01.jpg|تصغير|قصف الدار البيضاء المغربية عام 1907 من قبل القوات الفرنسية]]',
37 => 'قررت [[مؤتمر الجزيرة الخضراء|اتفاقية الجزيرة الخضراء]] الموقعة في 1906 أولوية فرنسا في المغرب أمام الدول الأوروبية الأخرى وشملت الوثيقة ثلاثة بنود أثرت على الدار البيضاء مباشرة وهي: أن يسيطر الضباط الفرنسيون على التدابير في دار الجمارك ويستحوذون الردود كضمان رهني للقروض التي أعطتها فرنسا، وأن تضطلع [[الشركة المغربية]] بمسؤولية تطوير [[ميناء الدار البيضاء]]، وأن يجهز الفرنسيون والإسبانيون قوة شرطة لمراقبة الميناء.<ref name="مولد تلقائيا1">{{استشهاد بكتاب|عنوان=Histoire de Casablanca, des origines à 1914|الأخير=Adam|الأول=André|ناشر=Éditions Ophrys|سنة=1968|isbn=|مكان=|صفحات=107}}</ref>',
38 => '[[ملف:Bd de la gare - bd MV.JPG|تصغير| [[شارع محمد الخامس (الدار البيضاء)|شارع المحطة]] ([[شارع محمد الخامس (الدار البيضاء)|شارع محمد الخامس]]، الآن) نظرا نحو [[ساحة الأمم المتحدة|ساحة فرنسا]] ([[ساحة الأمم المتحدة]]، الآن) في الدار البيضاء سنة 1920]]',
39 => 'في [[أبريل]] [[1907]]<ref>[http://www.maghress.com/attajdid/40106 ميناء الدارالبيضاء الحلقة الواصلة بين المتروبول والمغرب] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513090517/http://www.maghress.com/attajdid/40106 |date=13 مايو 2016}}</ref> شرعت هذه الشركة في الأشغال التمهيدية لبناء [[ميناء|الميناء]] وذلك بمد خط حديدي فانتهكت حرمة [[مقبرة سيدي بليوط]] مما أثار حفيظة السكان خاصة مع استيائهم من ضغوط الجباة الفرنسيين، وهذا أدى إلى عصيان في الدار البيضاء<ref>[http://portdecasablanca-100ans.com/documents/dossier_presse/dossier_presse_va.pdf الذكرى المئوية لميناء الدار البيضاء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140727102143/http://portdecasablanca-100ans.com/documents/dossier_presse/dossier_presse_va.pdf |date=27 يوليو 2014}}</ref> قادها [[الحاج حمو]] عمت بعد ذلك [[شاوية (المغرب)|الشاوية]] فطالب المتمردون من ممثل [[المخزن (المغرب)|المخزن]] في الدار البيضاء الباشا [[بوبكر بن بوزيد السلاوي]] بإيقاف الأشغال دون جدوى وفي [[يوليو]] قُتل على يد عصابة من رجال قبائل [[شاوية (المغرب)|الشاوية]] 9 عمال أوروبيون يعملون في الشركة المغربية المكلفة بالأشغال التمهيدية للميناء وهو ما دفع الفرنسيين إلى [[قصف الدار البيضاء]] يوم 5-7 أغسطس وإنزال 200 ألف جندي بالمدينة، ما يعد نقطة بداية [[غزو فرنسا للمغرب|الغزو الفرنسي للمغرب]].<ref name="مولد تلقائيا1" />',
40 => '',
41 => 'بعد فرض الحماية في [[مارس]] [[1912]] استمرت أعمال بناء الميناء بتوجيه وإشراف المقيم العام الجنرال [[هوبير ليوطي|ليوطي]] وهو ما شكل منعطفا مهما في تاريخ المدينة إذ أدى إنشاؤه إلى تطور الدار البيضاء اقتصاديا واجتماعيا ومجاليا لتصبح بعد ذلك أكبر مركز حضري بالمغرب<ref>[http://portdecasablanca-100ans.com/documents/dossier_presse/dossier_presse_va.pdfميناء الدار البيضاء: التاريخ والحاضر والآفاق]{{وصلة مكسورة|date=مايو 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. كلف المهندس المدني [[هنري بروست]] بتخطيط الدار البيضاء وهي تتوسع كعاصمة استعمارية. بنيت مدينة أوروبية بجانب المدينة القديمة التي أسسها [[محمد الثالث بن عبد الله]] في القرن الثامن عشر وسميت ''ville nouvelle'' (مدينة جديدة)،<ref>{{استشهاد ويب',
42 => '| مسار = https://aawsat.com/home/article/69196',
43 => '| عنوان = ساحة «الحمام» في الدار البيضاء.. مَعْلم تاريخي بتصميم أوروبي',
44 => '| موقع = الشرق الأوسط',
45 => '| لغة = ar',
46 => '| تاريخ الوصول = 2019-07-14',
47 => '| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20170515221418/http://aawsat.com:80/home/article/69196 | تاريخ أرشيف = 15 مايو 2017 }}</ref><ref>{{استشهاد ويب',
48 => '| مسار = https://www.maghress.com/almassae/220183',
49 => '| عنوان = المعمار الكولونيالي.. لم نستطع صيانته فدمّرناه!',
50 => '| موقع = مغرس',
51 => '| تاريخ الوصول = 2019-07-14',
52 => '| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20190301010244/https://www.maghress.com/almassae/220183 | تاريخ أرشيف = 1 مارس 2019 }}</ref> والساحة بينهما التي كانت مقام السوق الكبير أصبحت "ساحة فرنسا" وهي [[ساحة الأمم المتحدة]] الآن.',
53 => '[[ملف:Bd de la gare - bd MV2.JPG|تصغير|شارع الساعة المؤدي من [[ميناء الدار البيضاء|الميناء]] مباشرة إلى [[برج الساعة (الدار البيضاء)|برج الساعة]]]]',
54 => 'إن اختيار الدار البيضاء لاحتضان أكبر ميناء في [[المغرب]] لم يكن وليد الصدفة ولكنه ارتبط بعدة دوافع منها موقع المدينة في قلب المناطق الفلاحية الغنية [الشاوية ودكالة] وفي مكان يسهل إقامة الشبكة الطرق والسكك الحديدية لنقل الحبوب والحوامض، وكذا الفوسفات من مناجم [[خريبكة]] التي شرع في استغلالها مع بداية العشرينيات من القرن السابق<ref>[http://www.visitcasablanca.ma/ar/casablanca/historique.html اكتشاف الدار البيضاء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170613140132/http://www.visitcasablanca.ma/ar/casablanca/historique.html |date=13 يونيو 2017}}</ref>.',
55 => 'وهكذا أصبحت الدار البيضاء هي الحلقة الواصلة بينالمتروبول [[فرنسا]] والمغرب فعبرها كانت تصدر المواد الأولية ويصل فائض الإنتاج الصناعي الفرنسي ليوزع في [[المغرب]]، وهذا ما جعل النشاط الاقتصادي للمدينة يتطور في اتجاه إفادة شركات [[سمسرة (مهنة)|السمسرة]] والمبادلات، وشركات إقامة البنيات التحتية من طرق وسكك حديدية وشركات للنقل والخدمات، أما النشاط الصناعي فكان ضعيفا يركز على صناعات استهـلاكية كالنـسيج وصناعات غذائية وبعض [[صناعة كيميائية|الصناعات الكيماوية]] الخفيفة، وكل هذا لتوفير الحاجات الضرورية للمعمرين. هذه الوضعية تغيرت قليلا خلال الحرب العالمية الثانية حيث اضطر بعض أصحاب رؤوس الأموال لمغادرة فرنسا، والاستقرار بالمغرب لإقامة بعض الصناعات الكيماوية والميكانيكية في الدار البيضاء خصوصا، لكن هذا لم يمنع المدينة من الاستمرار في لعب دور الوسيط الذي حدد لها سلفا، والدليل علـى ذلك أن أكبر المؤسسات كانت بنكية ومالية، مثل بنـك "الاتحاد باريسي" و" بنك باريس والأراضي منخفضة "التي استثمرت في قطاعات استغلال [[منجم|منـاجم]] والنقل والصـنـاعات الاستهلاكية وقد أدى هذا التطور الاقتصـادي الذي شهدته الدارالبيضاء إلى توافد أعداد من المهاجرين من [[شاوية (توضيح)|الشاوية]] و[[دكالة]] تم بعد ذلك من مختلف أنحاء المغرب.',
56 => '[[ملف:Casablanca in 1930s 2.JPG|تصغير|يمين|المدينة سنة [[1930]]]]',
57 => 'استمر التطور العشوائي للمدينة إلى حدود الثمانينات من القرن السابق حيث أنشأت الوكالة الحضرية ووضع تصميم مديري للمدينة، وخلال هذا العقد أيضا وبالضبط سنة [[1987]] وضع الملك الراحل [[الحسن الثاني بن محمد|الحسن الثاني]] حجر الأساس لبناء المعلمة الكبرى [[مسجد الحسن الثاني]] الذي أعطى للمدينة مكانة روحية على الصعيد العالمي، باعتبار حجمه وضخامة بنايته وما يتضمنه من معالم للفن المعماري المغربي الأصيل وكذا باعتبار موقعه المتميز فجزء مهم من هذه المعلمة بني فوق البحر ويمكن لهذا المسجد أن يحتضن 25 ألف مصليا فضلا عن 80 ألف آخرين يمكن أن تضمها ساحته.',
58 => 'وبجانب هذا المسجد العظيم بنيت [[مدرسة|المدرسة]] القرآنية التي شرع العمل بها في يناير [[1995]] واستقبلت نخبة من أجود الطلبة الذين تم اختيارهم بعد إجراء مباراة، وتلقن في هذه المؤسسة الفتية [[علوم شرعية|العلوم الشرعية]] من فقه، وحديث، وتفسير، وأصول، وعلوم الآلة وكذا العلوم العصرية من رياضيات واجتماعيات وعلوم طبيعية إضافة إلى اللغات الحية أي الفرنسية والإنجليزية.',
59 => 'ومع توالي السنين بدأت هذه المدرسة تشق طريقها على الدرب الذي سارت عليه المدارس العتيقة مثل [[جامعة القرويين|القرويين]] حيث أصبحت تضم أقساما في مختلف أطوار التعليم من الابتدائي إلى النهائي ففي الموسم الماضي فتح الطور النهائي بالمؤسسة وفاء لروح مؤسسها مولاي الحسن الثاني وهذا ما سيعطي للدار البيضاء إشعاعا علميا مع تخرج أول فوج من المدرسة في الموسم الدراسي المقبل بإذن الله تعالى.',
60 => '',
61 => 'فالدار البيضاء مدينة قديمة تاريخيا لكن دورها برز خلال القرن العشرين حيث أصبحت مركزا اقتصاديا مهما، ومع تأسيس المعلمة الكبرى- [[مسجد الحسن الثاني]]- أصبح لها إشعاع روحي وعلمي لا على الصعيد الوطني فحسب بل على صعيد العالمي الإسلامي.',
62 => 'ومن أهم المواقع الأثرية التي تضمها المدينة:',
63 => '• موقع "ليساسفة" يتراوح تاريخه ما بين 5 و 6 ملايين سنة.',
64 => '• موقع "أهل الغلام" يعود تاريخه إلى حوالي مليونين وخمسمائة ألف سنة، وقد وجدت بهذا الموقع بقايا حيوان "[[الهيباريون]]"، وهو جد الحصان الحالي.',
65 => '• مواقع "أولاد حميدة" تتضمن مواقع عديدة من أهمها:',
66 => '- موقع "طوما 1" والذي يشهد على بداية استيطان الإنسان للمنطقة منذ حوالي مليون سنة<ref>[http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/entrepreneurEs.psml?noteid=3182 Casablanca a través de la historia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140729070716/http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/entrepreneurEs.psml?noteid=3182 |date=29 يوليو 2014}}</ref>.',
67 => '',
68 => '=== الحرب العالمية الثانية ===',
69 => 'عام 1940، وقع [[فيليب بيتان]] من فرنسا على [[هدنة 22 يونيو 1940|اتقافية الهدنة]] مع [[ألمانيا النازية|النازيين]]، ثم أمر [[كتائب استعمارية فرنسية|الكتائب الفرنسية]] في [[الإمبراطورية الاستعمارية الفرنسية|الامبراطورية الاستعمارية الفرنسية]] بأن يدافعوا عن أراضي فرنسا من أية قوة معتدية—[[حلفاء الحرب العالمية الثانية|حلافية]] كانت أم غير ذلك—وهكذا تبنى سياسة “حيادية غير متناظرة” في صالح الألمان.<ref>{{استشهاد بكتاب|مسار=https://books.google.co.ma/books?id=98JmAAAAMAAJ&q=%22neutralit%C3%A9+dissym%C3%A9trique%22+petain&dq=%22neutralit%C3%A9+dissym%C3%A9trique%22+petain&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjQ192S6bDjAhXhlFwKHQnuBkMQ6AEIMDAB|عنوان=Relations internationales Paris|الأخير=|الأول=|تاريخ=2001|ناشر=Société d'études historiques des relations internationales contemporaines|سنة=|isbn=|مكان=|صفحات=358|لغة=fr| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20191216215858/https://books.google.co.ma/books?id=98JmAAAAMAAJ&q="neutralité+dissymétrique"+petain&dq="neutralité+dissymétrique"+petain&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjQ192S6bDjAhXhlFwKHQnuBkMQ6AEIMDAB | تاريخ أرشيف = 16 ديسمبر 2019 }}</ref> كان المستعمرون الفرنسيون يدعمون بيتان في الأغلب بينما كان المغاربة الوعاة سياسيا يميلون لتفضيل [[شارل ديغول|ديغول]] و[[حلفاء الحرب العالمية الثانية|الحلفاء]].<ref>{{استشهاد بكتاب|مسار= https://www.worldcat.org/oclc/855022840|عنوان=A history of modern Morocco|الأخير=Miller, Susan Gilson.|الأول=|تاريخ=2013|ناشر=Cambridge University Press|سنة=|isbn=9781139624695|مكان=New York|صفحات=142|oclc=855022840|مسار أرشيف= https://web.archive.org/web/20200324024737/https://www.worldcat.org/oclc/855022840|تاريخ أرشيف=2020-03-24}}</ref>',
70 => '',
71 => 'كانت [[عملية الشعلة]]، والتي انطلقت {{تاريخ|8|نوفمبر|1942}}، غزوا بريطانيا-أميركيا على الأراضي تحت السيطرة الفرنسية في شمال إفريقيا خلال [[حملة شمال أفريقيا|حملة شمال إفريقيا]] في [[الحرب العالمية الثانية]]، وشنت فرقة العمل الغربية والتي تكونت من وحدات أميركية تحت قيادة الجنرال [[جورج باتون]] وأمير البحر [[هنري كينت هيويت]] غزوات على [[المهدية (المغرب)|المهدية]] و[[المحمدية (المغرب)|فضالة]] و[[آسفي]]. أخذت القوات الأميركية مدينة الدار البيضاء من السيطرة [[فرنسا الفيشية|الفيشية]] عندما استسلمت [[فرنسا الفيشية|فرنسا]] {{تاريخ|11|نوفمبر|1942}} مع أن [[معركة الدار البيضاء البحرية]] استمرت إلى أن أغرقت [[بحرية الولايات المتحدة|القوات الأميركية]] [[يو بوت|غواصة ألمانية]] اسمها U-173 يوم 16 نوفمبر.<ref>{{استشهاد ويب|مسار=http://public1.nhhcaws.local/content/history/museums/nmusn/explore/photography/wwii/wwii-north-africa-campaign/naval-battle-of-casablanca.html|عنوان=1942: November 8-16: Naval Battle of Casablanca|موقع=public1.nhhcaws.local|لغة=en-US|تاريخ الوصول=2019-07-13}}</ref>',
72 => '',
73 => 'أصبحت الدار البيضاء موقع [[قاعدة النواصر الجوية]] وهي قاعدة جوية استخدمها الأميركيون لتجهيز كل الطيران للمحاربة في الجبهة الأوروبية خلال [[الحرب العالمية الثانية]]، وصار الميناء الجوي [[مطار محمد الخامس الدولي]] الآن.',
74 => '',
75 => '==== مؤتمر آنفا ====',
76 => 'انعقد [[مؤتمر الدار البيضاء|مؤتمر آنفا]] في مدينة الدار البيضاء يناير 1943، واجتمع فيه رئيس الوزراء البريطاني [[ونستون تشرشل]] والرئيس الأميركي [[فرانكلين روزفلت|فرانكلين ديلانو روزفلت]] لمناقشة حال الحرب. حضر المؤتمر جنرالا [[فرنسا الحرة]] [[شارل ديغول]] و[[هنري جيرو|هنري جيغو]] إلا أنهما لم يشاركا في التخطيط العسكري.',
77 => '',
78 => 'أقر الحلفاء في هذا المؤتمر اتخاذ سياسة "الاستسلام غير المشروط" بمعنى أن [[دول المحور|قوات المحور]] كانت سيحاربها الحلفاء حتى هزيمتها. واجتمع روزفلت مع السلطان [[محمد الخامس بن يوسف|محمد الخامس]] على انفراد وأعرب عن تأييده لاستقلال المغرب بعد نهاية الحرب. صارت هذه المقابلة نقطة تحول في قضية الاستقلال المغربي فأخذ [[الحركة الوطنية المغربية|الوطنيون]] يطالبون علنا باستقلال المغرب المطلق.',
79 => '',
80 => '== الجغرافيا ==',
81 => '=== الموقع ===',
82 => '[[ملف:Casablanca AerialView.jpg|تصغير|يمين|صورة للمدينة من الجو]]',
83 => 'تمثل مدينة الدار البيضاء المجال الرئيسي ل[[جهة الدار البيضاء الكبرى]]<ref>[http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 مدينة الدار البيضاء: النشأة والمسار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160505205043/http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 |date=05 مايو 2016}}</ref>، وتنتمي للمجال الجغرافي للشاوية السفلى يحدها شمالا هضبة بلاد زعير ومن الجنوب الامتداد الطبيعي للشاوية، ومن ال[[شمال]] الغربي المحيط الأطلسي ومن الشرق هضبة بن سليمان.',
84 => 'وحسب [[نظام إحداثيات جغرافي|الإحداثيات الجغرافية]]، فإن الدار البيضاء تقع عند تقاطع خطي الطول َ30 ْ7 وَ45 ْ7 غرب خط غرينتش، وخط عرض َ30 ْ33 وَ45 ْ33 شمال [[خط الاستواء]]، وبحكم موقعها الساحلي المتواجد وسط خط الإنتاج الصناعي، بين [[القنيطرة (توضيح)|القنيطرة]] شمالا والجرف الأصفر جنوبا، فإنها تحتل مكانة إستراتيجية على مستوى الاقتصادي متميزة في ذلك عن باقي المدن المغربية<ref>[http://www.maghress.com/alittihad/112325 جهة الدار البيضاء الكبرى.. موقعها، مساحتها، عدد سكانها وتقطيعها الجغرافي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161023170311/http://www.maghress.com/alittihad/112325 |date=23 أكتوبر 2016}}</ref>.',
85 => '{{موضع جغرافي',
86 => ' | شمال غربي = [[المحيط الأطلسي|محيط أطلسي]]',
87 => ' | مدينة شمال = [[المحمدية (توضيح)|المحمدية]]',
88 => ' | شمال شرقي = [[تيط مليل]]',
89 => ' | مدينة غرب = [[المحيط الأطلسي|محيط أطلسي]]',
90 => ' | اسم مدينة = الدار البيضاء',
91 => ' | مدينة شرق = [[برشيد]]',
92 => ' | جنوب غربي =',
93 => ' | مدينة جنوب = [[أزمور|ازمور]]',
94 => ' | جنوب شرقي = بير جديد',
95 => ' | مقاطعة =',
96 => '}}',
97 => '=== التقسيم الإداري ===',
98 => '{{مفصلة|قائمة مقاطعات الدار البيضاء|قائمة أحياء الدار البيضاء}}',
99 => '',
100 => '[[ملف:AinDiabCasa.jpg|تصغير|200 بك | [[عين الذئاب]] ليلا]]',
101 => '',
102 => 'مدينة الدار البيضاء هي عاصمة [[عمالة الدار البيضاء]] والتي تنقسم إلى ثماني [[عمالة (تقسيم إداري)|عمالات مقاطعات]]:',
103 => '# [[عمالة مقاطعات الدار البيضاء أنفا]]',
104 => '# [[عمالة مقاطعات الفداء مرس السلطان]]',
105 => '# [[عمالة مقاطعات عين السبع الحي المحمدي]]',
106 => '# [[عمالة مقاطعة الحي الحسني]]',
107 => '# [[عمالة مقاطعة عين الشق]]',
108 => '# [[عمالة مقاطعات سيدي البرنوصي]]',
109 => '# [[عمالة مقاطعات ابن امسيك]]',
110 => '# [[عمالة مقاطعات مولاي رشيد]]',
111 => '',
112 => 'وبدورها تنقسم إلى ستة عشر مقاطعة، بالإضافة إلى بلدية واحدة وهي [[مشوار الدار البيضاء]]:',
113 => '{{Div col|2}}',
114 => '# [[مقاطعة أنفا]]',
115 => '# [[مقاطعة المعاريف]]',
116 => '# [[مقاطعة سيدي بليوط]]',
117 => '# [[مقاطعة الفداء]]',
118 => '# [[مقاطعة مرس السلطان]]',
119 => '# [[عين السبع|مقاطعة عين السبع]]',
120 => '# [[الصخور السوداء|مقاطعة الصخور السوداء]]',
121 => '# [[مقاطعة الحي المحمدي]]',
122 => '# [[مقاطعة الحي الحسني]]',
123 => '# [[مقاطعة عين الشق]]',
124 => '# [[مقاطعة سيدي البرنوصي]]',
125 => '# [[سيدي مؤمن|مقاطعة سيدي مومن]]',
126 => '# [[مقاطعة ابن امسيك]]',
127 => '# [[مقاطعة سباتة]]',
128 => '# [[مقاطعة مولاي رشيد]]',
129 => '# [[مقاطعة سيدي عثمان]]',
130 => '{{Div col end}}',
131 => '',
132 => '{| class="wikitable" border="1"',
133 => '! العمالة',
134 => '! الجماعات',
135 => '! البلديات',
136 => '! المساحة',
137 => '! السكان',
138 => '|-',
139 => '| بن أمسيك',
140 => '| بن أمسيك وسباته',
141 => '| ',
142 => '| 10.27 كلم',
143 => '| 1.120.000 نسمة',
144 => '|- bgcolor="#EFEFEF"',
145 => '| مولاي رشيد',
146 => '| مولاي رشيد وسيدي عثمان',
147 => '| ',
148 => '| 13.38 كلم',
149 => '| 3.250.000 نسمة',
150 => '|-',
151 => '| الفداء مرس السلطان',
152 => '| الفداء ومرس السلطان',
153 => '| المشور، مرس السلطان، بوشنتوف، الفداء، الادريسية',
154 => '| 17.9 كلم',
155 => '| 1.020.000 نسمة',
156 => '|-bgcolor="#EFEFEF"',
157 => '| الحي الحسني',
158 => '| الحي الحسني، عين الشق، الالفة',
159 => '| ',
160 => '| 25.91 كلم',
161 => '| 1.034.000 نسمة',
162 => '|-',
163 => '| عين السبع_الحي المحمدي',
164 => '| عين السبع والحي المحمدي والصخور السوداء',
165 => '| ',
166 => '| 26.7 كلم',
167 => '| 870,890 نسمة',
168 => '|- bgcolor="#EFEFEF"',
169 => '| عين الشق',
170 => '| عين الشق',
171 => '| ',
172 => '| 28.89 كلم',
173 => '| 1.012.254 نسمة',
174 => '|-',
175 => '| انفا',
176 => '| انفا والمعاريف وسيدي بليوط',
177 => '| ',
178 => '| 37.5 كلم',
179 => '| 785.250 نسمة',
180 => '|-bgcolor="#EFEFEF"',
181 => '|سيدي البرنوصي',
182 => '| سيدي البرنوصي وسيدي مومن',
183 => '| ',
184 => '| 38.59 كلم',
185 => '| 1.800.500 نسمة',
186 => '|}<ref>[http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/accueil.psml?noteid=2327 Conseil de la Région] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140729203319/http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/accueil.psml?noteid=2327 |date=29 يوليو 2014}}</ref>',
187 => '',
188 => '=== الطوبوغرافيا ===',
189 => 'حسب المعطيات الطبوغرافية، فإن مدينة الدار البيضاء تتموضع فوق [[هضبة|الهضاب]] الساحلية الشمالية. ومن حيث الارتفاع، فهي تتراوح ما بين أعلى نقطة تتمثل في 167 متر في أقصى الجنوب من الخريطة واخفض نقطة ارتفاع 5 أمتار عند الساحل من الشمال الشرقي نحو [[جنوب|الجنوب]] الغربي، وتغير الميلان ال[[طبوغرافيا|طوبوغرافي]] من الداخل نحو [[ساحل (توضيح)|الساحل]] والارتفاع يتدرج من الجنوب الشرقي نحو الشمال الغربي حيث نجد انحدارات جزئية من الجنوب الشرقي نحو الشمال، الغرب، والشمال الغربي، ثم الجنوب الغربي. ويتبين من خلال نقط ارتفاع أن منطقة الدار البيضاء يغلب عليها طابع التموج بحيث أن المنطقة عبارة عن كثبان، وهذه الوضعية هي نتيجة لعمليات الغمر والتراجع التي خلفت مجموعة من المستويات الرسوبية<ref name="حسن أمرير توطين الدار البيضاء">[http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 حسن أمرير توطين الدار البيضاء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160505205043/http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=309974 |date=05 مايو 2016}}</ref>.',
190 => '',
191 => '=== المناخ ===',
192 => 'مناخ الدار البيضاء يتميز بالاعتدال، فمعدل الحرارة السنوي يقارب 18ْ والمعدل السنوي للتساقطات 433,6 ملم. وبحكم تواجدها على الساحل الأطلسي، فإنها تتأثر بالمؤثرات البحرية ويصل عمق هذه المؤثرات إلى مساحة 60 كلم نحو الداخل، فالتفاعل المستمر لعاملي الرطوبة والرياح يساعدان على تلطيف الحرارة في فصل الصيف واعتدالها في فصل الشتاء<ref name="حسن أمرير توطين الدار البيضاء"/>.',
193 => '{{بيانات منطقة مناخية',
194 => '|مكان = الدار البيضاء',
195 => '|metric first = yes',
196 => '|single line = yes',
197 => '|Jan high C = 17.1',
198 => '|Feb high C = 17.9',
199 => '|Mar high C = 19.2',
200 => '|Apr high C = 20.5',
201 => '|May high C = 22.2',
202 => '|Jun high C = 24.0',
203 => '|Jul high C = 25.9',
204 => '|Aug high C = 26.3',
205 => '|Sep high C = 25.5',
206 => '|Oct high C = 23.7',
207 => '|Nov high C = 20.6',
208 => '|Dec high C = 18.3',
209 => '|year high C =',
210 => '|Jan low C = 8.4',
211 => '|Feb low C = 9.1',
212 => '|Mar low C = 10.0',
213 => '|Apr low C = 11.8',
214 => '|May low C = 14.2',
215 => '|Jun low C = 17.4',
216 => '|Jul low C = 19.5',
217 => '|Aug low C = 20.1',
218 => '|Sep low C = 18.2',
219 => '|Oct low C = 15.2',
220 => '|Nov low C = 12.0',
221 => '|Dec low C = 9.5',
222 => '|year low C =',
223 => '|Jan rain mm = 62.2',
224 => '|Feb rain mm = 59.0',
225 => '|Mar rain mm = 50.7',
226 => '|Apr rain mm = 40.2',
227 => '|May rain mm = 18.8',
228 => '|Jun rain mm = 5.8',
229 => '|Jul rain mm = 0.7',
230 => '|Aug rain mm = 0.4',
231 => '|Sep rain mm = 4.9',
232 => '|Oct rain mm = 31.1',
233 => '|Nov rain mm = 75.1',
234 => '|Dec rain mm = 77.7',
235 => '|year rain mm =',
236 => '|Jan rain days = 9.8',
237 => '|Feb rain days = 9.3',
238 => '|Mar rain days = 9.1',
239 => '|Apr rain days = 8.7',
240 => '|May rain days = 5.4',
241 => '|Jun rain days = 2.6',
242 => '|Jul rain days = 0.4',
243 => '|Aug rain days = 0.4',
244 => '|Sep rain days = 2.1',
245 => '|Oct rain days = 6.2',
246 => '|Nov rain days = 9.7',
247 => '|Dec rain days = 10.2',
248 => '|year rain days =',
249 => '|Jan sun = 189.1',
250 => '|Feb sun = 189.2',
251 => '|Mar sun = 241.8',
252 => '|Apr sun = 261.0',
253 => '|May sun = 294.5',
254 => '|Jun sun = 285.0',
255 => '|Jul sun = 303.8',
256 => '|Aug sun = 294.5',
257 => '|Sep sun = 258.0',
258 => '|Oct sun = 235.6',
259 => '|Nov sun = 192.0',
260 => '|Dec sun = 182.9',
261 => '|source 1 = Hong Kong Observatory<ref>{{استشهاد ويب',
262 => '|مسار=http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/africa/mor_al/casablanca_e.htm',
263 => '|عنوان= Climatological Information for Casablanca, Morocco',
264 => '|ناشر=[[Hong Kong Observatory]]',
265 => '|تاريخ=15 August 2011',
266 => '|تاريخ الوصول=16 August 2012| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20181009232012/http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/africa/mor_al/casablanca_e.htm | تاريخ أرشيف = 9 أكتوبر 2018 }}</ref>',
267 => '|تاريخ=August 2011',
268 => '}}',
269 => '',
270 => '=== الجيولوجيا ===',
271 => 'تتكون منطقة الدار البيضاء المنتمية إلى المسيطا الساحلية، جيولوجيا، من صخور رسوبية شستية حثية وكواتزية تشكل القاعدة القديمة، تعود إلى الزمن الكمبري واردفيسي، تكسوها تكوينات حديثة كلسية وتوضعات طميية حمراء رملية أو رمادية طينية طميية داكنة "التيرس" مركزة في الغرب على طول واد بوسكورة والشريط الساحلي<ref>[http://www.startimes.com/f.aspx?t=34236953 المدرسة الحسنية للأشغال العمومية] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160508171626/http://www.startimes.com/f.aspx?t=34236953 |date=08 مايو 2016}}</ref>',
272 => '.',
273 => '',
274 => '== الديموغرافيا ==',
275 => '{{أيضا|ديموغرافية المغرب}}',
276 => 'لقد كان عدد سكان الدار البيضاء لا يتجاوز 20.000 نسمة سنة [[1900]]. أما الآن فيبلغ عدد سكان الدار البيضاء 3,359,818 نسمة مما يجعلها أحد المدن الأفريقية و[[اللغة العربية|العربية]] الأكبر سكانا.',
277 => '98% من السكان يعيشون في المناطق الحضرية، حوالي 25% منهم تحت سن 15 سنة و 9% أكثر من 60 سنة، يشكل سكان الدار البيضاء حوالي 11% من مجموع سكان [[المغرب]].<ref>{{أيقونة إنجليزية}} [http://www.citypopulation.de/World.html http://www.citypopulation.de/] Thomas Brinkhoff: The Principal Agglomerations of the World. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190227163425/http://www.citypopulation.de/World.html |date=27 فبراير 2019}}</ref>',
278 => '',
279 => 'خلال [[الحماية الفرنسية على المغرب]] شكّل [[الأقدام السوداء]] [[مسيحيون|المسيحيين]] [[مغاربة أوروبيون|ذوي الأصول الأوروبية]] تقريبًا حوالي نصف عدد سكان مدينة الدار البيضاء.<ref>Albert Habib Hourani, Malise Ruthven (2002). "''[http://books.google.com/books?id=egbOb0mewz4C&pg=PA323&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false A history of the Arab peoples]''". Harvard University Press. p.323. ISBN 0-674-01017-5 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171020073554/https://books.google.com/books?id=egbOb0mewz4C&pg=PA323&dq&hl=en|date=20 أكتوبر 2017}}</ref> خلال سنوات 1940 و 1950، وكان الدار البيضاء مركزًا رئيسيًا لأعمال الشغب المعادية لفرنسا. تم هجوم بالقنابل في يوم [[عيد الميلاد]] عام [[1953]] والذي تسبب في سقوط العديد من الضحايا.<ref>{{استشهاد بخبر |عنوان=16 Dead in Casablanca Blast |مؤلف= |newspaper=New York Times |تاريخ=25 December 1953 |مسار=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30C12FF3E59177B93C7AB1789D95F478585F9&scp=3&sq=casablanca+bomb&st=p |تاريخ الوصول=4 October 2010| مسار أرشيف = https://web.archive.org/web/20140105145032/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30C12FF3E59177B93C7AB1789D95F478585F9&scp=3&sq=casablanca+bomb&st=p | تاريخ أرشيف = 05 يناير 2014 }}</ref> عقب استقلال المغرب أدا الأوروبيين إلى انخفاض أعدادهم في المدينة. ويقطن في المدينة مجتمع تاريخي من [[يهود سفارديون|اليهود السفارديم]] تقدّر أعدادهم بحوالي 3,000-4,000 نسمة.<ref>Sergio DellaPergola, [http://www.bjpa.org/Publications/downloadPublication.cfm?PublicationID=16432 World Jewish population], 2012, p. 62. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010163741/http://www.bjpa.org/Publications/downloadPublication.cfm?PublicationID=16432 |date=10 أكتوبر 2017}}</ref> في عام [[2015]] قدر [[المؤتمر اليهودي العالمي]] أعداد اليهود في طنجة بحوالي ألف شخص.<ref>[https://www.worldjewishcongress.org/en/about/communities/MA Morocco] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402004157/http://www.worldjewishcongress.org/en/about/communities/MA |date=2 أبريل 2019}}</ref>',
280 => '',
281 => '{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3"',
282 => '|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| التطور الديموغرافي في الدار البيضاء',
283 => '! !! [[1994]]!! [[2004]]',
284 => '|-',
285 => '| [[جهة الدار البيضاء الكبرى|الدار البيضاء الكبرى]] ||align=left| 3.126.785 ||align=left| 3.728.824',
286 => '|-|محافظة الدار البيضاء ||align=left| 2.717.125 ||align=left| 2.949.805',
287 => '|-',
288 => '| محافظة المحمدية ||align=left| 257.001 ||align=left| 322.286',
289 => '|-',
290 => '| محافظة النواصر ||align=left| 90.050 ||align=left| 236.119',
291 => '|-',
292 => '| محافظة مديونة ||align=left| 62.609 ||align=left| 122.851',
293 => '|}',
294 => '',
295 => '== الاقتصاد ==',
296 => '{{أيضا|اقتصاد المغرب|شركات المغرب}}',
297 => '[[ملف:Port of Casablanca.jpg|تصغير|يسار|250px|[[ميناء الدار البيضاء|ميناء]] الدار البيضاء]]',
298 => 'تعتبر منطقة الدار البيضاء الكبرى قاطرة لتنمية الاقتصاد المغربي والقطب الاقتصادي والصناعي.<ref>{{أيقونة إنجليزية}}[https://web.archive.org/20041102204321/www.casablanca.ma/Detail.aspx?folder=14&id=268 Casablanca, poumon économique du Maroc]</ref>. الذي يضم أكثر من ثلث المؤسسات الصناعية في البلاد، بنسبة ٪55 من الوحدات الإنتاجية، وما يقرب من ٪60 من القوى العاملة الصناعية. فيما تحقق المدينة ٪50 من القيمة المضافة للمغرب، وتستقطب ٪48 من الاستثمارات.<ref>[http://www.casainvest.ma/casainvest/tabid/55/Default.aspx Investissements à Casablanca]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171127010355/http://www.casainvest.ma/casainvest/tabid/55/Default.aspx |date=27 نوفمبر 2017}}</ref> في المقابل تستخدم المنطقة ٪35 من الاستهلاك الوطني للكهرباء، وتمتص 1.231 مليون طن من الأسمنت.',
299 => '',
300 => 'تشكل موانئ الدار البيضاء والمحمدية لقربهما ٪55 من التجارة الخارجية، فيما يستوعب مطارها ٪51 من الركاب.',
301 => '',
302 => 'تمثل البيضاء الساحة المالية الأولى في [[المغرب]] و[[المغرب العربي]]<ref name="autogenerated1">[http://www.jeuneafrique.com/jeune_afrique/article_afrique_dossier.asp?art_cle=LIN30038lemouleutpr0&dos_id=307 Jeune Afrique:Le mouvement perpétuel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222052552/http://www.jeuneafrique.com/jeune_afrique/article_afrique_dossier.asp?art_cle=LIN30038lemouleutpr0&dos_id=307 |date=22 ديسمبر 2008}}</ref>، حيث تتواجد بها مقرات لعدة شركات وطنية ودولية متعددة الجنسيات في [[شمال أفريقيا|أفريقيا الشمالية]] و[[غرب أفريقيا|أفريقيا الغربية]]. وتعد بورصة الدارالبيضاء من الأهم في المنطقة والأولى في المغرب العربي والثالثة في [[أفريقيا]] بعد بورصة [[جوهانسبرغ|جوهانسبورغ]] و[[البورصة المصرية|بورصة القاهرة]] والثالثة في العالم العربي بعد بورصة الرياض وبورصة القاهرة بقيمة سوقية تبلغ 60 مليار دولار<ref name="autogenerated1"/>.',
303 => '',
304 => 'في [[سبتمبر]] [[2018]]، أعلن أن ثروة مدينة الدار البيضاء بلغت 42 مليار دولار (أي ما يقرب من 400 مليار درهم). وبحسب تقرير ''Africa Wealth 2018'' حول الثروات في [[أفريقيا]] والذي نشرته مجموعة World Wealth (مجموعة أبحاث جنوب إفريقيا) وبنك AfrAsia (بنك موريشيوس) صنفت مدينة الدار البيضاء في المرتبة التاسعة في تصنيف أغنى المدن الأفريقية.<ref>{{Article|langue=fr|titre=Casablanca parmi les villes les plus riches d’Afrique|périodique=Bladi.net|lire en ligne=https://www.bladi.net/casablanca-villes-riches-afrique,52952.html|date=2018-9-22}}.</ref> وفي نفس العام بلغ سعر المتر المربع 1500 دولار (متوسط سعر الشقة أو الفيلا من 200 إلى 400 متر مربع).<ref>{{Article|langue=fr-MG|titre=Casablanca parmi les 10 villes les plus riches d'Afrique|périodique=Al HuffPost Maghreb|lire en ligne=https://www.huffpostmaghreb.com/entry/casablanca-parmi-les-10-villes-les-plus-riches-dafrique_mg_5ba4c03ce4b0375f8f9bf359|date=2018-9-21}}.</ref>',
305 => '',
306 => '=== بورصة الدار البيضاء ===',
307 => '{{مفصلة|بورصة الدار البيضاء}}',
308 => 'تعد [[بورصة الدار البيضاء]] (BVC) التي تأسست بتاريخ [[7 نوفمبر]] [[1929]]، تحت اسم ''مكتب تداول الأوراق المالية'' سوق الأوراق المالية الرسمية في [[المغرب]]. وقد خضعت البورصة لثلاث إصلاحات متتالية كانت الأولى في عام [[1967]]، والثانية في عام [[1986]] والثالثة في عام [[1993]]. لتصبح حاليا واحدة من أكثر البورصات الأفريقية ديناميكية باحتلالها المرتبة الأولى في المنطقة المغاربية والثانية في [[أفريقيا]] بعد [[جوهانسبرغ]] و[[الوطن العربي|العالم العربي]] بعد [[الرياض]] برأس مال قدره 90 مليار دولار.<ref name="autogenerated1" />',
309 => '',
310 => 'وتتوفر بورصة الدار البيضاء على 81 شركة مدرجة<ref>La liste est disponible sur http://www.casablanca-bourse.com/cgi/ASP/pts/pts.asp {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303235623/http://www.casablanca-bourse.com/cgi/ASP/pts/pts.asp |date=3 مارس 2016 }}.</ref> و 19 [[شركة وساطة]].',
311 => '',
312 => '=== ميناء الدار البيضاء ===',
313 => '{{مفصلة|ميناء الدار البيضاء}}',
314 => 'باعتباره الأكبر في المغرب، يُعَدُّ ميناء الدار البيضاء ميناء متعدد الوظائف يختصُّ في المقام الأول بالتجارة. يمتد الميناء على مايزيد عن 520 هكتار من المسطحات ويتوفر على أكثر من 8 كلم من الأرصفة. يمكن أن يستقبل ويعالج 40 سفينة في الوقت نفسه. ويتضمن ميناء تجاريا وميناء صيد ومارينا بالإضافة إلى المرافق والبنيات التحتية لتجفيف وإعادة السفن إلى الماء في أحواض بناء السفن.',
315 => '',
316 => 'يقع الميناء وسط الساحل الأطلسي المغربي في قاع منطقة مينائية محمية قليلا بين الرؤوس الصخرية للعنق غربا وعكاشة شرقا. يرتبط الميناء شرقا بشارع بن عائشة وغربا بشوارع الموحدين والجيش الملكي. وتتصل هذه الشوارع بالبوابات الخمس للميناء التجاري.',
317 => '',
318 => 'يضم الميناء شبكة للسكك الحديدية تابعة للمكتب الوطني للسكك الحديدية بطول 17410 متر على طول سياج الميناء من البوابة رقم 1 انطلاقا من المحطة إلى ما بعد حاجز الفوسفات حيث تمتد منطقة الجر.',
319 => '* '''الخصائص'''',
320 => '',
321 => ''''''• الموقع''''':غربا ’37°7 ; شمالا’36°33.',
322 => '',
323 => ''''''• طبيعة النشاط''''': التجارة والصيد وإصلاح السفن وركوب الزوارق.',
324 => '',
325 => ''''''• عمق''''': من 7- م إلى 14- متر<ref>[http://www.anp.org.ma/Ar/Espaceprofessionnel/Portcasablanca/Pages/Presentation.aspx الوكاة الوطنية للموانئ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171022084845/http://www.anp.org.ma/Ar/Espaceprofessionnel/Portcasablanca/Pages/Presentation.aspx |date=22 أكتوبر 2017}}</ref>.',
326 => '',
327 => '=== المناطق الصناعية ===',
328 => '* [[تكنوبارك (الدار البيضاء)|تيكنوبارك]]',
329 => '* كازا نيرشور',
330 => '* مركز [[صناعة]] الطيران الدار البيضاء',
331 => '* المركز الصناعي بوسكورة',
332 => '* المركز الصناعي النواصر',
333 => '* المنطقة الصناعية جنوب شرق المحمدية',
334 => '* المنطقة الصناعية ولاد صالح',
335 => '* المنطقة الصناعية عين برجة',
336 => '* المنطقة الصناعية مولاي رشيد<ref>[http://www.invest.gov.ma/?Id=10&lang=ar&Ref=49 المملكة المغربية - الوكالة المغربية لتنمية الإستثمارات] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160424111121/http://www.invest.gov.ma/?Id=10&lang=ar&Ref=49 |date=24 أبريل 2016}}</ref>',
337 => '',
338 => '=== السياحة ===',
339 => '{{أيضا|السياحة في المغرب}}',
340 => '{| border="1"',
341 => '|+',
342 => '|-',
343 => '|'''[[المدينة القديمة (الدار البيضاء)|المدينة القديمة]]'''',
344 => '',
345 => 'كانت عبارة عن مجموعة من [[الأسوار (فيلم)|الأسوار]] تحيط بمدينة الدار البيضاء القديمة، في سنة [[1770]] دعم السلطان [[محمد الثالث بن عبد الله|سيدي محمد بن عبد الله]] هذه الأسوار. وتعد الصقالة رمزا لحكمه. وهذا المعقل، الذي تم الآن تجديده ليصبح مطعماً، يقدم مشهداً بانورامياً على المدينة والميناء، وهو محمي برصيف اصطناعي يقدر طوله ب 3180 م بني في أوائل القرن العشرين. منارة الحنك، التي بنيت سنة [[1920]] والتي تسهل عملية الوصول إلى الميناء، عنوان على النجاح الاقتصادي للمدينة. أما في غربي المدينة حيث توجد ساحة " لا كوميدي"، وفيها يقع سوق وساحة تتوسطها قبة "سيدي بو سمارة"<ref>[http://www.visitmorocco.com/index.php/ara/node_248/node_178/node_36 visit moroccoعلى مفترق طرق الثقافات]{{وصلة مكسورة|تاريخ=يونيو 2019 |bot=JarBot }} {{استشهاد ويب |مسار=https://www.visitmorocco.com/en/index.php/ara/node_248/node_178/node_36 |عنوان=نسخة مؤرشفة |تاريخ الوصول=19 مايو 2020 |مسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20200519183521/https://www.visitmorocco.com/en/index.php/ara/node_248/node_178/node_36 |تاريخ أرشيف=19 مايو 2020 |حالة المسار=bot: unknown }}</ref>',
346 => '||[[ملف:Entrée de la médina de Casablanca.jpg|200بك]]',
347 => '|-',
348 => '|'''[[الحبوس (الدار البيضاء)|حي الأحباس]]'''',
349 => 'شيد حي الأحباس في فترة الحماية، وذلك رغبة في القضاء على مدن الصفيح التي كثرت بهوامش مدينة الدار البيضاء<ref>[http://www.fmh2.ma/programme-culturel/386-تاريخ-حي-الأحباس-بمدينة-الدار-البيضاء-د-محمد-نجيدي.html تاريخ حي الأحباس بمدينة الدار البيضاء، د. محمد نجيدي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307083850/http://www.fmh2.ma:80/programme-culturel/386-تاريخ-حي-الأحباس-بمدينة-الدار-البيضاء-د-محمد-نجيدي.html |date=7 مارس 2016}}</ref>، وهو يعد من المعالم السياحية الكبرى في مدينة الدار البيضاء، إنه حي ثقافي وحضاري بامتياز، ينفرد بأقواسه وبنائه المعماري المستلهم من روح الهندسة العربية والإسلامية بالإضافة إلى لمسات من [[هندسة رياضية|الهندسة]] الغربية والأوروبية من بقايا الحقبة الاستعمارية.<ref>[http://www.maghress.com/alalam/11169 حي الأحباس تراث حضاري إسلامي] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513093322/http://www.maghress.com/alalam/11169 |date=13 مايو 2016}}</ref>',
350 => '||[[ملف:Mahkama du Pacha.jpg|200بك|.]]',
351 => '|-',
352 => '|'''[[مسجد الحسن الثاني]]'''',
353 => 'مسجد الحسن الثاني هو مسجد يقع في ساحل مدينة الدار البيضاء، ب[[المغرب]]، وهو أكبر مسجد في البلاد وسابع أكبر مسجد في العالم، مئذنته أندلسية الطابع ترتفع 210 متر (689 قدم) وهي ثاني أعلى بناية دينية في العالم<ref name="مولد تلقائيا2" /><ref>[http://marebpress.net/articles.php?id=1604&lng=arabic مسجد الحسن الثاني تحفة معمارية خالدة] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170830193120/http://marebpress.net/articles.php?id=1604&lng=arabic |date=30 أغسطس 2017}}</ref>.شيدت صومعة مسجد الحسن الثاني طبقاً للمعمار المغربي-الأندلسي، تمتاز بالرخام الذي يكسوها، وهي مزودة بمنارة وجامور بثلاث تفافيح نحاسية.',
354 => 'يشد الإنتباه ليلاً شعاع ليزر موجه من قمتها نحو الكعبة الشريفة لبيان اتجاه قبلة المسلمين، يصل مداه إلى 30 كلم.',
355 => 'توحي الزخارف المنقوشة على الواجهة الرخامية ل[[صومعة]] المسجد بالصوامع المرينية.',
356 => 'أما الألواح الزليجية المزينة للجهة العليا للصومعة باللونين الأبيض والأخضر، فترمز لألوان السلم والحياة.',
357 => '||[[ملف:Casablanca DSC1053EC.jpg|200 بك]]',
358 => '|-',
359 => '|'''[[عين الذئاب]]'''',
360 => 'يمتد على طول الشاطئ وهي واجهة بحرية تضم سلسلة مسابح وفنادق ومقاه ومطاعم جميلة ويتمتع السائح فيها بكل ما يطلبه من شمس ورمال وشواطئ وكل ما يشتهيه من المناظر [[طبيعة|الطبيعية]].',
361 => 'أضيفت بنايات مختلفة حديثة لاستكمال عمليات التهيئة الأولى لتجعل من كورنيش الدار البيضاء المكان الخالد للموضة.<ref>[http://moroccoholiday.blogspot.com/2012/09/blog-post_5899.html كورنيش عين الذياب ومطاعم كازابلانكا ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222231545/http://moroccoholiday.blogspot.com/2012/09/blog-post_5899.html |date=22 ديسمبر 2016}}</ref><ref>[http://www.maghress.com/alittihad/93047 كورنيش عين الذئاب: إقبال واسع بحثا عن «متعة» معلقة!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513095121/http://www.maghress.com/alittihad/93047 |date=13 مايو 2016}}</ref>',
362 => 'في الوقت الحاضر يساهم المدار الساحلي للكورنيش في نمط حياة البيضاويين حيث يجمع كل مكونات المجتمع البيضاوي المتعطش للترويح عن النفس بالترفيه والتمتع بالهواء الطلق',
363 => '||[[ملف:Ain Diab - CASABLANCA.jpg|200px]]',
364 => '|-',
365 => '||'''[[شارع محمد الخامس (توضيح)|شارع محمد الخامس]]'''',
366 => 'على امتداد كيلومترين يتباهى شارع [[محمد الخامس (توضيح)|محمد الخامس]] بعمارات ذات أناقة فرنسية، وبنايات تجمع بين اللمسة الفنية الأصيلة والديكورات العصرية.. هي واجهات من بين أجمل ما في المدينة البيضاء.. فسحر هذا الشارع يجمع بين [[فن|الفن]] والهندسة، ويشهد على مرحلة تاريخية بعبق الثلاثينيات وعمران حقبة شهدت أوجه ثرائها الحضاري في سنوات ما بين الأربعينيات والخمسينيات من القرن الماضي<ref>[http://www.hespress.com/societe/94693.html شارع محمّد الخامس.. أيقونَة الدّار البيضاء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170811065921/http://www.hespress.com/societe/94693.html |date=11 أغسطس 2017}}</ref>.',
367 => '||[[ملف:Tram in Casablanca 2013.JPG|200بك]]',
368 => '|}',
369 => '',
370 => '== المواصلات والنقل ==',
371 => '{{أيضا|المواصلات في المغرب|البنية التحتية في المغرب|طرق سيارة في المغرب}}',
372 => 'تستفيد العاصمة الاقتصادية من عدة خدمات للمواصلات والنقل مثل "[[طرامواي البيضاء|الطرامواي]]" الذي يعتبر وسيلة للتنقل العمومي يجمع بين عناصر [[قطار خفيف|القطار الخفيف]] و[[ترام]]. بالإضافة للوسائل الكلاسيكية الأخرى.',
373 => '',
374 => '=== حافلات النقل العمومي ===',
375 => '[[ملف:Bus de la ligne 19 m'dina bus.jpg|تصغير]]',
376 => 'تعدّ حافلات النقل العمومي في الدار البيضاء وسيلة النقل الطرقي الأكثر دقة، وأينما كنتم، داخل المجال الحضري أو خارجه، فإنها وسيلة النقل الأكثر تنظيما. وتوجد في الدار البيضاء أكثر من عشر شركات، بما فيها حافلات نقل المدينة، التي هي في الأصل الوكالة المستقلة للنقل المشترك حيث تقوم بتأمين كل الضواحي عبر خطوط منتظمة<ref>[http://www.visitcasablanca.ma/ar/Transport/trains.html الموقع الرسمي للمجلس الإقليمي للسياحة للدار البيضاء] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180612142952/http://www.visitcasablanca.ma/ar/Transport/trains.html |date=12 يونيو 2018}}</ref>.',
377 => '',
378 => '=== سيارات الأجرة ===',
379 => 'تعدّ [[سيارة أجرة|سيارات الأجرة]] في الدارالبيضاء مسجلة وذات [[لون]] أحمر موحد. منها ما يعرف باسم بْتِيت تاكسي (سيارات الأجرة الصغيرة)، أو لونها أبيض وتعرف باسم جراند [[سيارة أجرة|تاكسي]] (سيارات الأجرة الكبيرة). غالباً ما تكون سيارات الأجرة الصغيرة من نوع داسيا، أو [[بيجو]].... وغيرها. ولها أربعة ابواب، تتوفر سيارات كاب في المناطق الحضرية المركزية. ويمكنها ان تستوعب 3 ركاب. لا تذهب سيارات كاب الصغيرة إلى [[مطار|المطار]]. تضاف رسوم إضافية تبلغ عشرين بالمائة في المساء. أما سيارات الأجرة جراند عبارة عن ميني باص توفر خدمة الانتقال داخل المدينة على طرق محددة، تسع ل6 ركاب. أو تقدم خدمة انتقال مشتركة بين المدن. ويمكن تأجير سيارات جراند قبل ساعة أو [[يوم]] من التجول<ref>[http://www.irhal.com/ar/المغرب/الدار-البيضاء/النقل/سيارات-الأجرة.html الدليل السياحي في الدار البيضاء - المغرب] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513083500/http://www.irhal.com:80/ar/المغرب/الدار-البيضاء/النقل/سيارات-الأجرة.html |date=13 مايو 2016}}</ref>',
380 => '',
381 => '=== ترامواي الدار البيضاء ===',
382 => '[[ملف:Casablanca tramway.jpg|تصغير|إحدى قاطرات الترام | 300 بك]]',
383 => 'يعد [[طرامواي البيضاء|ترامواي الدار البيضاء]] أحد ركائز مخطط [[تنمية|التنمية]] المندمجة لجهة الدار البيضاء الكبرى، ويهدف إلى إقامة توازن بين مختلف المناطق بالمدينة وفك العزلة عن الأحياء الهامشية عبر ربطها بالدينامية الاقتصادية والاجتماعية للمدينة، قصد تمكين الساكنة من وسيلة نقل عمومية نظيفة وإيكولوجية.',
384 => 'انطلقت أشغال مشروع [[طرامواي البيضاء|ترامواي الدار البيضاء]] في شهر [[مارس]] [[2011]]. وقد جاء هذا المشروع بعد دراسة أنجزتها الجهة حول التنقلات الحضرية والتي أظهرت أن وسائل النقل العمومي لا تشكل سوى 30 في المائة من وسائل النقل المستعملة بالمدينة، حيث أن حصة النقل الجماعي عبر الحافلات تراجعت من 18 في المائة سنة [[1975]] إلى 13 في المائة سنة [[2004]]، مقابل ارتفاع نسبة الاعتماد على سيارات الأجرة من 1 في المائة سنة [[1975]] إلى 15 في المائة سنة [[2004]] ونسبة التنقل سيرا على الأقدام من 51 في المائة إلى 53 في المائة خلال الفترة نفسها.<ref>[http://www.casatransport.ma/ar/مشاريع/ترامواي-الدار-البيضاء/معطيات-أساسية/ ترامواي الدار البيضاء / معطيات أساسية] {{وصلة مكسورة|تاريخ= يونيو 2019 |bot=JarBot}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160413123430/http://www.casatransport.ma:80/ar/مشاريع/ترامواي-الدار-البيضاء/معطيات-أساسية/ |date=13 أبريل 2016}}</ref>',
385 => 'ووصفت هذه الدراسة شبكة [[النقل العمومي]] بكونها تعاني من نقص عددي وضعف في الجودة علاوة على أنها تتمركز في الطرق الرئيسية وتشكل عبئا ماليا إضافيا على السكان الذين ينفقون 15 مليار [[درهم]] على النقل سنويا. وبذلك تبرز أهمية المشروع الذي هدف المسؤولون من خلاله إلى تحسين خدمة النقل الحضري بالدار البيضاء وإلى المساهمة في تهيئة الفضاء العمومي وإعادة الاعتبار للمواقع التاريخية بالجهة.',
386 => '[[ملف:الطرامواي والبيضاوي.png|تصغير|650px|مركز|مخطط الخطين الأول والثاني من [[طرامواي البيضاء]] ومحطات [[قطار البيضاوي]].]]',
387 => 'وحسب الاتفاقية التي أشرف على توقيعها الملك محمد السادس في [[أكتوبر]] [[2010]]، سيساهم في تمويل المشروع كل من [http://www.casablancacity.ma/ar/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1 مجلس مدينة الدار البيضاء] بالإضافة إلى ميزانية [[الدولة (لقب)|الدولة]] والمديرية العامة للجماعات المحلية بوزارة الداخلية ودعم صندوق الحسن الثاني للتنمية الاقتصادية والاجتماعية وشركاء آخرين.',
388 => '',
389 => 'تم تدشين الخط الأول للترامواي من قبل الملك [[محمد السادس بن الحسن|محمد السادس]] في يوم [[12 ديسمبر]] [[2012]]، وهو الخط الذي يمتد على طول31 كلم<ref>[http://www.casatransport.ma/projets/casa-trameway/presentation/ Présentation du tramway de Casablanca | Casatransport<!-- عنوان مولد بالبوت -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180221235039/http://casatransport.ma/projets/casa-trameway/presentation/ |date=21 فبراير 2018}}</ref> والذي يربط بين 40 محطة من [[سيدي مؤمن]] إلى [[عين الذئاب]] أو حي الكليات، بطاقة استيعاب ل200 ألف راكب يوميا. في حين يجري الخط الثاني الذي من شأنه أن يوصل [[عين السبع|مقاطعة عين السبع]] بالشبكة عند نقطة المواصلة بين فرعي عين الذئاب والكليات، وستكون للخطين نقطة مواصلة أخرى بمحطة ابن تاشفين.<ref>{{استشهاد ويب'
] |
مصدر HTML المعروض للمراجعة الجديدة (new_html ) | '<div class="mw-parser-output"><div><div class="إعلام dablink" style=""><div class="صورة" style="display:inline"></div> <div style="display:inline"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Disambigua_compass.svg" class="image"><img alt="Disambigua compass.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Disambigua_compass.svg/20px-Disambigua_compass.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Disambigua_compass.svg/30px-Disambigua_compass.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Disambigua_compass.svg/40px-Disambigua_compass.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></a> هذه المقالة عن <span class="m">مدينة الدار البيضاء في المغرب</span>. لتصفح عناوين مشابهة، انظر <span class="m"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="الدار البيضاء (توضيح)">الدار البيضاء (توضيح)</a></span>.</div></div></div>
 
<table class="infobox infobox_v2" cellspacing="3px">
<tbody><tr>
<th scope="col" colspan="2" class="entete map" style="line-height:1.5em; background-color:#C60B1E;color:#ffffff">الدار البيضاء
</th></tr>
<tr><th scope="col" colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">كازابلانكا
</th>
</tr><tr>
<td colspan="2" align="center"><div><div class="center"><div class="floatnone"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_3006812920.jpg" class="image"><img alt="Casablanca 3006812920.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Casablanca_3006812920.jpg/240px-Casablanca_3006812920.jpg" decoding="async" width="240" height="330" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Casablanca_3006812920.jpg/360px-Casablanca_3006812920.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Casablanca_3006812920.jpg 2x" data-file-width="437" data-file-height="600" /></a></div></div></div><div><small>في اتجاه عقارب الساعة من أعلى اليسار: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مسجد الحسن الثاني">مسجد الحسن الثاني</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="برجا الدار البيضاء">وبرجا الدار البيضاء</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D9%82" title="منارة العنق">ومنارة العنق</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A3%D8%B1%D8%B6%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="معلم كرة أرضية (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">والكرة الأرضية</a> <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="حديقة جامعة الدول العربية">وحديقة جامعة الدول العربية</a> <a href="/wiki/%D9%83%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="كنيسة القلب المقدس (الدار البيضاء)">وكنيسة القلب المقدس</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="المركب الرياضي محمد الخامس">وملعب محمد الخامس</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%83_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="تكنوبارك (الدار البيضاء)">وتكنوبارك</a></small></div>
</td></tr><tr>
<td colspan="2"><hr style="height:2px;background-color: #E1E1E1;color:#E1E1E1;" /></td>
</tr><tr>
<td colspan="1" align="center"><div class="center"><div class="floatnone"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Flag_of_Casablanca_province_(1976-1997).svg" class="image" title="الدار البيضاء"><img alt="الدار البيضاء" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/125px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/188px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/250px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></div></div><small>علم
</small></td>
<td colspan="1" align="center"><div class="center"><div class="floatnone"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_logo.png" class="image" title="الدار البيضاء"><img alt="الدار البيضاء" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Casablanca_logo.png/100px-Casablanca_logo.png" decoding="async" width="100" height="75" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Casablanca_logo.png/150px-Casablanca_logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Casablanca_logo.png/200px-Casablanca_logo.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></div></div><small>شعار
</small></td>
</tr><tr>
<td colspan="2"><hr style="height:2px;background-color: #E1E1E1;color:#E1E1E1;" /></td>
</tr><tr><td colspan="2" align="center"><div><div class="center"><div class="floatnone"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg" class="image"><img alt="موقع مدينة الدار البيضاء من خريطة المغرب.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/thumb/3/36/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg/200px-%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg" decoding="async" width="200" height="205" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/thumb/3/36/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg/300px-%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/3/36/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8.jpg 2x" data-file-width="372" data-file-height="381" /></a></div></div></div><div><small>موقع مدينة الدار البيضاء في المغرب</small></div>
</td></tr><tr>
<td colspan="2"><hr style="height:2px;background-color: #E1E1E1;color:#E1E1E1;" /></td>
</tr><tr>
<th colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">تقسيم إداري
</th>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">البلد</th>
<td style=""><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/23px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/35px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/45px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">المغرب</a><sup id="cite_ref-GeoNames_ID_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-GeoNames_ID-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-MusicBrainz_area_ID_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-MusicBrainz_area_ID-2">[2]</a></sup></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">عاصمة لـ</th>
<td style=""><div style="max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="جهة الدار البيضاء سطات">جهة الدار البيضاء سطات</a><br /><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="عمالة الدار البيضاء">عمالة الدار البيضاء</a> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P1376" title="تعديل قيمة خاصية (P1376) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P1376) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_(%D8%AA%D9%82%D8%B3%D9%8A%D9%85_%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A)" title="جهة (تقسيم إداري)">جهة</a></th>
<td style=""><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="جهة الدار البيضاء سطات">الدار البيضاء سطات</a></td>
</tr><tr>
<th scope="col" colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">المسؤولون
</th>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">العمدة</th>
<td style=""><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%D9%8A%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%8A_(%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A)" title="عبد العزيز العمري (سياسي مغربي)">عبد العزيز العمري</a></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">نائبه</th>
<td style="">عبد الصمد حيكر</td>
</tr><tr>
<th scope="col" colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">خصائص جغرافية
</th>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A5%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A" title="نظام إحداثيات جغرافي">إحداثيات</a></th>
<td style=""><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=ar&pagename=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&params=33.599166666667_N_7.62_W_globe:earth_type:landmark"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="خرائط وصور جوية ومعلومات أخرى عن الموقع"><span class="latitude">33°35′57″N</span> <span class="longitude">7°37′12″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="خرائط وصور جوية ومعلومات أخرى عن الموقع">33.599166666667°N 7.62°W</span><span style="display:none"> / <span class="geo">33.599166666667; -7.62</span></span></span></a></span> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P625" title="تعديل قيمة خاصية (P625) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P625) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">المساحة</th>
<td style="">873<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup> <a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%84%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9" title="كيلومتر مربع">كم²</a></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">الارتفاع</th>
<td style="">115 <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="متر">متر</a> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P2044" title="تعديل قيمة خاصية (P2044) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P2044) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td>
</tr><tr>
<th scope="col" colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">السكان
</th>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">التعداد السكاني</th>
<td style="">3,359,818 نسمة <small>(إحصاء 2014)</small></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D9%83%D8%AB%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="كثافة سكانية">الكثافة السكانية</a></th>
<td style="">11380 نسمة/كم<sup>2</sup></td>
</tr><tr>
<th scope="col" colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E1E1E1;color:#000000">معلومات أخرى
</th>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A3%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AF%D9%86" title="توأمة مدن">المدينة التوأم</a></th>
<td style=""><div style="max-height:180px; overflow: auto; padding: 2px 0 2px 5px; background-color:transparent;vertical-align:top;font-size:100%"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%83%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="الإسكندرية">الإسكندرية</a><br /><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D9%86%D8%A7" title="أثينا">أثينا</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="بوردو">بوردو</a><small> (3 نوفمبر 1988–)</small><sup id="cite_ref-5b6c88902a64c3067a25add385c90663f6af937e_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-5b6c88902a64c3067a25add385c90663f6af937e-6">[6]</a></sup><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9" title="القاهرة">القاهرة</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D9%83%D8%A7%D8%BA%D9%88" title="شيكاغو">شيكاغو</a><br /><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%AF%D8%A8%D9%8A" title="إمارة دبي">إمارة دبي</a><br /><a href="/wiki/%D9%84%D8%B4%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A9" title="لشبونة">لشبونة</a><br /><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84" title="إسطنبول">إسطنبول</a><br /><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%83%D8%B1%D8%AA%D8%A7" title="جاكرتا">جاكرتا</a><br /><a href="/wiki/%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="كوالالمبور">كوالالمبور</a><br /><a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D9%88_%D8%AF%D9%8A_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%B1%D9%88" title="ريو دي جانيرو">ريو دي جانيرو</a><br /><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الجزائر (مدينة)">الجزائر</a><br /><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%84" title="مونتريال">مونتريال</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA_%D8%A8%D8%B7%D8%B1%D8%B3%D8%A8%D8%B1%D8%BA" title="سانت بطرسبرغ">سانت بطرسبرغ</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%BA%D9%87%D8%A7%D9%8A" title="شانغهاي">شانغهاي</a><small> (1986–)</small><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%86%D9%88%D9%81%D9%8A%D9%8A%D8%AA%D8%B3" title="سوسنوفييتس">سوسنوفييتس</a><br /><a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%88" title="طوكيو">طوكيو</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%BA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1" title="بنغالور">بنغالور</a><br /><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%B3" title="صفاقس">صفاقس</a><br /><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A9" title="جدة">جدة</a><br /><a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a><br /><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%8A%D9%86" title="أرتوين">أرتوين</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="بوسان">بوسان</a><br /><a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="وهران">وهران</a><br /><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D9%8A" title="بنغازي">بنغازي</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سيدي بنور">سيدي بنور</a> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P190" title="تعديل قيمة خاصية (P190) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P190) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">التوقيت</th>
<td style=""><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%AA%D8%B4" title="توقيت غرينيتش">توقيت غرينيتش</a> (0+ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%AA%D8%B4" title="توقيت غرينيتش">غرينيتش</a>)</td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%81%D9%8A" class="mw-redirect" title="التوقيت الصيفي">التوقيت الصيفي</a></th>
<td style="">1+ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%AA%D8%B4" title="توقيت غرينيتش">غرينيتش</a></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">الرمز البريدي</th>
<td style="">من 20000 إلى 20700<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">الرمز الهاتفي</th>
<td style="">(212+) (2125+ الهاتف الثابت) (2126+ الهاتف المحمول)</td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><a href="/wiki/%D8%A3%D9%8A%D8%B2%D9%88_3166-2" title="أيزو 3166-2">أيزو 3166-2</a></th>
<td style="">MA-CAS<sup id="cite_ref-36bc970be1c7a8258dbd02c4d8ff727238ab88c1_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-36bc970be1c7a8258dbd02c4d8ff727238ab88c1-7">[7]</a></sup> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P300" title="تعديل قيمة خاصية (P300) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P300) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row"><span class="nowrap">الموقع الرسمي</span></th>
<td style=""><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200502030416/http://casablanca.ma/">الموقع الرسمي</a></td>
</tr><tr>
<th style="text-align: right; background-color:#F3F3F3;" scope="row">الرمز الجغرافي</th>
<td style=""><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.geonames.org/2553604">2553604</a> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P1566" title="تعديل قيمة خاصية (P1566) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P1566) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td>
</tr><tr>
<td colspan="2" style="text-align:center;background-color:#F9F9F9;color:#000000;"><a class="mw-kartographer-map mw-kartographer-container floatright" style="width: 300px; height: 300px;" data-mw="interface" data-style="osm-intl" data-width="300" data-height="300" data-zoom="8" data-lat="33.5992" data-lon="-7.62" data-lang="ar" data-overlays="["_94a1a7f4aab2df8ffb9ec49008411ad18ece29f0"]" href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:Map/8/33.5992/-7.62/ar"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,33.5992,-7.62,300x300.png?lang=ar&domain=ar.wikipedia.org&title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&groups=_94a1a7f4aab2df8ffb9ec49008411ad18ece29f0" alt="" width="300" height="300" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,33.5992,-7.62,300x300@2x.png?lang=ar&domain=ar.wikipedia.org&title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&groups=_94a1a7f4aab2df8ffb9ec49008411ad18ece29f0 2x" /></a></td>
</tr><tr>
<td class="navigation-only" colspan="2" style="border-top: 2px #C60B1E dotted; font-size: 80%; background:inherit; text-align: left;"><span class="plainlinks" style="float:right;"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=0"><span style="color:#555;">تعديل مصدري</span></a> - <a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&veaction=edit"><span style="color:#555;">تعديل</span></a> </span> <a href="//ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9" title="طالع توثيق القالب"><img alt="طالع توثيق القالب" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></td></tr>
</tbody></table>
<p><b>الدار البيضاء</b> أو <b>كازابلانكا</b> (<a href="/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="لغة إسبانية">بالإسبانية</a>: <span lang="es">Casablanca</span>) كانت تسمى <b>آنفا</b> (<a href="/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A3%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D8%BA%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="لغة أمازيغية">بالأمازيغية</a>: ⴰⵏⴼⴰ) أي <b>التلة</b> (تسمى اختصاراً بالاسم المحلي:<b>كازا</b>) هي أكبر مدينة في <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">المغرب</a> وعاصمته الاقتصادية، وواحدة من أكبر وأهم المدن في أفريقيا، من الناحية الاقتصادية والديمغرافية.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup> تقع المدينة وسط غرب <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">المغرب</a> على بعد حوالي 95 كم <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8" title="جنوب">جنوب</a> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D8%A9" title="عاصمة">العاصمة</a> الإدارية <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="الرباط">الرباط</a> على ساحل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="المحيط الأطلسي">المحيط الأطلسي</a>. بمجموع عدد سكان يبلغ 3,359,818 نسمة<sup id="cite_ref-احصاء_2014_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-احصاء_2014-10">[10]</a></sup> حسب <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85_%D9%84%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D9%86%D9%89_%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%A9_2014_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الإحصاء العام للسكان والسكنى لسنة 2014 (المغرب)">الإحصاء العام للسكان والسكنى لسنة 2014</a>. و 4،270,750 نسمة<sup id="cite_ref-احصاء_2014_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-احصاء_2014-10">[10]</a></sup> في مجموع تجمعاتها، مما يجعلها المدينة الأكثر اكتظاظًا بالسكان في المملكة.
</p><p>تغطي منطقة الدار البيضاء الكبرى مساحة 54 140 1 كيلومتر مربع. تبلغ مساحة المناطق الحضرية 227.82 كيلومتر مربع مقابل ٪18.8. في بداية الثمانينات. منذ العودة إلى مبدإ وحدة المدينة في عام <a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a>،<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup> أصبحت المدينة تتكون من ناحية من <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="عمالة الدار البيضاء">عمالة الدار البيضاء</a>، مقسمة إلى <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D8%B3%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="التقسيم الإداري في المغرب">16 مقاطعة</a> موزعة على 8 مقاطعات محلية؛ ومن ناحية أخرى، من بلدية <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="مشوار الدار البيضاء">مشور الدار البيضاء</a> حيث يقع القصر الملكي.
</p><p>بالرغم من تاريخ بناءها المجهول. يرجح بعض المؤرخين بناء المدينة إلى قبيلة <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A9_(%D9%82%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A9)" title="زناتة (قبيلة)">زناتة الأمازيغية</a> في مطلع القرن العشرين، حيث كانت تعرف باسم <i>أنفا</i> وميناءها الصغير الذي اعتُبر محطة تجارية للقوارب القادمة من سهل الشاوية للحصول على الشعير والقمح، ثم تطورت المدينة على مر السنين لتصبح العاصمة الاقتصادية والتجارية <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">للمملكة المغربية</a>، والمدينة الأولى في المغرب، والثالثة في أفريقيا من حيث عدد السكان (بعد <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B3" title="لاغوس">لاغوس</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9" title="القاهرة">والقاهرة</a>). والذي يربط بين 40 محطة من <a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86" title="سيدي مؤمن">سيدي مؤمن</a> إلى <a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D8%A6%D8%A7%D8%A8" title="عين الذئاب">عين الذئاب</a> أو حي الكليات، بطاقة استيعاب ل200 ألف راكب يوميا. في حين يجري الخط الثاني الذي من شأنه أن يوصل <a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9" title="عين السبع">مقاطعة عين السبع</a> بالشبكة عند نقطة المواصلة بين فرعي عين الذئاب والكليات، وستكون للخطين نقطة مواصلة أخرى بمحطة ابن تاشفين.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup> وبذلك عززت هذه الوسيلة موقع المدينة كقطب استثماري قادر على جلب المزيد من الاستثمارات وتوفير وسيلة نقل ملائمة يمكن استعمالها من قبل جميع الفئات الاجتماعية.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>
</p>
<div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ar" dir="rtl"><h2 id="mw-toc-heading">محتويات</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div>
<ul>
<li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#الطرق_السريعة"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">الطرق السريعة</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#السكك_الحديدية"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">السكك الحديدية</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#مطار_محمد_الخامس"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">مطار محمد الخامس</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#المجتمع"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">المجتمع</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#الرياضة"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">الرياضة</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#الصحة"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">الصحة</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#التعليم"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">التعليم</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#الثقافة"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">الثقافة</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#الموسيقى"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">الموسيقى</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#الأدب"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">الأدب</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#الفن"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">الفن</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#التصوير"><span class="tocnumber">5.4</span> <span class="toctext">التصوير</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#الفيلم"><span class="tocnumber">5.5</span> <span class="toctext">الفيلم</span></a></li>
<li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#الهندسة_المعمارية"><span class="tocnumber">5.6</span> <span class="toctext">الهندسة المعمارية</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3 tocsection-15"><a href="#سنوات_العشرينات_"_سمة_السنوات_الأولى_للحماية_""><span class="tocnumber">5.6.1</span> <span class="toctext">سنوات العشرينات " <i>سمة السنوات الأولى للحماية</i> "</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-16"><a href="#سنوات_الثلاثينات_"الطريقة_الموريسكية""><span class="tocnumber">5.6.2</span> <span class="toctext">سنوات الثلاثينات "<i>الطريقة الموريسكية</i>"</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-4 tocsection-17"><a href="#عمارة_Levy_Bendayon"><span class="tocnumber">5.6.2.1</span> <span class="toctext">عمارة Levy Bendayon</span></a></li>
<li class="toclevel-4 tocsection-18"><a href="#عمارة_Moretti-Milone"><span class="tocnumber">5.6.2.2</span> <span class="toctext">عمارة Moretti-Milone</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-3 tocsection-19"><a href="#سنوات_الخمسينات"><span class="tocnumber">5.6.3</span> <span class="toctext">سنوات الخمسينات</span></a></li>
<li class="toclevel-3 tocsection-20"><a href="#تراث_معماري_مهدد"><span class="tocnumber">5.6.4</span> <span class="toctext">تراث معماري مهدد</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1 tocsection-21"><a href="#مشاريع_تحديث_الدار_البيضاء"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">مشاريع تحديث الدار البيضاء</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#معرض_الصور"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">معرض الصور</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#التوأمة"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">التوأمة</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#وصلات_داخلية"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">وصلات داخلية</span></a></li>
<li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#مصادر"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">مصادر</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#معلومات"><span class="tocnumber">10.1</span> <span class="toctext">معلومات</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="#وصلات_خارجية"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">وصلات خارجية</span></a></li>
</ul>
</div>
<h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B7.D8.B1.D9.82_.D8.A7.D9.84.D8.B3.D8.B1.D9.8A.D8.B9.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="الطرق_السريعة">الطرق السريعة</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=1" title="عدل القسم: الطرق السريعة">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Hpim1543oz9.jpg" class="image"><img alt="Hpim1543oz9.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Hpim1543oz9.jpg/220px-Hpim1543oz9.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="thumbimage" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Hpim1543oz9.jpg/330px-Hpim1543oz9.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Hpim1543oz9.jpg/440px-Hpim1543oz9.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="448" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Hpim1543oz9.jpg" class="internal" title="كبّر"></a></div></div></div></div>
<p>لدى الدار البيضاء مسار سريع حضري بطول 22 كلم يقطع المدينة بمحور شرق غرب وطريق سيار يحيط بالمدينة A5; بطول 35 كلم تخرج منه 3 محاور رئيسية في البلاد الطريق السيار A3 <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="الرباط">الرباط</a>_البيضاءو الطريق السيار A6 <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الجديدة (المغرب)">الجديدة</a> البيضاء والطريق السيارA5 <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3" title="فاس">فاس</a> البيضاء والطريق السيارA8 <a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a> البيضاء والطريق السيار A7 <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4" title="مراكش">مراكش</a> البيضاء إذأن المدينة تمثل أهم عقدة طرقية في البلاد.
</p>
<ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D9%82_%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" class="mw-redirect" title="طرق سيارة في المغرب">الطريق السيارة</a> الرابطة بين <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B1" class="mw-redirect" title="الطريق السيار الدار البيضاء أكادير">مراكش</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7_-_%D8%A3%D8%B3%D9%81%D9%8A" class="mw-redirect" title="الطريق السيار الرباط - أسفي">والرباط</a> وفاس وطنجة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B1" class="mw-redirect" title="الطريق السيار الدار البيضاء أكادير">وأڭادير</a>.</li></ul>
<h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B3.D9.83.D9.83_.D8.A7.D9.84.D8.AD.D8.AF.D9.8A.D8.AF.D9.8A.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="السكك_الحديدية">السكك الحديدية</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=2" title="عدل القسم: السكك الحديدية">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<div style="overflow-x: unset; clear:none;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>مقالات مفصلة</b>: <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="محطة الدار البيضاء المسافرين">محطة الدار البيضاء المسافرين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%A1" title="محطة الدار البيضاء الميناء">محطة الدار البيضاء الميناء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D8%B3" title="محطة الوازيس">محطة الوازيس</a></li></ul></div>
<div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg" class="image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg/220px-%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg" decoding="async" width="220" height="165" class="thumbimage" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg/330px-%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg/440px-%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg 2x" data-file-width="4032" data-file-height="3024" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86.jpeg" class="internal" title="كبّر"></a></div><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="محطة الدار البيضاء المسافرين">محطة الدار البيضاء المسافرين</a></div></div></div>
<p>تتصل المدينة البيضاء بشكل جيد بشبكة السكك الحديدية التابعة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%B3%D9%83%D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="المكتب الوطني للسكك الحديدية">للمكتب الوطني للسكك الحديدية</a>، مما يسهل الوصول إلى المدن الرئيسية في البلاد. وتحتوي المدينة على محطتين رئيسيتين للسكك الحديدية هما <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="محطة الدار البيضاء المسافرين">محطة الدار البيضاء المسافرين</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%A1" title="محطة الدار البيضاء الميناء">ومحطة الدار البيضاء الميناء</a>. حيث تسجل هاتان المحطتان لوحدهما حركة النقل لحوالي 8 ملايين مسافر في السنة. كما يوجد بالمدينة العديد من المحطات الصغيرة الأخرى، والتي عادة تخدم خطوط الضواحي والأقاليم متل (عين السبع، بوشنتوف، الوازيس).
</p><p>كما تتمتع الدار البيضاء بخدمة <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%83%D9%88%D9%83%D9%8A_%D8%B3%D8%B1%D9%8A%D8%B9" title="قطار مكوكي سريع">القطارات المكوكية السريعة</a>، وهي شبكة من نوع <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A8%D9%83%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%82%D9%84%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="الشبكة الإقليمية السريعة (الصفحة غير موجودة)">الشبكات الإقليمية السريعة</a> (RER) التي تشكل خدمة مرجعية إقليمية تابعة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%B3%D9%83%D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="المكتب الوطني للسكك الحديدية">للمكتب الوطني للسكك الحديدية</a> والتي استطاعت بعد نجاح قوي في لربط خط محطة الدار البيضاء الميناء بالرباط (ومن ثم امتدادها إلى مدينة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%8A%D8%B7%D8%B1%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="القنيطرة (توضيح)">القنيطرة</a>) تم تمديدها تدريجيا إلى روابط أخرى لتخفيف الضغط.
</p><p>في يوم <a href="/wiki/15_%D9%86%D9%88%D9%81%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="15 نوفمبر">15 نوفمبر</a> <a href="/wiki/2018" title="2018">2018</a> افتتح الملك <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%B3_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86" title="محمد السادس بن الحسن">محمد السادس</a> والرئيس الفرنسي <a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%8A%D9%84_%D9%85%D8%A7%D9%83%D8%B1%D9%88%D9%86" title="إيمانويل ماكرون">إيمانويل ماكرون</a> خط <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%B3%D9%83%D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9)" title="قطارات فائقة السرعة (الشركة الوطنية للسكك الحديدية)">القطار الفائق السرعة</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%82_(%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%82_%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%A9)" title="البراق (قطار فائق سرعة)">البراق</a>،<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup> وهو الخط الذي سيربط مدينة <a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a> بالدار البيضاء، لتصبح <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="محطة الدار البيضاء المسافرين">محطة الدار البيضاء المسافرين</a> المحطة الرسمية للقطار الفائق السرعة القادم من مدينة <a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a>.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>
</p>
<h2><span id=".D9.85.D8.B7.D8.A7.D8.B1_.D9.85.D8.AD.D9.85.D8.AF_.D8.A7.D9.84.D8.AE.D8.A7.D9.85.D8.B3"></span><span class="mw-headline" id="مطار_محمد_الخامس">مطار محمد الخامس</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=3" title="عدل القسم: مطار محمد الخامس">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<div style="overflow-x: unset; clear:none;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>مقالة مفصلة</b>: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" class="mw-redirect" title="مطار محمد الخامس">مطار محمد الخامس</a></li></ul></div>
<div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:CasablancaAirport.jpg" class="image"><img alt="CasablancaAirport.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/CasablancaAirport.jpg/220px-CasablancaAirport.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="thumbimage" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/CasablancaAirport.jpg/330px-CasablancaAirport.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/CasablancaAirport.jpg/440px-CasablancaAirport.jpg 2x" data-file-width="3267" data-file-height="2179" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:CasablancaAirport.jpg" class="internal" title="كبّر"></a></div></div></div></div>
<p>يقع <a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A" title="مطار محمد الخامس الدولي">مطار محمد الخامس</a> الدولي على بعد 30 كلم جنوب شرق الدار البيضاء ويعمل بإدارة مكتب المطارات الوطنية ONDA، وهو يعتبر المطار الأكثر حركة في المغرب إذ يزيد عدد المسافرين عبره على 8.2 مليون مسافر سنويا.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup> تجري حاليا عملية إعادة تاهيل المطار بما يمكنّه من الاستجابة لمتطلبات السفر المتزايدة، وهو يوفر امكانية سفر سهلة ومبسطة من <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="ساعة (توضيح)">ساعة</a> الوصول إلى مكتب التسجيل حتى المغادرة. كما يوفّر للمسافرين محلات مميزة في <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%82" title="سوق">السوق</a> الحرة ويعتبر وجهة هامة للخطوط الجوية.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>
</p>
<div class="thumb" style="width:100%;">
<div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:hidden; overflow-x:scroll;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Albidaoui_ar.gif" class="image" title="محطات التوقف لمشروع البيضاوي."><img alt="محطات التوقف لمشروع البيضاوي." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/d/d3/Albidaoui_ar.gif" decoding="async" width="600" height="209" data-file-width="351" data-file-height="122" /></a></div><div class="thumbcaption" style="font-size:normal;"><center>محطات التوقف لمشروع <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D9%88%D9%8A_(%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%81%D9%8A%D9%81)" title="البيضاوي (قطار خفيف)">البيضاوي</a>.</center></div>
</div></div>
<p><br />
</p>
<h2><span id=".D8.A7.D9.84.D9.85.D8.AC.D8.AA.D9.85.D8.B9"></span><span class="mw-headline" id="المجتمع">المجتمع</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=4" title="عدل القسم: المجتمع">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B1.D9.8A.D8.A7.D8.B6.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="الرياضة">الرياضة</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=5" title="عدل القسم: الرياضة">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<div style="overflow-x: unset;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>طالع أيضًا</b>: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="الرياضة في المغرب">الرياضة في المغرب</a></li></ul></div>
<p>الدار البيضاء، عاصمة الرياضة المغربية، وهي أكبر قطب رياضي، حيث عرف منذ القدم، بالمنافسات الرياضية الأكثر شيوعا في المملكة والعالم، وخاصة <a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%85" title="كرة القدم">كرة القدم</a>، فالدار البيضاء هي مقر الناديين الأشهر وطنيا، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="نادي الوداد الرياضي">نادي الوداد الرياضي</a> البيضاوي الذي تأسس سنة <a href="/wiki/1937" title="1937">1937</a>، انطلاقا من فرع السباحة، ليمتد إلى رياضة كرة القدم، التي تسيد مجالها في الدار البيضاء، وفريق <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="نادي الرجاء الرياضي">الرجاء الرياضي</a> البيضاوي، التي تأسس فيما بعد ليصبح الغريم التقليدي <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="نادي الوداد الرياضي">للوداد</a>. بل الفريقين المتنافسين بكل معاني الرياضة، سواء تاريخا أو تنوعا في الرياضات والإمكانات وحتى الوسائل...، ولقاء هذين الفريقين يسمى <b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D8%A8%D9%8A_(%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D9%82%D8%AF%D9%85)" title="ديربي (كرة قدم)">الديربي</a></b> البيضاوي، وهو أقوى لقاء تعرفه <b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="البطولة الوطنية المغربية">البطولة الوطنية</a></b>، كما تعرف الدار البيضاء أكبر قاعدة مشجعة للرياضة.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>
</p><p>وتجدر الإشارة إلى أن البنية التحتية كانت تعدّ وإلى الأمس القريب هي أرقى البنى الوطنية المغربية، وأفخم التجهيزات، كتوفرها على <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="المركب الرياضي محمد الخامس">مركب محمد الخامس</a> الذي أسس سنة <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a>، لتجد هي الأخرى اليوم، وبعد الدفعة الملكية، بالسياسة الرياضية بهدف النهوض بالرياضة الوطنية، وتشييد المركبات الرياضية ودعم النوادي وتشجيع الرياضيين، ومحاربة المنشطات، والاهتمام بالفئات الرياضية الشبابية.
وبهذا تكون الدار البيضاء قطبا للرياضة الوطنية المغربية في مختلف الرياضات:
</p>
<ul><li><a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%85" title="كرة القدم">كرة القدم</a>: وتعدّ الرياضة الأولى للمغاربة.</li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9" title="كرة السلة">كرة السلة</a>: وهي ثاني الرياضات متابعة لدى المغاربة.</li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%AF" title="كرة اليد">كرة اليد</a></li>
<li>التنس أو <a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B6%D8%B1%D8%A8" title="كرة المضرب">كرة المضرب</a>: وهي الرياضة الموسمية التي تتوفر على جمهور متتبع واسع في المغرب، ليس بخصوص البطولات الوطنية وانما حتى العالمية وتنظم المدينة إحدى بطولات التنس 250 نقطة وهي <b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%84%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%B3" title="بطولة الدار البيضاء للتنس">بطولة الدار البيضاء للتنس</a></b>.</li>
<li>وغير ذلك من الرياضات الجماعية والفردية: كالفول كونتاكت، <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A9" title="ملاكمة">والملاكمة</a>، <a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%A8_%D9%82%D9%88%D9%89" title="ألعاب قوى">وألعاب القوى</a>، وغيرها...</li></ul>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B5.D8.AD.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="الصحة">الصحة</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=6" title="عدل القسم: الصحة">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>تحتضن جهة الدار البيضاء عددا من المستشفيات الإقليمية (10 مستشفيات) ومركزا وطنيا لمحاربة داء <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%B1%D9%8A" title="جدري">الجذري</a> والمراكز الصحية (حوالي 120 مركزا) <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%81%D9%89" title="مستشفى">ومستشفى</a> للأمراض العقلية بتيط مليل، ودورا للولادة (11 على الأقل) ومستشفى جهوي.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D8.B9.D9.84.D9.8A.D9.85"></span><span class="mw-headline" id="التعليم">التعليم</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=7" title="عدل القسم: التعليم">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<div style="overflow-x: unset; clear:none;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>مقالة مفصلة</b>: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="التعليم في المغرب">التعليم في المغرب</a></li></ul></div>
<div style="overflow-x: unset;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>طالع أيضًا</b>: <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="قائمة الجامعات في المغرب">قائمة الجامعات في المغرب</a></li></ul></div>
<p>بالدار البيضاء يتابع بالسلك الابتدائي 398713 تلميذة وتلميذاً دراستهم. وتصل نسبة التمدرس الخاصة بالفئة العمرية 11/6 سنة 96,25% على الصعيد الجهوي وبالوسط القروي في حدود 92%.
أما فيما يخص الثانوي الإعدادي، فقد انتقل عدد الإعداديات العمومية من 172 إلى 178 إعدادية، حيث عرف هذا السلك تنامي وتيرة بناء الحجرات الدراسية في السنوات الأخيرة نتيجة تدفق أعداد التلاميذ الوافدين من السلك الابتدائي بفعل تحكم الخريطة المدرسية في نسبة النجاح. وسينعكس هذا التدفق على السلك الثانوي التأهيلي أيضا لنفس النهج.
أما عدد المتمدرسين بالثانوي الإعدادي، فقد وصل إلى 205793 تلميذة وتلميذاً مع تراجع نسبي وصل إلى 3%، وذلك بسبب النسبة التي تم تحقيقها على مستوى الالتحاق بالثانوي التأهيلي، وهي التي ترتكز على النزول إلى معدل 8,50 كعتبة و 8 فقط لكل من استوفى سنوات التكرار.
وإذا كان تمدرس الأطفال معمما تقريباً في المستوى الابتدائي، فإن الأمر بالنسبة للثانوي الإعدادي مازال دون التعميم نسبياً، إذ تصل النسبة الصافية إلى 83,3% ومقارنة مع ما هو مسجل وطنياً. 53,9%، فإن الوضعية بالجهة تكاد تبدو مريحة وأن المخطط الاستعجالي يطمح إلى التعميم للفئة العمرية 14/12 عند المدة المحددة له.
عدد المؤسسات الابتدائية التي استغلت خلال الموسم الدراسي <a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a>/<a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a> هو 435 مدرسة. أما الحجرات المستعملة فهي 6280 حجرة، حيث تمت إضافة مدرستين عن الموسم السابق.
أما عدد المؤسسات بالثانوي الإعدادي خلال الدخول المدرسي <a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a>/<a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a> فهو 178 إعدادية وعدد الحجرات المستعملة للتدريس 4316 حجرة، بزيادة 6 مؤسسات و 102 حجرة عن الموسم السابق.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>
</p>
<h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AB.D9.82.D8.A7.D9.81.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="الثقافة">الثقافة</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=8" title="عدل القسم: الثقافة">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D9.85.D9.88.D8.B3.D9.8A.D9.82.D9.89"></span><span class="mw-headline" id="الموسيقى">الموسيقى</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=9" title="عدل القسم: الموسيقى">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>فرقة <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ناس الغيوان">ناس الغيوان</a> وزعيمها <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A7" title="العربي باطما">العربي باطما</a> من <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A" title="الحي المحمدي">الحي المحمدي</a> في الدار البيضاء،<sup id="cite_ref-:0_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-23">[23]</a></sup> كما تشكلت فرقة <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A8%D8%A7_%D9%87%D9%88%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%AA" title="هوبا هوبا سبيريت">هوبا هوبا سبيريت</a> في الدار البيضاء وما زالت مقرها.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D8%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="عصام حريص (الصفحة غير موجودة)">عصام</a> هو فنان <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="راب">راب</a> من <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="درب السلطان">درب السلطان</a> مختص <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8_(%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%82%D9%89)" title="تراب (موسيقى)">بالتراب</a> المدمج.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>
</p><p>تعقد الدار البيضاء عددا من المهرجانات الموسيقية مثل <a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="لبولفار">لبولفار</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%83%D8%A7" title="جازابلانكا">وجازابلانكا</a>،<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup> كما توجد <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%84%D8%A9" title="دار الآلة">دار الآلة</a>، وهي متحف ومعهد موسيقي مكرس <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%82%D9%89_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="موسيقى أندلسية">للموسيقى الأندلسية</a> بحي <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%B3_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="الحبوس (الدار البيضاء)">الأحباس</a>.<sup id="cite_ref-مولد_تلقائيا3_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-مولد_تلقائيا3-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-مولد_تلقائيا3_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-مولد_تلقائيا3-28">[28]</a></sup>
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.A3.D8.AF.D8.A8"></span><span class="mw-headline" id="الأدب">الأدب</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=10" title="عدل القسم: الأدب">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>دارت أحداث كتاب <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B3%D9%8A%D8%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="الماضي البسيط (الصفحة غير موجودة)">الماضي البسيط</a> للروائي <a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%A8%D9%8A" title="إدريس الشرايبي">إدريس الشرايبي</a> في الدار البيضاء، وكان <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D9%81%D8%B2%D8%A7%D9%81" title="محمد زفزاف">محمد زفزاف</a> يسكن في <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%81" title="مقاطعة المعاريف">المعاريف</a>.
</p><p>ينعقد <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D9%84%D9%86%D8%B4%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="معرض الدار البيضاء الدولي للنشر والكتاب">المعرض الدولي للنشر والكتاب</a> في الدار البيضاء سنويا.
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D9.81.D9.86"></span><span class="mw-headline" id="الفن">الفن</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=11" title="عدل القسم: الفن">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>كانت <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مدرسة الدار البيضاء (الصفحة غير موجودة)">مدرسة الدار البيضاء</a> حركة فنية <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB%D9%8A%D8%A9" title="حركة حداثية">حداثية</a> من انبثاق مدرسة الفنون الجميلة بالدار البيضاء أواخر ستينات القرن العشرين.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>
</p><p><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B2%D9%8A%D9%86" title="لوزين">لوزين</a> فضاء ثقافي فني في الدار البيضاء.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup> الدليل البيضاوي <a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%B5_%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="قصص مصورة">قصة مصورة</a> من إنتاج <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="محمد البلاوي">ريبيل سبيريت</a>.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup>
</p><p><a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="صباغة باغة (الصفحة غير موجودة)">صباغة باغة</a> مهرجان فن شارع يزين خلاله فنانو الغرافيتي مباني الدار البيضاء.<sup id="cite_ref-:0_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-23">[23]</a></sup>
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D8.B5.D9.88.D9.8A.D8.B1"></span><span class="mw-headline" id="التصوير">التصوير</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=12" title="عدل القسم: التصوير">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>استقر <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="مارسلان فلاندرين">مارسلان فلاندرين</a> وهو مصور عسكري فرنسي في الدار البيضاء وسجل الكثير من بداية الفترة الاستعمارية في المغرب بالصور.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup> كان له وهو يصور النساء العاريات في <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D8%B1" title="بوسبير">الحي الماخور الاستعماري</a> دور كبير في نشر الصورة <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="استشراق">الاستشراقية</a> للنساء المغربيات كأدوات جنسية.<sup id="cite_ref-tibb_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-tibb-34">[34]</a></sup>
</p><p>يعد <a href="/wiki/%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D9%84%D9%8A" title="ياسين العلوي الإسماعيلي">يورياس</a> من أبرز المصورين الناشطين في العاصمة الاقتصادية،<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup> والتي تتميز بمشهد تصوير شارع مزدهر.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D9.81.D9.8A.D9.84.D9.85"></span><span class="mw-headline" id="الفيلم">الفيلم</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=13" title="عدل القسم: الفيلم">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>يزعم أن فيلم <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B2%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%83%D8%A7_(%D9%81%D9%8A%D9%84%D9%85_1942)" title="كازبلانكا (فيلم 1942)">كازبلانكا</a> (1942) يصور الدار البيضاء، إلا أنه لا يوجد فيه أي شخصية عربي أو مغربي.
</p><p>يعتبر فيلم <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="حب في الدار البيضاء">حب في الدار البيضاء</a> (1991) ببطولة <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="عبد الكريم الدرقاوي">عبد الكريم الدرقاوي</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%89_%D9%81%D8%AA%D9%88" title="منى فتو">ومنى فتو</a> واحدا من أول الأشرطة السينمائية المغربية التي تناولت الواقع المغربي بتقاليده وأعرافه.
</p><p>يتناول <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="كازانيكرا">كازانيكرا</a> (2008) <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D9%84%D8%AE%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A" class="mw-redirect" title="نورالدين لخماري">لنورالدين الخماري</a> قضايا مسكوتة عنها متعلقة بصعوبات الشريحة الكابحة وحقق نجاحًا واسعا.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>
</p>
<h3><span id=".D8.A7.D9.84.D9.87.D9.86.D8.AF.D8.B3.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D9.85.D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.D9.8A.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="الهندسة_المعمارية">الهندسة المعمارية</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=14" title="عدل القسم: الهندسة المعمارية">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<div style="overflow-x: unset;" class="rellink hlist">
<ul><li><img alt="Crystal Clear app kdict.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/18px-Crystal_Clear_app_kdict.png" decoding="async" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/27px-Crystal_Clear_app_kdict.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Crystal_Clear_app_kdict.png/36px-Crystal_Clear_app_kdict.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /> <b>طالع أيضًا</b>: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" class="mw-redirect" title="العمارة في المغرب">العمارة في المغرب</a></li></ul></div>
<h4><span id=".D8.B3.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D8.B9.D8.B4.D8.B1.D9.8A.D9.86.D8.A7.D8.AA_.22_.D8.B3.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.B3.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D8.A3.D9.88.D9.84.D9.89_.D9.84.D9.84.D8.AD.D9.85.D8.A7.D9.8A.D8.A9_.22"></span><span class="mw-headline" id="سنوات_العشرينات_"_سمة_السنوات_الأولى_للحماية_"">سنوات العشرينات " <i>سمة السنوات الأولى للحماية</i> "</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=15" title="عدل القسم: سنوات العشرينات " سمة السنوات الأولى للحماية "">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h4>
<div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Palais_de_justice_(les_ann%C3%A9es_20).JPG" class="image"><img alt="Palais de justice (les années 20).JPG" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG/220px-Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG" decoding="async" width="220" height="114" class="thumbimage" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG/330px-Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG/440px-Palais_de_justice_%28les_ann%C3%A9es_20%29.JPG 2x" data-file-width="458" data-file-height="238" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Palais_de_justice_(les_ann%C3%A9es_20).JPG" class="internal" title="كبّر"></a></div></div></div></div>
<p>ان ما ساعد على استقطاب <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3" title="مهندس">مهندسين</a> معماريين من جنسيات مختلفة إلى الدار البيضاء هو سمعة المدينة الحديثة التي روج لها المستعمر في أوائل القرن الماضي، حيث أنه خلال سنوات العشرينيات، وعلى سبيل المقارنة، سجلت مدينة الدار البيضاء تزايد عدد المهندسين المعماريين ثلاث مرات أكثر من تونس مثلا. إلا أنه على العموم تبقى مخططاتهم المعتمدة في ميدان التعمير تحت تأثير <a href="/wiki/%D9%81%D9%86" title="فن">الفن</a> التقليدي المغربي.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>
إن حداثة المعمار العصري الذي تبناه المعماريون الأجانب سوف يأخذ طابعه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">المغربي</a> باستعمال الزخرفة التقليدية. فاستعمال الفنون التجميلية المغربية سيتفاعل <a href="/wiki/%D9%81%D9%86_%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB" title="فن حديث">والفنون الحديثة</a> مما سيؤدي إلى ولادة نمط معماري جديد طبع السنوات الأولى للحماية.
ومنذ ذلك الحين، أصبحت واجهات العمارات الكبيرة التي ظهرت وسط المدينة تتسم بالتعددية الجمالية المتمثلة في الزخارف مثل أطباق الفواكه أو رؤوس الأسود التي امتزجت بتناسق مع الزليج ومسحوق الرخام، أو شرفات خشب الأرز المنقوش الشاهد عليها شموخ <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82" title="فندق">فندق</a> إكسلسيور وعظمة عمارة ممر الكلاوي وكذا أناقة البنايات الإدارية وسط المدينة.
يتأرجح معمار الفيلات الكبرى الاستعمارية ما بين هندسة الفندق الباريسي ونظيرتها الموجودة على شاطئ أزير الفرنسي بأسطحها وشرفاتها. إلا أن الفيلات المثيرة للانتباه والتي تصدر بالمجلات المعمارية المختصة هي الفيلات المغربية الحديثة مثل فيلا "المقري" (هدمت حاليا) المتميزة بالعناصر الجمالية <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="المغرب">المغربية</a> والتصفيف الذي يذكرنا بالفنادق الباريسية الخاصة.
عند مجيء جيل جديد من المعماريين المتشبعين بالمبادئ الحديثة عند نهاية العشرينات، سيترتب عنه التخلي تدريجيا عن استعمال التزيين المتبع لصالح آخر جديد.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>
</p>
<center><ul class="gallery mw-gallery-traditional">
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casa_didier55_010.jpg" class="image"><img alt="Casa didier55 010.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casa_didier55_010.jpg/120px-Casa_didier55_010.jpg" decoding="async" width="120" height="80" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casa_didier55_010.jpg/180px-Casa_didier55_010.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casa_didier55_010.jpg/240px-Casa_didier55_010.jpg 2x" data-file-width="3696" data-file-height="2464" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:36px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casa_old.jpg" class="image"><img alt="Casa old.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Casa_old.jpg/120px-Casa_old.jpg" decoding="async" width="120" height="78" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Casa_old.jpg/180px-Casa_old.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Casa_old.jpg/240px-Casa_old.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="486" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
</ul></center>
<h4><span id=".D8.B3.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D8.AB.D9.84.D8.A7.D8.AB.D9.8A.D9.86.D8.A7.D8.AA_.22.D8.A7.D9.84.D8.B7.D8.B1.D9.8A.D9.82.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D9.85.D9.88.D8.B1.D9.8A.D8.B3.D9.83.D9.8A.D8.A9.22"></span><span class="mw-headline" id="سنوات_الثلاثينات_"الطريقة_الموريسكية"">سنوات الثلاثينات "<i>الطريقة الموريسكية</i>"</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=16" title="عدل القسم: سنوات الثلاثينات "الطريقة الموريسكية"">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h4>
<p>عرفت سنوات الثلاثينات تغييرا تمثل في الرفاهية والعصرنة اللتان أصبحتا إبداعا معماريا اندثرت على إثره الطريقة الموريسكية بزخارفها المتعددة.
سيعمل الجيل الجديد من المعماريين القادمين إلى الدار البيضاء في أواخر العشرينات على تطبيق ما تعلموه بمدرسة <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%A9" title="فنون جميلة">الفنون الجميلة</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B3" title="باريس">بباريس</a> من نظريات عصرية.
سيعوض التزين الذي كان يهتم بالشرفات وغيرها بالعمل على الأحجام قصد ربح المجال، وإن هاجس الرفاهية المنبعث من الطبقة البرجوازية في الدار البيضاء جعل العمارات مجهزة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%B9%D8%AF_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="المصاعد (توضيح)">بالمصاعد</a> وأماكن رمي النفايات وكذلك المرآب والحمامات.
كالتحف الفنية الراقية، تأخذ العمارات الفخمة بوسط المدينة أسماء مصمميها، لتصبح بعد ذلك مرجعية معمارية ضمن معالم " المدينة الجديدة". غير أن مهارات المعماريين الحقيقية تظهر في الفيلات التي جربوا فيها آخر اكتشافاتهم في مجال السكن والراحة.
وبوفرة البنايات المختلفة أجمعت الآراء الدولية على القول بأن الدار البيضاء <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D8%A9" title="عاصمة">عاصمة</a> المعمار العصري بامتياز.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>
</p>
<h5><span id=".D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.D8.A9_Levy_Bendayon"></span><span class="mw-headline" id="عمارة_Levy_Bendayon">عمارة Levy Bendayon</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=17" title="عدل القسم: عمارة Levy Bendayon">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h5>
<p>إن بناء هذه العمارة سنة <a href="/wiki/1928" title="1928">1928</a> من طرف المهندس المعماري " Marius Boyer"تدشن الحركة العصرية الممثلة لسنوات الثلاثينات والمنظور إليها كطابع قوي لمعمار البيضاء الحديث.
</p>
<h5><span id=".D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.D8.A9_Moretti-Milone"></span><span class="mw-headline" id="عمارة_Moretti-Milone">عمارة Moretti-Milone</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=18" title="عدل القسم: عمارة Moretti-Milone">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h5>
<p>بنيت العمارة التي تتكون من إحدى عشر طابقا من طرف "Jabin Piere"، فهي تحتل <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="ساحة الأمم المتحدة">ساحة الأمم المتحدة</a>، وتدشن مرحلة البنايات العالية لسنة <a href="/wiki/1934" title="1934">1934</a> في مركز المدينة. لم تعد جمالية العمارة مركزة على الواجهة التي أصبحت ممثلة بالخطوط العمودية والأفقية بل تم التركيز أكثر على التجهيزات الداخلية.
</p>
<center><ul class="gallery mw-gallery-traditional">
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:26px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif" class="image"><img alt="The villa in Casablanca where President Roosevelt stayed during his conferences with Prime Minister Churchill of... - NARA - 196001.tif" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif/lossy-page1-120px-The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif.jpg" decoding="async" width="120" height="98" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif/lossy-page1-180px-The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif/lossy-page1-240px-The_villa_in_Casablanca_where_President_Roosevelt_stayed_during_his_conferences_with_Prime_Minister_Churchill_of..._-_NARA_-_196001.tif.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2454" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg" class="image"><img alt="Aerial view of Casablanca harbour in 1942.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg/115px-Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg" decoding="async" width="115" height="120" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg/172px-Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg/229px-Aerial_view_of_Casablanca_harbour_in_1942.jpg 2x" data-file-width="3232" data-file-height="3383" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_in_1930s_2.JPG" class="image"><img alt="Casablanca in 1930s 2.JPG" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Casablanca_in_1930s_2.JPG/101px-Casablanca_in_1930s_2.JPG" decoding="async" width="101" height="120" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Casablanca_in_1930s_2.JPG/151px-Casablanca_in_1930s_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Casablanca_in_1930s_2.JPG/202px-Casablanca_in_1930s_2.JPG 2x" data-file-width="536" data-file-height="638" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
</ul></center>
<h4><span id=".D8.B3.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D9.84.D8.AE.D9.85.D8.B3.D9.8A.D9.86.D8.A7.D8.AA"></span><span class="mw-headline" id="سنوات_الخمسينات">سنوات الخمسينات</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=19" title="عدل القسم: سنوات الخمسينات">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h4>
<div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:222px;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:CasablancaFAR.jpg" class="image"><img alt="CasablancaFAR.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/CasablancaFAR.jpg/220px-CasablancaFAR.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="thumbimage" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/CasablancaFAR.jpg/330px-CasablancaFAR.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/CasablancaFAR.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="267" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:CasablancaFAR.jpg" class="internal" title="كبّر"></a></div></div></div></div>
<p>مثلت سنوات <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%AF_1950" title="عقد 1950">الخمسينات</a> فترة رخاء اقتصادي مما أثر آنذاك على الإنتاج المعماراي
ملائمة ذوق <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="برجوازية">البرجوازية</a> البيضاوية المتشبعة <a href="/wiki/%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9" title="ثقافة">بالثقافة</a> الأمريكية مع النمط الجيدة لجيل المهندسين المعماريين لتلك الفترة أدى بهذه البرجوازية إلى اختيار أشكال الفيلات ذات البصمات الكاليفورنية. ففيلات سنوات الخمسينات قد طبعتها شخصيات مصمميها بشكل كبير.
إن هذه الأعمال الفنية الشخصية تبهر بجرأتها المعمارية الجديدة والإبداع في أشكال الهندسية، لكن انتشار هذا اللون لا بعني الإجماع عليه، فتنوع الأشكال سيواكب اختلاف الطبقات: فإذا كان الطابع الجد الحديث يبهر الطبقات الميسورة، فإن البرجوازية الصغيرة أخذت تشيد داخل أحياء السيال "CIL" فيلات ذات طابع مختلط يجمع بين الخطوط الكبرى لمعمار الجنوب الفرنسي.
عرفت سنوات الخمسينات تسجيل ابتكار "السكن من أجل الأكثرية" من طرف إيكوشار وفريقه خلال سنة <a href="/wiki/1950" title="1950">1950</a>. سيؤدي تنفيد البرنامج العمومي للسكن إلى خلق مجموعات كبيرة للسكن المناسب موجه <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85" title="مسلم">للمسلمين</a>، <a href="/wiki/%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF" title="يهود">واليهود</a>، والأوروبيين.
وعلى سبيل المثال فالحي السكني لكريان سنطرال سوف يمتص مدن القصدير وذلك بالمحافظة على العادات التقليدية للمسلمين، وحي العنق المحتمل أن يعيد اسكان 18000 يهودي مغربي القاطنين أصلا بالمدينة القديمة، وكذلك حي بورنازيل (<a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a>) الموجه للجالية الأروبية الجد متواضعة.
بالموازاة مع ذلك، تكاثرت وسائل الترفيه وأدت إلى خلق النوادي الخاصة ودور السينما مثل لوتيسيا "Lutetia" سنة 1950أو تنمية محطات الخدمات والمرائب كمرآب فولفو سنة 1950 الذي يمثل معمارا فريدا.
وبعد <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84" title="استقلال">الاستقلال</a> تواصلت الثقافة المعمارية لسنوات <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%AF_1950" title="عقد 1950">الخمسينات</a> وامتدت حتى سنوات <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%AF_1980" title="عقد 1980">الثمانينات</a>، حيث سيلاحظ تدفق ظهور أشكال معمارية عصرية.
</p>
<ul><li><b>فيلا سامي سويسة Sami Suissa</b></li></ul>
<p>إن النوع الأكثر عصرنة لما بعد الحرب دشن ببناء هذه الفيلا من طرف جان فرنسواز زفاكوJean François Zevaco سنة <a href="/wiki/1947" title="1947">1947</a>، والتي اعتبرت في حد ذاتها ثورة وإحدى شعارات المدينة المذكورة غيرما مرة في مجلات <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%A9" title="هندسة رياضية">الهندسة</a> المعمارية العالمية.
</p>
<ul><li><b>عمارة الحرية</b></li></ul>
<p>إن عمارة <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="حرية">الحرية</a> بطوابقها السبعة عشر والتي بنيت <a href="/wiki/1949" title="1949">سنة1949</a> من طرف ليوناز موراندي، تعدّ أول تجربة إفريقية، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="عمارة">عمارة</a> ذات شقق بعلو كبير. توجد بشارع الزرقطوني، وهي اليوم واحدة من معالم المدينة.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>
</p>
<center><ul class="gallery mw-gallery-traditional">
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_(5364540051).jpg" class="image"><img alt="Casablanca from 11th floor of our hotel (5364540051).jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg/80px-Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg" decoding="async" width="80" height="120" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg/119px-Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg/159px-Casablanca_from_11th_floor_of_our_hotel_%285364540051%29.jpg 2x" data-file-width="2848" data-file-height="4288" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px">
<div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:30px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG" class="image"><img alt="Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG/120px-Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG" decoding="async" width="120" height="90" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG/180px-Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG/240px-Place-Unite-Africaine-Casablanca.JPG 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
</ul></center>
<h4><span id=".D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.AB_.D9.85.D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.D9.8A_.D9.85.D9.87.D8.AF.D8.AF"></span><span class="mw-headline" id="تراث_معماري_مهدد">تراث معماري مهدد</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=20" title="عدل القسم: تراث معماري مهدد">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h4>
<p>سجلت مدينة الدار البيضاء ضمن قائمة التراث العالمي لليونسكو،<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup> بعد أن قدم طلب التسجيل إلى اليونسكو في 27 نونبر 2013، وهكذا انضمت إلى "<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="قائمة مواقع التراث العالمي في المغرب">قائمة مواقع التراث العالمي في المغرب</a>" نتيجة الرغبة الملحة في إعادة تقييم التراث المعماري والحضري البيضاوي، كتراث ثقافي إنساني ذو قيمة كونية خاصة، من بوابة الساحتين العربية والإفريقية انفتاحا على الكوسموبوليتية منذ البداية المبكرة للقرن العشرين، ويعتبر الفيلم الهوليودي العالمي <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%83%D8%A7_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="كازابلانكا (توضيح)">كازابلانكا (فيلم)</a> أحد معالمها ومن روائع الفن السابع.
واكتسبت المدينة خصوصيتها القرنعشرينية العتيقة، كونها كانت مأهولة بالمغاربة المسلمين واليهود إضافة إلى الأوربيين من جنسيات مختلفة، إسبان وإيطاليون وبرتغاليون وفرنسيون وأفارقة جنوب الصحراء، ادياء وصيادين وحرفيين وبنائين وتجار ومستثمرين وأساتذة.
</p><p>وتجمع المدينة بين ما هو تاريخي قديم وماهو حديث في تنسيق معماري فريد من نوعه ساهم فيه المهندسون الأوربيون بشكل بارز، مما أنتج مدينة بمعالم ثقافية كوسموبوليتية بامتياز، وهم استوحوا من طرازي "آر ديكو" و"آر نوفو" وأضافوا إليهما زخرفات مغربية تقليدية، واستعمال الزليج، الجص والنحت الجص وعلى خشب الأرز، فأعطى هذا التمازج أسلوباً فريدا.
</p><p>من معالمها على مشارف المدينة العتيقة، حيث كانت بناية "الإكسلسيور" القديمة، أحد أهم المقاهي التي يقصدها المثقفون <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%87%D9%8A%D9%85%D9%8A" title="بوهيمي">البوهيميون</a>، المقهى التي صممت اسنة 1916، حيث كانت المدينة خليطاً متنوعاً من السكان حيث يمكن للعارفين بالماضي اقتفاء أثر وحنين أيام هامفري بوغارد، وإنغريد برغمان. هندسة مبنى الإكسلسيور بسيطة لكن تحتقظ تفاصيل فريدة من حديث الماضي. مطلية بالكلس الأبيض ومزينة بالزليج الأندلسي الأخضر الذي يعود إلى قرن من الزمن. ويعتبر هذا التسجيل ضمن أهداف المنظمة في حفظ التراث العالمي للقرن العشرين.
</p>
<h2><span id=".D9.85.D8.B4.D8.A7.D8.B1.D9.8A.D8.B9_.D8.AA.D8.AD.D8.AF.D9.8A.D8.AB_.D8.A7.D9.84.D8.AF.D8.A7.D8.B1_.D8.A7.D9.84.D8.A8.D9.8A.D8.B6.D8.A7.D8.A1"></span><span class="mw-headline" id="مشاريع_تحديث_الدار_البيضاء">مشاريع تحديث الدار البيضاء</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=21" title="عدل القسم: مشاريع تحديث الدار البيضاء">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<table border="1">
<caption>
</caption>
<tbody><tr>
<td><b>مارينا الدار البيضاء</b>
<p>يهدف مشروع" "الدار البيضاء مارينا " إلى وضع المدينة في مصاف العواصم الكبرى، وبفضل موقعه الاستراتيجي بين البحر، ووسط المدينة، وجوانبه الحديثة، يشكل المشروع إضافة نوعية، تدعم سمعة مدينة الدار البيضاء الكبرى السياحية. وهو مشروع سياحي عقاري ضخم يقدر فيه بنحو 8 مليارات <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%87%D9%85" title="درهم">درهم</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>، ويقام المشروع على مساحة 26 هكتارا بين ميناء الدار البيضاء <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مسجد الحسن الثاني">ومسجد الحسن الثاني</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>
، ويتكون المشروع من شقق سكنية، ومكاتب إدارية، وثلات وحدات فنادق، وقصر مؤتمرات بسعة3500 مقعد، بالأضافة إلى 60.000 متر مربع من فضاءات تسوق وخدمات، ومساكن فاخرة تتكون من عشرة مبان بارتفاعات مختلفة وتصاميم ومنتجات مختلفة.
</p>
</td>
<td>
</td></tr>
<tr>
<td><b><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="مول المغرب">موروكو مول</a></b>
<p>يعد المركز التجاري “موروكو مول” المطل على <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="المحيط الأطلسي">المحيط الأطلسي</a> وجهة التسوق الأساسية في <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A8%D9%8A%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7" title="حوض البحر الأبيض المتوسط">حوض البحر الأبيض المتوسط</a> <a href="/wiki/%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="أفريقيا">وأفريقيا</a>، وكان قد افتتح في ديسمبر الماضي.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup> وتبلغ مساحة المجمع التجاري الإجمالية 250 ألف متر مربع، ويحتوي المركز على 350 محلا تجاريا تقدم منتجات 600 علامة تجارية عالمية. وإضافة إلى المتاجر، يتضمن المركز العديد من المطاعم والمرافق الترفيهية ومواقع الاستراحة ومساحات خضراء واسعة.
</p>
</td>
<td><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_(6555301965).jpg" class="image" title="."><img alt="." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg/200px-Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg" decoding="async" width="200" height="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg/300px-Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg/400px-Le_Morocco_Mall_ouvre_ses_portes_%C3%A0_Casablanca_%286555301965%29.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a>
</td></tr>
<tr>
<td><b>برج دبي كازابلانكا تاورز</b>
<p>هو عبارة عن برج ظخم أشبه بمجمع متكامل للأعمال والتسوق والسياحة والترفيه، يتكون من فندق فاخر ومجمع للشقق المفروشة والسكنية، يمتاز المشروع بتصميم هندسي فريد، مما يتوقع معه أن يصبح فور إنجازه رمزاً من دبي في مدينة الدار البيضاء وأحد أروع المعالم على مستوى شمال أفريقيا، وتجري دراسة هذا المشروع ضمن برنامج تهيئة منطقة «منارة العنق» الواقعة على كورنيش الدار البيضاء، وهو المشروع الذي تملك منه «سما دبي» حصة 70 في المائة، فيما يملك فيه «صندوق الإيداع والتدبير» المغربي حصة 30 في المائة.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup>
</p>
</td>
<td>
</td></tr></tbody></table>
<h2><span id=".D9.85.D8.B9.D8.B1.D8.B6_.D8.A7.D9.84.D8.B5.D9.88.D8.B1"></span><span class="mw-headline" id="معرض_الصور">معرض الصور</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=22" title="عدل القسم: معرض الصور">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<center>
<ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1158px;border: 5px solid #a86; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0،0،0،0.75); border-radius: 0.5em; -moz-border-radius: 0.5em; -webkit-border-radius: 0.5em;">
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Boulevard_de_Paris,_Casablanca.jpg" class="image"><img alt="Boulevard de Paris, Casablanca.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/112px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg" decoding="async" width="112" height="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/169px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/225px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1024" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:40px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:ArchitectureCasa.jpg" class="image"><img alt="ArchitectureCasa.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/ArchitectureCasa.jpg/150px-ArchitectureCasa.jpg" decoding="async" width="150" height="100" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/ArchitectureCasa.jpg/225px-ArchitectureCasa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/ArchitectureCasa.jpg/300px-ArchitectureCasa.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="802" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:40px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Twin_Center,_Boulevard_Mohamed_Zerktouni,_Casablanca.JPG" class="image"><img alt="Twin Center, Boulevard Mohamed Zerktouni, Casablanca.JPG" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG/150px-Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG" decoding="async" width="150" height="100" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG/225px-Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG/300px-Twin_Center%2C_Boulevard_Mohamed_Zerktouni%2C_Casablanca.JPG 2x" data-file-width="2828" data-file-height="1886" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:48px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_fountain_night.jpg" class="image"><img alt="Casablanca fountain night.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Casablanca_fountain_night.jpg/150px-Casablanca_fountain_night.jpg" decoding="async" width="150" height="84" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Casablanca_fountain_night.jpg/225px-Casablanca_fountain_night.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Casablanca_fountain_night.jpg/300px-Casablanca_fountain_night.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="1728" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg" class="image"><img alt="Pedestrians and Palms - Ain Diab - Seaside District - Casablanca - Morocco.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg/100px-Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg" decoding="async" width="100" height="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg/150px-Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg/200px-Pedestrians_and_Palms_-_Ain_Diab_-_Seaside_District_-_Casablanca_-_Morocco.jpg 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3456" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:33.5px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Entree_medina_Casa.jpg" class="image"><img alt="Entree medina Casa.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Entree_medina_Casa.jpg/150px-Entree_medina_Casa.jpg" decoding="async" width="150" height="113" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Entree_medina_Casa.jpg/225px-Entree_medina_Casa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Entree_medina_Casa.jpg/300px-Entree_medina_Casa.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:40px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg" class="image"><img alt="Casablanca Place Mohammed V 1.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg/150px-Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg" decoding="async" width="150" height="100" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg/225px-Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg/300px-Casablanca_Place_Mohammed_V_1.jpg 2x" data-file-width="1806" data-file-height="1198" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca,_2010.JPG" class="image"><img alt="Tour horloge à l'entrée de la médina de Casablanca, 2010.JPG" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG/100px-Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG" decoding="async" width="100" height="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG/150px-Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG/200px-Tour_horloge_%C3%A0_l%27entr%C3%A9e_de_la_m%C3%A9dina_de_Casablanca%2C_2010.JPG 2x" data-file-width="2188" data-file-height="3281" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Boulevard_de_Paris,_Casablanca.jpg" class="image"><img alt="Boulevard de Paris, Casablanca.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/112px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg" decoding="async" width="112" height="150" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/169px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg/225px-Boulevard_de_Paris%2C_Casablanca.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1024" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
<li class="gallerybox" style="width: 185px"><div style="width: 185px">
<div class="thumb" style="width: 180px;"><div style="margin:40px auto;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Casa_didier55_018.jpg" class="image"><img alt="Casa didier55 018.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Casa_didier55_018.jpg/150px-Casa_didier55_018.jpg" decoding="async" width="150" height="100" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Casa_didier55_018.jpg/225px-Casa_didier55_018.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Casa_didier55_018.jpg/300px-Casa_didier55_018.jpg 2x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a></div></div>
<div class="gallerytext">
</div>
</div></li>
</ul>
</center>
<h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.AA.D9.88.D8.A3.D9.85.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="التوأمة">التوأمة</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=23" title="عدل القسم: التوأمة">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<table style="font-size:100%;text-align:right;width:100%" class="wikitable">
<tbody><tr valign="top">
<td>
<ul><li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/23px-Flag_of_Syria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/35px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/45px-Flag_of_Syria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7" title="سوريا">سوريا</a> - <a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D8%A8" title="حلب">مدينة حلب</a></li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span> <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D8%AA%D9%81%D9%8A%D9%86" class="mw-redirect" title="أرتفين">أرتفين</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A7" title="تركيا">تركيا</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D9%83%D8%A7%D8%BA%D9%88" title="شيكاغو">شيكاغو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="الولايات المتحدة الأمريكية">الولايات المتحدة الأمريكية</a> منذ <a href="/wiki/1982" title="1982">1982</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%BA%D9%87%D8%A7%D9%8A" title="شانغهاي">شانغهاي</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="جمهورية الصين الشعبية">جمهورية الصين الشعبية</a> منذ <a href="/wiki/1986" title="1986">1986</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B3" title="باريس">باريس</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7" title="فرنسا">فرنسا</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span> <a href="/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%88%D8%B1%D9%83_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" class="mw-redirect" title="نيويورك (مدينة)">نيويورك</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9" class="mw-redirect" title="الولايات المتحدة الأمريكية">الولايات المتحدة الأمريكية</a>.</li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Flag_of_Egypt.svg" class="image"><img alt="Flag of Egypt.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/20px-Flag_of_Egypt.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/30px-Flag_of_Egypt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/40px-Flag_of_Egypt.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%83%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="الإسكندرية">الإسكندرية</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a></li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="بوردو">بوردو</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7" title="فرنسا">فرنسا</a> منذ <a href="/wiki/1988" title="1988">1988</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/23px-Flag_of_Libya.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/35px-Flag_of_Libya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/46px-Flag_of_Libya.svg.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="480" /> </span><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%A7" title="ليبيا">ليبيا</a> - مدينة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_(%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%A7)" title="البيضاء (ليبيا)">البيضاء</a></li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/23px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/35px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/46px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span> <a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%AF%D8%A8%D9%8A" title="إمارة دبي">إمارة دبي</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="الإمارات العربية المتحدة">الإمارات العربية المتحدة</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/23px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/35px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/46px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%84" title="مونتريال">مونتريال</a>، <a href="/wiki/%D9%83%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="كندا">كندا</a>.</li>
<li><span class="flagicon"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/23px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="thumbborder" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/35px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/45px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1" title="الجزائر">الجزائر</a> - <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الجزائر (مدينة)">مدينة الجزائر</a></li></ul>
</td></tr></tbody></table>
<h2><span id=".D9.88.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AA_.D8.AF.D8.A7.D8.AE.D9.84.D9.8A.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="وصلات_داخلية">وصلات داخلية</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=24" title="عدل القسم: وصلات داخلية">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مسجد الحسن الثاني">مسجد الحسن الثاني</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="برجا الدار البيضاء">برجا الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%A7_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="محكمة الباشا (الدار البيضاء)">محكمة الباشا (الدار البيضاء)</a></li></ul>
<h2><span id=".D9.85.D8.B5.D8.A7.D8.AF.D8.B1"></span><span class="mw-headline" id="مصادر">مصادر</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=25" title="عدل القسم: مصادر">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<div class="reflist4" style="height: 220px; overflow: auto; padding: 3px">
<div class="reflist reflist-cols reflist-cols2"><ol class="references">
<li id="cite_note-GeoNames_ID-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-GeoNames_ID_1-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P1566" title="تعديل قيمة خاصية (P1566) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P1566) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sws.geonames.org/2553604">"صفحة الدار البيضاء في GeoNames ID"</a>. <i>GeoNames ID</i><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 23 سبتمبر 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=GeoNames+ID&rft.atitle=%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9++%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1+%D9%81%D9%8A+GeoNames+ID&rft_id=http%3A%2F%2Fsws.geonames.org%2F2553604&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r47703133">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:12px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style></span>
</li>
<li id="cite_note-MusicBrainz_area_ID-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-MusicBrainz_area_ID_2-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P982" title="تعديل قيمة خاصية (P982) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P982) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/afabefb2-4d4e-42ee-9edc-0a86ced989f9">"صفحة الدار البيضاء في ميوزك برينز"</a>. <i>MusicBrainz area ID</i><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 23 سبتمبر 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=MusicBrainz+area+ID&rft.atitle=%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1+%D9%81%D9%8A+%D9%85%D9%8A%D9%88%D8%B2%D9%83+%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%86%D8%B2.&rft_id=https%3A%2F%2Fmusicbrainz.org%2Farea%2Fafabefb2-4d4e-42ee-9edc-0a86ced989f9&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.adrare.net/regional/casablanca.htm">جهة الدار البيضاء الكبرى</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170805142422/http://adrare.net/regional/casablanca.htm">نسخة محفوظة</a> 05 أغسطس 2017 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text"> <span class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7903#P402" title="تعديل قيمة خاصية (P402) في ويكي بيانات"><img alt="تعديل قيمة خاصية (P402) في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/13px-Twemoji_270f.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" style="vertical-align: baseline" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/20px-Twemoji_270f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Twemoji_270f.svg/26px-Twemoji_270f.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openstreetmap.org/relation/4072985">"صفحة الدار البيضاء في خريطة الشارع المفتوحة"</a>. <i>OpenStreetMap</i><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 23 سبتمبر 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=OpenStreetMap&rft.atitle=%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9++%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1+%D9%81%D9%8A++%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%B7%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A9&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.openstreetmap.org%2Frelation%2F4072985&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.toutrabat.com/code-postal/code-postal-casablanca.php">Code Postal de Casablanca</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170818051652/http://www.toutrabat.com/code-postal/code-postal-casablanca.php">نسخة محفوظة</a> 18 أغسطس 2017 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-5b6c88902a64c3067a25add385c90663f6af937e-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5b6c88902a64c3067a25add385c90663f6af937e_6-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.bordeaux.fr/ebx/LinkResolverServlet?classofcontent=presentationStandard&id=5346">http://www.bordeaux.fr/ebx/LinkResolverServlet?classofcontent=presentationStandard&id=5346</a></span>
</li>
<li id="cite_note-36bc970be1c7a8258dbd02c4d8ff727238ab88c1-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-36bc970be1c7a8258dbd02c4d8ff727238ab88c1_7-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:MA">https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:MA</a></span>
</li>
<li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190121171454/https://www.lemonde.fr/afrique/article/2015/04/15/casablanca-construit-son-reve-de-place-economique-internationale_4616523_3212.html">"Casablanca construit son rêve de place économique internationale" <bdi>en</bdi></a>. 2015-4-15. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/afrique/article/2015/04/15/casablanca-construit-son-reve-de-place-economique-internationale_4616523_3212.html">الأصل</a> في 21 يناير 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 28 يناير 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Casablanca+construit+son+r%C3%AAve+de+place+%C3%A9conomique+internationale+en&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Fafrique%2Farticle%2F2015%2F04%2F15%2Fcasablanca-construit-son-reve-de-place-economique-internationale_4616523_3212.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-visible-error error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|script-title=</code>: missing prefix (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#script_parameter" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/>.</span>
</li>
<li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tanargan.com/blog/la-ville-de-casablanca/">"La ville de Casablanca, capitale économique"</a>. 2012-9-23<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 02 يوليو 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=La+ville+de+Casablanca%2C+capitale+%C3%A9conomique&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tanargan.com%2Fblog%2Fla-ville-de-casablanca%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ الوصول=, |date=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/>.</span>
</li>
<li id="cite_note-احصاء_2014-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-احصاء_2014_10-0"><sup><i><b>أ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-احصاء_2014_10-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rgph2014.hcp.ma/downloads/Publications-RGPH-2014_t18649.html">الاحصاء العام للسكنى لعام 2014</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180717041704/https://www.rgph2014.hcp.ma/downloads/Publications-RGPH-2014_t18649.html">نسخة محفوظة</a> 17 يوليو 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140429045500/http://www.jeunesdumaroc.com/3059-Evolution-de-la-decentralisation.html">"Evolution de la décentralisation au Maroc - Jeunes Du Maroc, Portail des Jeunes - JDM Magazine" <bdi>en</bdi></a>. 25 février 2008. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jeunesdumaroc.com/3059-Evolution-de-la-decentralisation.html">الأصل</a> في 29 أبريل 2014<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 28 يناير 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Evolution+de+la+d%C3%A9centralisation+au+Maroc+-+Jeunes+Du+Maroc%2C+Portail+des+Jeunes+-+JDM+Magazine+en&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jeunesdumaroc.com%2F3059-Evolution-de-la-decentralisation.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-visible-error error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|script-title=</code>: missing prefix (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#script_parameter" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/>.</span>
</li>
<li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181111044023/http://www.casatramway.ma/ar/reseau">"مخطط الشبكة | طرامواي البيضاء"</a>. <i>www.casatramway.ma</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casatramway.ma/ar/reseau">الأصل</a> في 11 نوفمبر 2018<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 10 نوفمبر 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.casatramway.ma&rft.atitle=%D9%85%D8%AE%D8%B7%D8%B7+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A8%D9%83%D8%A9+%7C+%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%8A+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.casatramway.ma%2Far%2Freseau&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casatramway.ma/ar/content/homepage">casatramway</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131216103632/http://www.casatramway.ma/ar/content/homepage">نسخة محفوظة</a> 16 ديسمبر 2013 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b></span> <span class="reference-text">« Sarkozy lance le TGV « made in France » au Maroc », <i>Le Monde</i>, 29 septembre 2011 <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:Lire_en_ligne&action=edit&redlink=1" class="new" title="قالب:Lire en ligne (الصفحة غير موجودة)">قالب:Lire en ligne</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b></span> <span class="reference-text">« Alstom dévoile la première rame d'un TGV marocain qui fait polémique », Maghreb Émergent, 17 mars 2014 <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:Lire_en_ligne&action=edit&redlink=1" class="new" title="قالب:Lire en ligne (الصفحة غير موجودة)">قالب:Lire en ligne</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181127193926/http://ar.le360.ma/economie/142539">"بالفيديو: تدشين محطة القطار "الدار البيضاء-المسافرين<span class="cs1-kern-right">"</span>"</a>. <i>ar.le360.ma</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.le360.ma/economie/142539">الأصل</a> في 27 نوفمبر 2018<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 27 نوفمبر 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=ar.le360.ma&rft.atitle=%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D9%88%3A+%D8%AA%D8%AF%D8%B4%D9%8A%D9%86+%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1+%22%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86%22&rft_id=http%3A%2F%2Far.le360.ma%2Feconomie%2F142539&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.onda.ma/Je-suis-Professionnel/Compagnies/Statistiques">Office National des aéroports -Je suis Professionnel - Statistiques</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170805205450/http://www.onda.ma/Je-suis-Professionnel/Compagnies/Statistiques">نسخة محفوظة</a> 05 أغسطس 2017 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medi1tv.com/ar/emission2.aspx?type=12&id=1259">مطار محمد الخامس الدولي تحت المجهر</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160412214554/http://www.medi1tv.com/ar/emission2.aspx?type=12&id=1259">نسخة محفوظة</a> 12 أبريل 2016 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.airarabia.com/ar/casablanca-morocco">مطار محمد الخامس الدولي العربية للطيران</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151211220408/http://www.airarabia.com/ar/casablanca-morocco">نسخة محفوظة</a> 11 ديسمبر 2015 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.menara.ma/ar/2013/01/28/479184-البنيات-الرياضية-المحدثة-بالدار-البيضاء-الكبرى-تجعل-من-الجهة-مشتلا-حقيقيا-لاستنبات-أبطال-الغد.html">البنيات الرياضية المحدثة بالدار البيضاء الكبرى تجعل من الجهة مشتلا حقيقيا لاستنبات أبطال الغد</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150205151815/http://www.menara.ma/ar/2013/01/28/479184-البنيات-الرياضية-المحدثة-بالدار-البيضاء-الكبرى-تجعل-من-الجهة-مشتلا-حقيقيا-لاستنبات-أبطال-الغد.html">نسخة محفوظة</a> 5 فبراير 2015 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://srvweb.sante.gov.ma/Regions/Pages/GrandCasablanca.aspx">مندوبية وزارة الصحة</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140812075210/http://srvweb.sante.gov.ma/Regions/Pages/GrandCasablanca.aspx">نسخة محفوظة</a> 12 أغسطس 2014 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maghress.com/alittihad/94297">المؤسسات التعليمية بجهة الدار البيضاء وضرورة الإسراع بالإصلاحات الكبرى</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170810041701/http://www.maghress.com/alittihad/94297">نسخة محفوظة</a> 10 أغسطس 2017 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-:0-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_23-0"><sup><i><b>أ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_23-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190122154332/http://zamane.ma/fr/nass-el-ghiwane-un-patrimoine-historique-2/">"Nass El Ghiwane : Un patrimoine historique"</a>. <i>Zamane</i> (باللغة الفرنسية). 2011-08-19. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://zamane.ma/fr/nass-el-ghiwane-un-patrimoine-historique-2/">الأصل</a> في 22 يناير 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 18 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Zamane&rft.atitle=Nass+El+Ghiwane+%3A+Un+patrimoine+historique&rft.date=2011-08-19&rft_id=https%3A%2F%2Fzamane.ma%2Ffr%2Fnass-el-ghiwane-un-patrimoine-historique-2%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190929133721/https://www.npr.org/2011/06/13/137150753/despite-regional-upheaval-moroccans-flock-to-festival">"Despite Regional Upheaval, Moroccans Flock To Festival"</a>. <i>NPR.org</i> (باللغة الإنجليزية). مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npr.org/2011/06/13/137150753/despite-regional-upheaval-moroccans-flock-to-festival">الأصل</a> في 29 سبتمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 29 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NPR.org&rft.atitle=Despite+Regional+Upheaval%2C+Moroccans+Flock+To+Festival&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.npr.org%2F2011%2F06%2F13%2F137150753%2Fdespite-regional-upheaval-moroccans-flock-to-festival&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191210112359/https://ar.gqmiddleeast.com/ثقافة/صعود-عصام-العاصف">"صعود عصام العاصف"</a>. <i>Gentlemen's Quarterly</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ar.gqmiddleeast.com/%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/%D8%B5%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%81">الأصل</a> في 10 ديسمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 30 نوفمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Gentlemen%27s+Quarterly&rft.atitle=%D8%B5%D8%B9%D9%88%D8%AF+%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%81&rft_id=https%3A%2F%2Far.gqmiddleeast.com%2F%25D8%25AB%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25A9%2F%25D8%25B5%25D8%25B9%25D9%2588%25D8%25AF-%25D8%25B9%25D8%25B5%25D8%25A7%25D9%2585-%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B9%25D8%25A7%25D8%25B5%25D9%2581&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHekking2019" class="citation web">Hekking, Morgan (2019-06-21). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190923182135/https://www.moroccoworldnews.com/2019/06/276439/14th-annual-jazzablanca-set-to-open-july-2/">"14th Annual Jazzablanca Set to Open July 2"</a>. <i>Morocco World News</i> (باللغة الإنجليزية). مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.moroccoworldnews.com/2019/06/276439/14th-annual-jazzablanca-set-to-open-july-2/">الأصل</a> في 23 سبتمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 18 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Morocco+World+News&rft.atitle=14th+Annual+Jazzablanca+Set+to+Open+July+2&rft.date=2019-06-21&rft.aulast=Hekking&rft.aufirst=Morgan&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.moroccoworldnews.com%2F2019%2F06%2F276439%2F14th-annual-jazzablanca-set-to-open-july-2%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFYabiladi.com" class="citation web">Yabiladi.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190922154435/https://www.yabiladi.com/articles/details/83271/casablanca-tremplin-l-boulevard-devoile-vainqueurs.html">"Casablanca : Le Tremplin L'Boulevard dévoile ses six vainqueurs"</a>. <i>www.yabiladi.com</i> (باللغة الفرنسية). مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yabiladi.com/articles/details/83271/casablanca-tremplin-l-boulevard-devoile-vainqueurs.html">الأصل</a> في 22 سبتمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 18 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.yabiladi.com&rft.atitle=Casablanca+%3A+Le+Tremplin+L%E2%80%99Boulevard+d%C3%A9voile+ses+six+vainqueurs&rft.au=Yabiladi.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yabiladi.com%2Farticles%2Fdetails%2F83271%2Fcasablanca-tremplin-l-boulevard-devoile-vainqueurs.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-مولد_تلقائيا3-28"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-مولد_تلقائيا3_28-0"><sup><i><b>أ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-مولد_تلقائيا3_28-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191216215859/https://www.arabmusicmagazine.com/index.php/2012-03-12-12-51-00/21-2012-05-08-10-27-03/595-2016-01-08-16-52-40">"من وحي "الأندلسيات" في دورتها الثانية عشرة"</a>. <i>arabmusicmagazine.com</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arabmusicmagazine.com/index.php/2012-03-12-12-51-00/21-2012-05-08-10-27-03/595-2016-01-08-16-52-40">الأصل</a> في 16 ديسمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 24 سبتمبر 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=arabmusicmagazine.com&rft.atitle=%D9%85%D9%86+%D9%88%D8%AD%D9%8A+%22%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%AA%22+%D9%81%D9%8A+%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%87%D8%A7+%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9+%D8%B9%D8%B4%D8%B1%D8%A9&rft_id=http%3A%2F%2Farabmusicmagazine.com%2Findex.php%2F2012-03-12-12-51-00%2F21-2012-05-08-10-27-03%2F595-2016-01-08-16-52-40&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFالجديد" class="citation web">الجديد, لندن-العربي. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191216215850/https://www.alaraby.co.uk/culture/2019/6/3/مدرسة-الدار-البيضاء-منعطف-في-الفن-المغربي-الحديث">"<span class="cs1-kern-left">"</span>مدرسة الدار البيضاء": منعطف في الفن المغربي الحديث"</a>. <i>alaraby</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.alaraby.co.uk/culture/2019/6/3/مدرسة-الدار-البيضاء-منعطف-في-الفن-المغربي-الحديث">الأصل</a> في 16 ديسمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 02 ديسمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=alaraby&rft.atitle=%22%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1%22%3A+%D9%85%D9%86%D8%B9%D8%B7%D9%81+%D9%81%D9%8A+%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A+%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB&rft.aulast=%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF&rft.aufirst=%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.alaraby.co.uk%2Fculture%2F2019%2F6%2F3%2F%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D9%85%D9%86%D8%B9%D8%B7%D9%81-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFالجديد" class="citation web">الجديد, مراكش ــ العربي. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191216215846/https://www.alaraby.co.uk/culture/2019/9/8/أمواج-جديدة-استعادة-تجارب-مدرسة-الدار-البيضاء">"<span class="cs1-kern-left">"</span>أمواج جديدة": استعادة تجارب مدرسة الدار البيضاء"</a>. <i>alaraby</i>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.alaraby.co.uk/culture/2019/9/8/أمواج-جديدة-استعادة-تجارب-مدرسة-الدار-البيضاء">الأصل</a> في 16 ديسمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 02 ديسمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=alaraby&rft.atitle=%22%D8%A3%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC+%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9%22%3A+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%A9+%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A8+%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&rft.aulast=%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF&rft.aufirst=%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4+%D9%80%D9%80+%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.alaraby.co.uk%2Fculture%2F2019%2F9%2F8%2F%D8%A3%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D8%A9-%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A8-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191128143739/https://www.lemonde.fr/musiques/article/2017/11/27/le-folk-social-tout-en-douceur-de-yuma_5220828_1654986.html">"Le folk social tout en douceur de Ÿuma"</a> (باللغة الفرنسية). 2017-11-27. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/musiques/article/2017/11/27/le-folk-social-tout-en-douceur-de-yuma_5220828_1654986.html">الأصل</a> في 28 نوفمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 28 نوفمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Le+folk+social+tout+en+douceur+de+%C5%B8uma&rft.date=2017-11-27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Fmusiques%2Farticle%2F2017%2F11%2F27%2Fle-folk-social-tout-en-douceur-de-yuma_5220828_1654986.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200324023722/https://web.archive.org/web/20190421060700/http://ahdath.info/45601">"افتتاح معرض "دليل الدار البيضاء" بالعاصمة الاقتصادية – أحداث.أنفو"</a>. <i>web.archive.org</i>. 2019-04-21. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190421060700/http://ahdath.info/45601">الأصل</a> في 24 مارس 2020<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 18 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD+%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6+%22%D8%AF%D9%84%D9%8A%D9%84+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1%22+%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D8%A9+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9+%E2%80%93+%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB.%D8%A3%D9%86%D9%81%D9%88&rft.date=2019-04-21&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20190421060700%2Fhttp%3A%2F%2Fahdath.info%2F45601&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFGoulvenFlandrin1928" class="citation book">Goulven, Joseph; Flandrin, Marcelin (1928). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191216215847/https://www.worldcat.org/title/casablanca-de-1889-a-nos-jours-album-de-photographies-retrospectives-et-modernes-montrant-le-developpement-de-la-ville/oclc/470477579"><i>Casablanca: de 1889 à nos jours : album de photographies rétrospectives et modernes montrant le développement de la ville</i></a> (باللغة الفرنسية). Casablanca: Editions photographiques Mars. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مركز المكتبة الرقمية على الإنترنت">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/470477579">470477579</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/title/casablanca-de-1889-a-nos-jours-album-de-photographies-retrospectives-et-modernes-montrant-le-developpement-de-la-ville/oclc/470477579">الأصل</a> في 16 ديسمبر 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Casablanca%3A+de+1889+%C3%A0+nos+jours+%3A+album+de+photographies+r%C3%A9trospectives+et+modernes+montrant+le+d%C3%A9veloppement+de+la+ville&rft.place=Casablanca&rft.pub=Editions+photographiques+Mars&rft.date=1928&rft_id=info%3Aoclcnum%2F470477579&rft.aulast=Goulven&rft.aufirst=Joseph&rft.au=Flandrin%2C+Marcelin&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Ftitle%2Fcasablanca-de-1889-a-nos-jours-album-de-photographies-retrospectives-et-modernes-montrant-le-developpement-de-la-ville%2Foclc%2F470477579&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-tibb-34"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-tibb_34-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFNawny2017" class="citation web">Nawny, Amine (2017-01-24). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180223124150/http://www.tlbbmagazine.com/bousbir-colonie-prostituees-dantan">"Bousbir : Colonie des prostituées d'antan"</a>. <i>Tibb Magazine</i> (باللغة الفرنسية). مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tlbbmagazine.com/bousbir-colonie-prostituees-dantan/">الأصل</a> في 23 فبراير 2018<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 11 أكتوبر 2017</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Tibb+Magazine&rft.atitle=Bousbir+%3A+Colonie+des+prostitu%C3%A9es+d%27antan&rft.date=2017-01-24&rft.aulast=Nawny&rft.aufirst=Amine&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tlbbmagazine.com%2Fbousbir-colonie-prostituees-dantan%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181028011234/https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/africa/morocco/casablanca/street-photography/">"Surprising photos of real life in Casablanca"</a>. <i>Travel</i> (باللغة الإنجليزية). 2018-10-23. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/africa/morocco/casablanca/street-photography/">الأصل</a> في 28 أكتوبر 2018<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 18 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Travel&rft.atitle=Surprising+photos+of+real+life+in+Casablanca&rft.date=2018-10-23&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nationalgeographic.com%2Ftravel%2Fdestinations%2Fafrica%2Fmorocco%2Fcasablanca%2Fstreet-photography%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFTeicher2017" class="citation web">Teicher, Jordan G. (April 26, 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://lens.blogs.nytimes.com/2017/04/26/casablanca-a-city-nothing-like-the-film-yoriyas-alaoui-ismaili/">"Casablanca: A City Nothing Like the Film"</a>. <i>New York Times</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190930165619/https://lens.blogs.nytimes.com/2017/04/26/casablanca-a-city-nothing-like-the-film-yoriyas-alaoui-ismaili/">مؤرشف</a> من الأصل في 30 سبتمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 17 سبتمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=New+York+Times&rft.atitle=Casablanca%3A+A+City+Nothing+Like+the+Film&rft.date=2017-04-26&rft.aulast=Teicher&rft.aufirst=Jordan+G.&rft_id=https%3A%2F%2Flens.blogs.nytimes.com%2F2017%2F04%2F26%2Fcasablanca-a-city-nothing-like-the-film-yoriyas-alaoui-ismaili%2F&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFالمركز_السينمائي_المغربي" class="citation web"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A" class="mw-redirect" title="المركز السينمائي المغربي">المركز السينمائي المغربي</a> (المحرر). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccm.ma/fnf10/palmaresnat9.html">"FNF [[:قالب:10e]] édition - Tanger 2008 : Palmarès"</a><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ <span class="nowrap">23 septembre</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=FNF+%3A%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8%3A10e+%C3%A9dition+-+Tanger+2008+%3A+Palmar%C3%A8s&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ccm.ma%2Ffnf10%2Fpalmaresnat9.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ الوصول=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-visible-error error citation-comment">وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#wikilink_in_url" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303234938/http://www.ccm.ma/fnf10/palmaresnat9.html">"نسخة مؤرشفة"</a>. Archived from the original on 3 مارس 2016<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 7 ديسمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D8%A9+%D9%85%D8%A4%D8%B1%D8%B4%D9%81%D8%A9&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ccm.ma%2Ffnf10%2Fpalmaresnat9.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">صيانة CS1: BOT: original-url status unknown (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A9_CS1:_BOT:_original-url_status_unknown" title="تصنيف:صيانة CS1: BOT: original-url status unknown">link</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFAujourd'hui_le_Maroc" class="citation web"><a href="/w/index.php?title=Aujourd%27hui_le_Maroc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aujourd'hui le Maroc (الصفحة غير موجودة)">Aujourd'hui le Maroc</a>, المحرر (9 novembre 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aujourdhui.ma/culture-details72137.html">"« Casa Negra » remporte la médaille de bronze"</a><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ <span class="nowrap">23 septembre</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%C2%AB+Casa+Negra+%C2%BB+remporte+la+m%C3%A9daille+de+bronze&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aujourdhui.ma%2Fculture-details72137.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ الوصول=, |date=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191207031933/http://aujourdhui.ma/culture-details72137.html">"نسخة مؤرشفة"</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aujourdhui.ma/culture-details72137.html">الأصل</a> في 7 ديسمبر 2019<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 12 ديسمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D8%A9+%D9%85%D8%A4%D8%B1%D8%B4%D9%81%D8%A9&rft_id=http%3A%2F%2Faujourdhui.ma%2Fculture-details72137.html&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFKarim_Boukhari" class="citation web">Karim Boukhari (12 décembre 2008). <a href="/w/index.php?title=Telquel_(magazine_marocain)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telquel (magazine marocain) (الصفحة غير موجودة)">TelQuel</a> (المحرر). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telquel-online.com/archives/350/arts2_350.shtml">"Nari, nari, Casanegra"</a><span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ <span class="nowrap">23 avril</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Nari%2C+nari%2C+Casanegra&rft.au=Karim+Boukhari&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.telquel-online.com%2Farchives%2F350%2Farts2_350.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>); </span><span class="cs1-hidden-error error citation-comment">تحقق من التاريخ في: <code class="cs1-code">|تاريخ الوصول=, |date=</code> (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#bad_date" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303191309/http://www.telquel-online.com/archives/350/arts2_350.shtml">"نسخة مؤرشفة"</a>. مؤرشف من <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telquel-online.com/archives/350/arts2_350.shtml">الأصل</a> في 3 مارس 2016<span class="reference-accessdate">. اطلع عليه بتاريخ 7 ديسمبر 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D8%A9+%D9%85%D8%A4%D8%B1%D8%B4%D9%81%D8%A9&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.telquel-online.com%2Farchives%2F350%2Farts2_350.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">الوسيط <code class="cs1-code">|CitationClass=</code> تم تجاهله (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:CS1_errors#parameter_ignored" title="مساعدة:CS1 errors">مساعدة</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r47703133"/></span>
</li>
<li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/language/ar/user/anon/page/entrepreneurAr.psml?noteid=2691سنوات">العشرينات:شكل معماري منقطع النظير، سمة السنوات الأولى للحماية</a><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" منذ يونيو 2019" style="white-space0: nowrap;">[<a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D9%83%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="ويكيبيديا:وصلات خارجية مكسورة">وصلة مكسورة</a>]</span></sup> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200511143428/http://casablanca.ma/index/portal/media-type/html/language/ar/user/anon/page/entrepreneurAr.psml?noteid=2691سنوات">نسخة محفوظة</a> 11 مايو 2020 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b></span> <span class="reference-text">المعارف الحديثة’منشورات عكاظ-أوزو طبعة 1998 ص102-103</span>
</li>
<li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/20031028144215/www.isesco.org.ma/pub/ARABIC/Fonoun/P3.htm">مقال عن العمارة العربية الإسلامية في موقع الإيسيسكو</a></span>
</li>
<li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/accueil.psml?noteid=2323">Architecture</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140429044952/http://www.casablanca.ma/index/portal/media-type/html/user/anon/page/accueil.psml?noteid=2323">نسخة محفوظة</a> 29 أبريل 2014 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-44">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maghress.com/assabah/52139">نشر في الصباح يوم 19 - 02 - 2014</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150725230022/http://www.maghress.com/assabah/52139">نسخة محفوظة</a> 25 يوليو 2015 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maghress.com/almaghribia/180554">نشر في الصحراء المغربية يوم 14 - 02 - 2014</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304191759/http://www.maghress.com/almaghribia/180554">نسخة محفوظة</a> 04 مارس 2016 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casablancamarina.ma/le-projet/presentation">Le projet Casablanca Marina est le futur pôle multifonctionnel développé au centre de Casablanca.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923200654/http://www.casablancamarina.ma/le-projet/presentation">نسخة محفوظة</a> 23 سبتمبر 2015 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casablancamarina.ma/le-projet/mot-du-directeur-general">Mot du Directeur Général.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180902131001/http://www.casablancamarina.ma/le-projet/mot-du-directeur-general">نسخة محفوظة</a> 02 سبتمبر 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moroccomall.net/ar/homeالتجاري">موروكو مول بالدار البيضاء</a><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" منذ يونيو 2019" style="white-space0: nowrap;">[<a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D9%83%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="ويكيبيديا:وصلات خارجية مكسورة">وصلة مكسورة</a>]</span></sup> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200511143433/https://www.moroccomall.net/ar/homeالتجاري">نسخة محفوظة</a> 11 مايو 2020 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
<li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://classic.aawsat.com/details.asp?section=47&article=456634&issueno=10658#.U9OqeuMhDxB">السلطات المغربية ترخص لبناء برجين شاهقين</a><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" منذ يونيو 2019" style="white-space0: nowrap;">[<a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D9%83%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="ويكيبيديا:وصلات خارجية مكسورة">وصلة مكسورة</a>]</span></sup> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200511143412/https://classic.aawsat.com/details.asp?section=47&article=456634&issueno=10658#.U9OqeuMhDxB">نسخة محفوظة</a> 11 مايو 2020 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span>
</li>
</ol></div>
</div>
<h3><span id=".D9.85.D8.B9.D9.84.D9.88.D9.85.D8.A7.D8.AA"></span><span class="mw-headline" id="معلومات">معلومات</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=26" title="عدل القسم: معلومات">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<div class="reflist"></div>
<h2><span id=".D9.88.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AA_.D8.AE.D8.A7.D8.B1.D8.AC.D9.8A.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="وصلات_خارجية">وصلات خارجية</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&section=27" title="عدل القسم: وصلات خارجية">عدل</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<div class="إعلام صغير plainlinks plainlist sisterlinks" style="width:50%"><div class="صورة" style="display:inline"><img alt="Light Bulb Icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Light_Bulb_Icon.svg/25px-Light_Bulb_Icon.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Light_Bulb_Icon.svg/38px-Light_Bulb_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Light_Bulb_Icon.svg/50px-Light_Bulb_Icon.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></div> <div style="display:inline"><i>الدار البيضاء</i> في <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B9_%D8%B4%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="ويكيبيديا:مشاريع شقيقة">المشاريع الشقيقة</a>
<div style="padding-right:5px">
<hr />
<ul><li><img alt="Commons-logo.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Casablanca" class="extiw" title="commons:Category:Casablanca">صور وملفات صوتية</a> من كومنز</li>
<li><img alt="Wikinews-logo.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikinews-logo.png/15px-Wikinews-logo.png" decoding="async" width="15" height="8" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikinews-logo.png/23px-Wikinews-logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikinews-logo.png/30px-Wikinews-logo.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="415" /> <a href="https://ar.wikinews.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="extiw" title="n:تصنيف:الدار البيضاء">أخبار</a> من ويكي الأخبار.</li></ul>
</div></div></div>
<div class="إعلام صغير plainlinks sisterlinks" style="width:50%"><div class="صورة" style="display:inline"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A8%D8%AD%D8%AB/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="مشاريع شقيقة"><img alt="مشاريع شقيقة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/49px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="49" height="49" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/74px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/98px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></div> <div style="display:inline">دليل المسافر إلى <a href="https://en.wikivoyage.org/wiki/Casablanca" class="extiw" title="wikivoyage:Casablanca">Casablanca</a> في مشروع <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="ويكي الرحلات">ويكي الرحلات</a>.</div></div>
<ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.casaoui.info">أخبار الدار البيضاء</a> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالعربية)</span></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/20040529021645/www.casablanca.ma/ar/index.aspx">موقع لمدينة الدار البيضاء</a> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالإسبانية)</span> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالعربية)</span> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالإنجليزية)</span> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالفرنسية)</span></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.festivaldecasablanca.ma/">موقع مهرجان الدار البيضاء الدولي للفن</a> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالفرنسية)</span></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.courriercasablanca.com/">موقع الدار البيضاء الاخباري</a> <span class="languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(بالفرنسية)</span></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://maps.google.com/maps?f=q&hl=de&q=casablanca,+morocco&ie=UTF8&ll=33.559438,-7.559109&spn=0.008601,0.027122&t=k&om=1">صورة بالقمر الاصطناعي - Google</a></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130525063216/http://doxk.com/pictures/v/travel/casablanca">ألبوم صور لمدينة الدار البيضاء</a></li></ul>
<table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:1px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-عرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="قالب:الدار البيضاء"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="نقاش القالب:الدار البيضاء"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ت</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a class="mw-selflink selflink">الدار البيضاء</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">التقسيمات الإدارية</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<dl><dt><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%82" title="عمالة مقاطعة عين الشق">عمالة مقاطعة عين الشق</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%82" title="مقاطعة عين الشق">مقاطعة عين الشق</a></dd>
<dt><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A" title="عمالة مقاطعات عين السبع الحي المحمدي">عمالة مقاطعات عين السبع الحي المحمدي</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9" title="عين السبع">مقاطعة عين السبع</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%A1" title="الصخور السوداء">الصخور السوداء</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A" title="مقاطعة الحي المحمدي">مقاطعة الحي المحمدي</a></dd>
<dt><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعات الدار البيضاء أنفا (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعات الدار البيضاء أنفا</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7" title="مقاطعة أنفا">مقاطعة أنفا</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%81" title="مقاطعة المعاريف">مقاطعة المعاريف</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B7" title="مقاطعة سيدي بليوط">مقاطعة سيدي بليوط</a></dd>
<dt><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83" class="mw-redirect" title="عمالة مقاطعات ابن امسيك">عمالة مقاطعات ابن امسيك</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83" class="mw-redirect" title="مقاطعة ابن امسيك">مقاطعة ابن امسيك</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A9" title="مقاطعة سباتة">مقاطعة سباتة</a></dd>
<dt><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B5%D9%8A" title="عمالة مقاطعات سيدي البرنوصي">عمالة مقاطعات سيدي البرنوصي</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B5%D9%8A" title="مقاطعة سيدي البرنوصي">مقاطعة سيدي البرنوصي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86" title="سيدي مؤمن">مقاطعة سيدي مومن</a></dd>
<dt><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="عمالة مقاطعات الفداء مرس السلطان">عمالة مقاطعات الفداء مرس السلطان</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A1" title="مقاطعة الفداء">مقاطعة الفداء</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="مشور الدار البيضاء">مشوار الدار البيضاء</a> (العاصمة)</dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مقاطعة مرس السلطان">مقاطعة مرس السلطان</a></dd>
<dt><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعة الحي الحسني (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعة الحي الحسني</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A" title="مقاطعة الحي الحسني">مقاطعة الحي الحسني</a></dd>
<dt><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعات مولاي رشيد (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعات مولاي رشيد</a></dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF" title="مقاطعة مولاي رشيد">مقاطعة مولاي رشيد</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86" title="مقاطعة سيدي عثمان">مقاطعة سيدي عثمان</a></dd></dl>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">المعالم</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<dl><dt>أماكن العبادة</dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%83%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="كنيسة القلب المقدس (الدار البيضاء)">كنيسة القلب المقدس</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="مسجد الحسن الثاني">مسجد الحسن الثاني</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A8%D9%8A%D8%AA_%D8%A5%D9%8A%D9%84" title="معبد بيت إيل">معبد بيت إيل</a></dd>
<dt>ناطحات السحاب والفنادق</dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="برجا الدار البيضاء">برجا الدار البيضاء</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D8%A2%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق آنفا (الصفحة غير موجودة)">فندق آنفا</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A2%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق نادي وادي آنفا (الصفحة غير موجودة)">فندق نادي وادي آنفا</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D9%81%D8%B1%D8%AD_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق فرح (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">فندق فرح</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D8%A8%D8%B1%D8%AC_%D9%83%D9%86%D8%B2%D9%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق برج كنزي (الصفحة غير موجودة)">فندق برج كنزي</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9_%D8%B1%D9%8A%D8%AC%D9%86%D8%B3%D9%8A_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="حياة ريجنسي (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">حياة ريجنسي</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D9%86%D9%88%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%8A%D9%84_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق نوفوتيل (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">نوفوتيل</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%83%D9%8A_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="فندق منصور الملكي (الدار البيضاء)">منصور الملكي</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%82_%D8%B4%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فندق شيراتون (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">شيراتون</a></dd>
<dt>المتاحف</dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="المتحف اليهودي المغربي">المتحف اليهودي المغربي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%AD%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%85%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="متحف عبد الرحمن السلاوي">متحف عبد الرحمن السلاوي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%84%D8%A9" title="دار الآلة">دار الآلة</a></dd>
<dt>ساحات وحدائق ومقابر</dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D8%A9" title="ساحة الأمم المتحدة">ساحة الأمم المتحدة</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" class="mw-redirect" title="ساحة محمد الخامس">ساحة محمد الخامس</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="حديقة جامعة الدول العربية">حديقة جامعة الدول العربية</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="حديقة مقاطعة بن مسيك (الصفحة غير موجودة)">حديقة مقاطعة بن مسيك</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D9%8A%D8%B3%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="حديقة يسمينة (الصفحة غير موجودة)">حديقة يسمينة</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقبرة الميعارة اليهودية (الصفحة غير موجودة)">مقبرة الميعارة اليهودية</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقبرة بن مسيك الأوروبية (الصفحة غير موجودة)">مقبرة بن مسيك الأوروبية</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%A9_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقبرة بن مسيك اليهودية (الصفحة غير موجودة)">مقبرة بن مسيك اليهودية</a></dd>
<dt>المستشفيات</dt>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%81%D9%89_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="مستشفى محمد الخامس (الصفحة غير موجودة)">مستشفى محمد الخامس</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%81%D9%89_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="مستشفى بن مسيك (الصفحة غير موجودة)">مستشفى بن مسيك</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%81%D9%89_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مستشفى سيدي مؤمن (الصفحة غير موجودة)">مستشفى سيدي مؤمن</a></dd></dl>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">الاقتصاد</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="اقتصاد الدار البيضاء">اقتصاد الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B5%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="بورصة الدار البيضاء">بورصة الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%B4%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%83%D8%B3" title="مؤشر مادكس">مؤشر مادكس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%B4%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%8A" title="مؤشر مازي">مؤشر مازي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="مول المغرب">مول المغرب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%83%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%83_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="تكنوبارك (الدار البيضاء)">تكنوبارك</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">النقل</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D9%88%D9%8A_(%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%81%D9%8A%D9%81)" title="البيضاوي (قطار خفيف)">البيضاوي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="ميناء الدار البيضاء">ميناء الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A" title="مطار محمد الخامس الدولي">مطار محمد الخامس الدولي</a> (سابقا: <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="قاعدة النواصر الجوية">قاعدة النواصر الجوية</a>)</li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%AA%D9%8A%D8%B7_%D9%85%D9%84%D9%8A%D9%84" title="مطار الدار البيضاء تيط مليل">مطار الدار البيضاء تيط مليل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7" title="مطار الدار البيضاء أنفا">مطار الدار البيضاء أنفا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="طرامواي البيضاء">طرامواي الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%A1" title="محطة الدار البيضاء الميناء">محطة الدار البيضاء الميناء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%86" title="محطة الدار البيضاء المسافرين">محطة الدار البيضاء المسافرين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D8%B3" title="محطة الوازيس">محطة الوازيس</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">الطرق والشوارع</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B1" class="mw-redirect" title="الطريق السيار الدار البيضاء أكادير">الطريق السيار الدار البيضاء أكادير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7_-_%D8%A3%D8%B3%D9%81%D9%8A" class="mw-redirect" title="الطريق السيار الرباط - أسفي">الطريق السيار الرباط - أسفي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="شارع محمد الخامس (الدار البيضاء)">شارع محمد الخامس</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%83%D9%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع الجيش الملكي (الصفحة غير موجودة)">شارع الجيش الملكي</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع مولاي يوسف (الصفحة غير موجودة)">شارع مولاي يوسف</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%B7%D9%88%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع محمد الزرقطوني (الصفحة غير موجودة)">شارع محمد الزرقطوني</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع عبد المؤمن (الصفحة غير موجودة)">شارع عبد المؤمن</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D8%A2%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع آنفا (الصفحة غير موجودة)">شارع آنفا</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B6%D8%B1%D8%A7%D8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="شارع المسيرة الخضراء (الصفحة غير موجودة)">شارع المسيرة الخضراء</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">التعليم</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<dl><dt>الكليات والجامعات</dt></dl>
<ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="قائمة الجامعات والكليات والمدارس في الدار البيضاء (الصفحة غير موجودة)">قائمة الجامعات والكليات والمدارس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%B7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%86%D9%8A" title="أكاديمية محمد السادس الدولية للطيران المدني">أكاديمية محمد السادس الدولية للطيران المدني</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%A3%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="المدرسة الحسنية للأشغال العمومية">المدرسة الحسنية للأشغال العمومية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="المعهد العالي للتجارة وإدارة المقاولات">المعهد العالي للتجارة وإدارة المقاولات</a></li></ul>
<dl><dt>المدارس الابتدائية والثانوية</dt></dl>
<ul><li><a href="/w/index.php?title=Casablanca_American_School&action=edit&redlink=1" class="new" title="Casablanca American School (الصفحة غير موجودة)">Casablanca American School</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D9%84%D9%8A%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="مدرسة ليون الإفريقي الإعدادية والثانوية">مدرسة ليون الإفريقي الإعدادية والثانوية</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%C3%89cole_internationale_de_Casablanca&action=edit&redlink=1" class="new" title="École internationale de Casablanca (الصفحة غير موجودة)">École internationale de Casablanca</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المدرسة العبرية العادية (المغرب)">المدرسة العبرية العادية</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=Groupe_Scolaire_La_R%C3%A9sidence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Groupe Scolaire La Résidence (الصفحة غير موجودة)">Groupe Scolaire La Résidence</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%A9_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%89_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%8A%D9%85%D9%88%D9%86" title="ثانوية موسى بن ميمون">ثانوية موسى بن ميمون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B7%D9%8A_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="ثانوية ليوطي (الدار البيضاء)">ثانوية ليوطي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D9%88%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%B7%D9%86_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="أكاديمية جورج واشنطن (المغرب)">أكاديمية جورج واشنطن</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B9%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%AE%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%B2" title="البعثة الإسبانية خوان رامون خمينيز">البعثة الإسبانية خوان رامون خمينيز</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A5%D9%86%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%88_%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="مدرسة إنريكو ماتي">مدرسة إنريكو ماتي</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%AC%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="المدرسة البلجيكية في الدار البيضاء (الصفحة غير موجودة)">المدرسة البلجيكية في الدار البيضاء</a> <span style="font-size: smaller; font-style: normal; font-weight: normal;" class="noprint"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q22948892#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q22948892"><sup class="reference" title=""Q22948892" في لغات أخرى">[لغات أخرى]</sup></a></span></li></ul>
<dl><dt>المكتبات</dt></dl>
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%83_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B2%D9%8A%D8%B2_%D8%A2%D9%84_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)" title="مؤسسة الملك عبد العزيز آل سعود (الدار البيضاء)">مؤسسة آل سعود</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D8%B7%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="المكتبة الوسائطية لمسجد الحسن الثاني بالدار البيضاء">مكتبة مسجد الحسن الثاني</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D9%8A_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="المعهد الفرنسي (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">مكتبة المعهد الفرنسي</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%83%D8%A7_(%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="دار أميركا (الدار البيضاء) (الصفحة غير موجودة)">مكتبة دار أميركا</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">الرياضة</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<dl><dt>النوادي</dt>
<dd><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="نادي الوداد الرياضي">نادي الوداد الرياضي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="نادي الرجاء الرياضي">نادي الرجاء الرياضي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%86%D8%BA_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="الراسينغ الرياضي">الراسينغ الرياضي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B5%D9%8A" title="الرشاد البرنوصي">الرشاد البرنوصي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="نادي الاتحاد البيضاوي">نادي الاتحاد البيضاوي</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9" title="نادي مجد المدينة">نادي مجد المدينة</a></dd>
<dt>المسابقات</dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%84%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%B3" title="بطولة الدار البيضاء للتنس">بطولة الدار البيضاء للتنس</a></dd>
<dt>الملاعب الرياضية</dt>
<dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D9%8A_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="المركب الرياضي محمد الخامس">المركب الرياضي محمد الخامس</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="قاعة محمد الخامس">قاعة محمد الخامس</a></dd>
<dd><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%B9%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A8_%D8%AC%D9%8A%D9%83%D9%88" title="ملعب الأب جيكو">ملعب الأب جيكو</a></dd>
<dd><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%A7%D9%84_%D8%AC%D9%88%D9%84%D9%81_%D8%A2%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="رويال جولف آنفا (الصفحة غير موجودة)">رويال جولف آنفا</a></dd></dl>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">التاريخ وعلم الآثار</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="أهل الغلام (الصفحة غير موجودة)">أهل الغلام</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="تاريخ الدار البيضاء">تاريخ الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A9_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D9%86%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلسلة تاريخ الدار البيضاء الزمنية (الصفحة غير موجودة)">سلسلة زمنية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="مؤتمر الدار البيضاء">مؤتمر الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AC%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_2003" title="تفجيرات الدار البيضاء 2003">تفجيرات الدار البيضاء 2003</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AC%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_2007" title="تفجيرات الدار البيضاء 2007">تفجيرات الدار البيضاء 2007</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">الأعلام</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li>انظر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A3%D8%B4%D8%AE%D8%A7%D8%B5_%D9%85%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="تصنيف:أشخاص من الدار البيضاء">تصنيف:أشخاص من الدار البيضاء</a></li></ul>
</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>
<table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:1px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-عرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="قالب:عمالة الدار البيضاء"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="نقاش القالب:عمالة الدار البيضاء"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ت</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="عمالة الدار البيضاء">عمالة الدار البيضاء</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><a class="mw-selflink selflink">الدار البيضاء</a> <small>(العاصمة)</small></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">بلديات</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="مشور الدار البيضاء">مشور الدار البيضاء</a></li></ul>
</div></td><td class="navbox-image" rowspan="3" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Morocco.png" class="image" title="عمالة الدار البيضاء"><img alt="عمالة الدار البيضاء" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Morocco.png/175px-Morocco.png" decoding="async" width="175" height="175" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Morocco.png/263px-Morocco.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Morocco.png/350px-Morocco.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">عمالات المقاطعات</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعات الدار البيضاء أنفا (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعات الدار البيضاء أنفا</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7" title="مقاطعة أنفا">مقاطعة أنفا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%81" title="مقاطعة المعاريف">مقاطعة المعاريف</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B7" title="مقاطعة سيدي بليوط">مقاطعة سيدي بليوط</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="عمالة مقاطعات الفداء مرس السلطان">عمالة مقاطعات الفداء مرس السلطان</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A1" title="مقاطعة الفداء">مقاطعة الفداء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مقاطعة مرس السلطان">مقاطعة مرس السلطان</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A" title="عمالة مقاطعات عين السبع الحي المحمدي">عمالة مقاطعات عين السبع الحي المحمدي</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B9" title="عين السبع">مقاطعة عين السبع</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%A1" title="الصخور السوداء">الصخور السوداء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A" title="مقاطعة الحي المحمدي">مقاطعة الحي المحمدي</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعة الحي الحسني (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعة الحي الحسني</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A" title="مقاطعة الحي الحسني">مقاطعة الحي الحسني</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%82" title="عمالة مقاطعة عين الشق">عمالة مقاطعة عين الشق</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%82" title="مقاطعة عين الشق">مقاطعة عين الشق</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B5%D9%8A" title="عمالة مقاطعات سيدي البرنوصي">عمالة مقاطعات سيدي البرنوصي</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B5%D9%8A" title="مقاطعة سيدي البرنوصي">مقاطعة سيدي البرنوصي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86" title="سيدي مؤمن">مقاطعة سيدي مومن</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83" class="mw-redirect" title="عمالة مقاطعات ابن امسيك">عمالة مقاطعات ابن امسيك</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%8A%D9%83" class="mw-redirect" title="مقاطعة ابن امسيك">مقاطعة ابن امسيك</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A9" title="مقاطعة سباتة">مقاطعة سباتة</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="عمالة مقاطعات مولاي رشيد (الصفحة غير موجودة)">عمالة مقاطعات مولاي رشيد</a> </div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF" title="مقاطعة مولاي رشيد">مقاطعة مولاي رشيد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86" title="مقاطعة سيدي عثمان">مقاطعة سيدي عثمان</a></li></ul>
</div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div>قائمة <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="قائمة مقاطعات الدار البيضاء">مقاطعات</a>/ <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="قائمة أحياء الدار البيضاء">أحياء</a> الدار البيضاء.</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>
<table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:1px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-عرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="قالب:مدن المغرب"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="نقاش القالب:مدن المغرب"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8&action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ت</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="قائمة مدن المغرب">مدن المغرب</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><small>العاصمة:</small> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="الرباط">الرباط</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="جهة طنجة تطوان الحسيمة">جهة طنجة تطوان الحسيمة</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تطوان">تطوان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%B4" title="العرائش">العرائش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%8A%D9%84%D8%A9" title="أصيلة">أصيلة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%8A%D8%A9" title="جزناية">كزناية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86%D9%8A%D8%AF%D9%82" title="الفنيدق">الفنيدق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D9%8A%D9%84" title="مرتيل">مرتيل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B6%D9%8A%D9%82_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المضيق (المغرب)">المضيق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%84%D9%88" title="واد لو">واد لو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="الحسيمة">الحسيمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%B4" title="بني بوعياش">بني بوعياش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%86" title="إمزورن">إمزورن</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%B3%D8%AA" title="تارجيست">تارجيست</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%B1_(%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A9)" title="أجدير (الحسيمة)">أجدير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D9%8A%D8%B1" title="القصر الكبير">القصر الكبير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%88%D9%86" title="شفشاون">شفشاون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="وزان">وزان</a></li></ul>
</div></td><td class="navbox-image" rowspan="23" style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Coat_of_arms_of_Morocco.svg" class="image"><img alt="Coat of arms of Morocco.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Coat_of_arms_of_Morocco.svg/150px-Coat_of_arms_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="150" height="163" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Coat_of_arms_of_Morocco.svg/225px-Coat_of_arms_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Coat_of_arms_of_Morocco.svg/300px-Coat_of_arms_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="596" /></a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="جهة الشرق">جهة الشرق</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A9" title="وجدة">وجدة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B1" title="بني درار">بني درار</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B9%D9%8A%D9%85%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="النعيمة (المغرب)">النعيمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%81%D9%8A%D8%B1" title="أحفير">أحفير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%83%D8%A7%D8%AF%D8%A9" title="عين الركادة">عين الركادة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%85" title="أكليم">أكليم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="بركان (مدينة)">بركان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="السعيدية (المغرب)">السعيدية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="سيدي سليمان الشراعة">سيدي سليمان الشراعة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D8%AF%D9%88" title="دبدو">دبدو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="العيون الشرقية">العيون الشرقية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%B1%D8%AA" title="تاوريرت">تاوريرت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A9_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="جرادة (مدينة)">جرادة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1" title="عين بني مطهر">عين بني مطهر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%AA" title="تويسيت">تويسيت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="بوعرفة (المغرب)">بوعرفة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D9%83%D9%8A%D9%83" class="mw-redirect" title="فكيك">فكيك</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%8A" title="العروي">العروي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1" title="بني انصار">بني انصار</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B8%D9%88%D8%B1_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الناظور (المغرب)">الناظور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%8A%D9%88" title="زايو">زايو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B2%D8%BA%D9%86%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="أزغنغان">أزغنغان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="رأس الماء (المغرب)">رأس الماء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="سلوان (المغرب)">سلوان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%88%D8%B4" title="الدريوش">الدريوش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%B1" title="ميضار">ميضار</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%8A%D8%A8" class="mw-redirect" title="بن الطيب">بن الطيب</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D9%81%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D9%83%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="جهة فاس مكناس">جهة فاس مكناس</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3" title="فاس">فاس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF" title="جماعة المشور فاس الجديد">جماعة المشور فاس الجديد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="مكناس">مكناس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="المشور الستينية">المشور الستينية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%81%D9%83%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بوفكران">بوفكران</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%84" title="تولال">تولال</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%B3_%D8%B2%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%86" title="مولاي ادريس زرهون">مولاي ادريس زرهون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86" title="ويسلان">ويسلان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="بولمان (المغرب)">بولمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B4%D8%A9" title="إيموزار مرموشة">إيموزار مرموشة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="ميسور">ميسور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D8%B7%D8%A7%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AC" title="أوطاط الحاج">أوطاط الحاج</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%84" title="البهاليل">البهاليل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84" title="منزل">منزل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%83%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="إيموزار كندر">إيموزار كندر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%8A%D8%B1" title="رباط الخير">رباط الخير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1%D9%88" title="صفرو">صفرو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A_%D9%8A%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="مولاي يعقوب">مولاي يعقوب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8A" title="أكوراي">أكوراي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%AC%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="عين تاوجطات">عين تاوجطات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AC%D8%A8_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الحاجب (المغرب)">الحاجب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B9_%D8%B9%D9%8A%D9%88%D9%86" title="سبع عيون">سبع عيون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D9%86%D9%88%D9%84" title="أكنول">أكنول</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%A3%D9%85%D9%84%D9%8A%D9%84" title="واد أمليل">واد أمليل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%87%D9%84%D8%A9" title="تاهلة">تاهلة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D8%A9" title="تازة">تازة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%8A" title="غفساي">غفساي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="قرية با محمد">قرية با محمد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="تاونات">تاونات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%87%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%82" title="طهر السوق">طهر السوق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="تيسة (المغرب)">تيسة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B2%D8%B1%D9%88" title="أزرو">أزرو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="إفران">إفران</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%B3%D9%84%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%8A%D8%B7%D8%B1%D8%A9" title="جهة الرباط سلا القنيطرة">جهة الرباط سلا القنيطرة</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7" title="سلا">سلا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="الرباط">الرباط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="تمارة">تمارة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%8A%D8%B7%D8%B1%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="القنيطرة (المغرب)">القنيطرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%85%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%AA" title="الخميسات">الخميسات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%83%D8%A9" title="التواركة">التواركة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%88%D9%82%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%84" title="سيدي بوقنادل">سيدي بوقنادل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A9" title="عين العودة">عين العودة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="هرهورة">هرهورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="الصخيرات">الصخيرات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%B9%D8%AA%D9%8A%D9%82" title="عين عتيق">عين عتيق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المهدية (المغرب)">مهدية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%8A%D8%AD%D9%8A%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="سيدي يحيى الغرب">سيدي يحيى الغرب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%82_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%A1_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="سوق الأربعاء (المغرب)">سوق الأربعاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="الرماني">الرماني</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%81%D9%84%D8%AA" title="تيفلت">تيفلت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="سيدي علال البحراوي">سيدي علال البحراوي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%AD%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A" title="دار الڭداري">دار الڭداري</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="احد كورت">احد كورت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%AD%D8%A9" title="جرف الملحة">جرف الملحة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B1%D8%B9_%D8%A8%D9%84%D9%82%D8%B5%D9%8A%D8%B1%D9%8A" title="مشرع بلقصيري">مشرع بلقصيري</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85" title="سيدي قاسم">سيدي قاسم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="سيدي سليمان (المغرب)">سيدي سليمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D9%8A%D8%AD%D9%8A%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="سيدي يحيى الغرب">سيدي يحيى الغرب</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D9%86%D9%8A%D9%81%D8%B1%D8%A9" title="جهة بني ملال خنيفرة">جهة بني ملال خنيفرة</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%84" title="بني ملال">بني ملال</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5%D9%8A%D8%A8%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="القصيبة (المغرب)">القصيبة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%A8%D8%A9_%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A9" title="قصبة تادلة">قصبة تادلة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%88%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE" title="زاوية الشيخ">زاوية الشيخ</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B9%D8%AF" title="أبي الجعد">أبي الجعد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AC%D9%86%D9%8A%D8%A8%D8%A9" title="بوجنيبة">بوجنيبة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="حطان">حطان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%8A%D8%A8%D9%83%D8%A9" title="خريبكة">خريبكة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%B2%D9%85" title="وادي زم">وادي زم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%B1%D8%AA" title="مريرت">مريرت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%86%D9%8A%D9%81%D8%B1%D8%A9" title="خنيفرة">خنيفرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B2%D9%8A%D9%84%D8%A7%D9%84" title="أزيلال">أزيلال</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="دمنات">دمنات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%AF_(%D8%A5%D9%82%D9%84%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87_%D8%A8%D9%86_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD)" title="أولاد عياد (إقليم الفقيه بن صالح)">أولاد عياد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%85%D8%A9" class="mw-redirect" title="أولاد النمة">سوق السبت أولاد النمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD" class="mw-redirect" title="الفقيه بنصالح">الفقيه بنصالح</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="جهة الدار البيضاء سطات">جهة الدار البيضاء سطات</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a class="mw-selflink selflink">الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المحمدية (المغرب)">المحمدية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="سطات">سطات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الجديدة (المغرب)">الجديدة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A9" title="عين حرودة">عين حرودة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86_%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="بن أحمد">بن أحمد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AC" title="البروج">البروج</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="لولاد">لولاد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AD" title="أولاد امراح">أولاد امراح</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF" title="برشيد">برشيد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A9" title="الدروة">الدروة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="الكارة">الكارة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="السوالم (مدينة)">حد السوالم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D9%88" title="أولاد عبو">أولاد عبو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B1%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%A6" title="سيدي رحال الشاطئ">سيدي رحال الشاطئ</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="بن سليمان">بن سليمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="بوزنيقة">بوزنيقة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المنصورية (المغرب)">المنصورية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سيدي بنور">سيدي بنور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A9" title="زمامرة">زمامرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B5%D8%B1" title="النواصر">النواصر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="بوسكورة">بوسكورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%B2%D8%A9" title="دار بوعزة">دار بوعزة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%8A%D9%8A%D9%86" title="الهراويين">الهراويين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%88%D9%86%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="مديونة (المغرب)">مديونة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D8%B7_%D9%85%D9%84%D9%8A%D9%84" title="تيط مليل">تيط مليل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B2%D9%85%D9%88%D8%B1" title="أزمور">أزمور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A6%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%AF%D9%8A%D8%AF" title="البئر الجديد">البئر الجديد</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4_%D8%A2%D8%B3%D9%81%D9%8A" title="جهة مراكش آسفي">جهة مراكش آسفي</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4" title="مراكش">مراكش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5%D8%A8%D8%A9" title="المشور القصبة">المشور القصبة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%AA_%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%B1" title="آيت أورير">آيت أورير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%B2%D9%85%D9%8A%D8%B2" title="أمزميز">أمزميز</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%AA" title="تحناوت">تحناوت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%A9" title="شيشاوة">شيشاوة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%AA" title="إمنتانوت">إمنتانوت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%86%D8%A9" title="قلعة السراغنة">قلعة السراغنة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%B1%D8%AD%D8%A7%D9%84" title="سيدي رحال">سيدي رحال</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="تملالت">تملالت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A9" title="الصويرة">الصويرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%81%D9%8A" title="آسفي">آسفي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%B3%D8%AD%D9%8A%D9%85" title="جمعة سحيم">جماعة سحيم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%AA_%D9%83%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%A9" title="سبت كزولة">سبت كزولة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86_%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%B1" title="بن جرير">ابن جرير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سيدي بوعثمان">سيدي بوعثمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="اليوسفية (المغرب)">اليوسفية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="الشماعية">الشماعية</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%AF%D8%B1%D8%B9%D8%A9_%D8%AA%D8%A7%D9%81%D9%8A%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="جهة درعة تافيلالت">جهة درعة تافيلالت</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%AF" title="أرفود">أرفود</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B0%D9%86%D9%8A%D8%A8" title="بوذنيب">بوذنيب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الرشيدية (المغرب)">الرشيدية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="كلميمة">كلميمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B1%D9%81" title="واحة الجرف">الجرف</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%81_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A" title="الشريف بن علي">الشريف بن علي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="تنجداد">تنجداد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D8%AF%D8%B2" title="أكدز">أكدز</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="زاكورة">زاكورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AF%D9%84%D8%AA" title="ميدلت">ميدلت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%B4_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الريش (مدينة)">الريش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B2%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="ورززات">ورززات</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA" title="تازناخت">تازناخت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%BA%D9%8A%D8%B1" title="تنغير">تنغير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B3" title="بومالن دادس">بومالن دادس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_%D9%85%DA%AD%D9%88%D9%86%D8%A9" title="قلعة مڭونة">قلعة مڭونة</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%B3%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A9" title="جهة سوس ماسة">جهة سوس ماسة</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B1" title="أكادير">أكادير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%8A%D8%AA_%D9%85%D9%84%D9%88%D9%84" title="أيت ملول">أيت ملول</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B4%D9%8A%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الدشيرة الجهادية">الدشيرة الجهادية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%B2%D9%83%D8%A7%D9%86" title="إنزكان">إنزكان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%B9%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="القليعة (المغرب)">القليعة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%AA_%D8%A7%D9%8A%D8%B9%D8%B2%D8%A9" class="mw-redirect" title="آيت ايعزة">آيت ايعزة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B2" title="أولوز">أولوز</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="الكردان">الكردان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D8%BA%D8%B1%D9%85" title="إيغرم">إيغرم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%AD%D9%8A%D9%84" title="أولاد برحيل">أولاد برحيل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%D8%A7%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="أولاد تايمة">أولاد تايمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%86" class="mw-redirect" title="تاليوين">تاليوين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="تارودانت">تارودانت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%AA_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="تافراوت (المغرب)">تافراوت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2%D9%86%D9%8A%D8%AA" class="mw-redirect" title="تزنيت">تزنيت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="آيت باها">آيت باها</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%83%D8%B1%D8%A9" class="mw-redirect" title="بيوكرة">بيوكرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%82%D8%A7" title="أقا">أقا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B5%D9%86" title="فم الحصن">فم الحصن</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85_%D8%B2%DA%AD%D9%8A%D8%AF" title="فم زڭيد">فم زڭيد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B7%D8%A7" title="طاطا">طاطا</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D9%83%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%85_%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D9%88%D9%86" title="جهة كلميم واد نون">جهة كلميم واد نون</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="آسا (مدينة)">آسا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%A7%D9%83" title="الزاك">الزاك</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%85" title="كلميم">كلميم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%8A%D8%B2%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%86" title="بويزكارن">بويزكارن</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%86%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="طانطان">طانطان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%8A%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="الوطية (المغرب)">الوطية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%8A_%D8%A5%D9%81%D9%86%D9%8A" title="سيدي إفني">سيدي إفني</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D8%B5_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" class="mw-redirect" title="الاخصاص (المغرب)">الاخصاص</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="جهة العيون الساقية الحمراء">جهة العيون الساقية الحمراء</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%88%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="العيون (مدينة)">العيون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%89_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" title="المرسى (المغرب)">المرسى</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%8A%D8%A9" title="طرفاية">طرفاية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AC%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="بوجدور">بوجدور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_(%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)" class="mw-redirect" title="السمارة (المغرب)">السمارة</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8" title="جهة الداخلة وادي الذهب">جهة الداخلة وادي الذهب</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A9_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الداخلة (مدينة)">الداخلة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A9" title="الكويرة">الكويرة</a></li></ul>
</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>
<table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:1px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-عرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="قالب:منظمة العواصم والمدن الإسلامية"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقاش القالب:منظمة العواصم والمدن الإسلامية (الصفحة غير موجودة)"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9&action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;">ت</abbr></a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="منظمة العواصم والمدن الإسلامية">منظمة العواصم والمدن الإسلامية</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">أعضاء المنظمة<br />وأعضاء المجلس الإداري</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:Center;"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" title="مكة">مكة المكرمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="المدينة المنورة">المدينة المنورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="القدس">القدس الشريف</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%88_%D8%B8%D8%A8%D9%8A" title="أبو ظبي">أبو ظبي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A5%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84" title="إسطنبول">إسطنبول</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%83%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="الإسكندرية">الإسكندرية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A9" title="أنقرة">أنقرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="تونس (مدينة)">تونس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A9" title="جدة">جدة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D8%B7%D9%88%D9%85" title="الخرطوم">الخرطوم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%D9%8A" title="دبي">دبي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7" title="الرباط">الرباط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6" title="الرياض">الرياض</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A1_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الزرقاء (مدينة)">الزرقاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%A7%D8%A1" title="صنعاء">صنعاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3" title="طرابلس">طرابلس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="طهران">طهران</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="عمان (مدينة)">عمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9" title="القاهرة">القاهرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="كامبالا">كامبالا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="كوالالمبور">كوالالمبور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%8A%D8%AA" title="مدينة الكويت">الكويت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%A9" title="المنامة">المنامة</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">أعضاء المنظمة</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:Center;"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%87%D8%A7" title="أبها">أبها</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%88%D8%AC%D8%A7" title="أبوجا">أبوجا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A8%D9%8A%D8%B6_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الأبيض (مدينة)">الأبيض</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%BA%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B3" title="أغاديس">أغاديس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AF%D8%B1%D9%86%D8%A9" title="أدرنة">أدرنة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B1%D8%A8%D8%AF" title="إربد">إربد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7" title="أريحا">أريحا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B2%D9%85%D9%8A%D8%B1" title="إزمير">إزمير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="إسلام آباد">إسلام آباد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B3%D9%8A%D9%88%D8%B7" title="أسيوط">أسيوط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%83%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%B1" title="أكادير">أكادير</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%82%D8%B5%D8%B1" title="الأقصر">الأقصر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="ألماتي">ألماطي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85_%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86" title="أم درمان">أم درمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%86%D8%A7" title="انجمينا">انجمينا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D8%A9" title="باجة">باجة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A8%D9%88" title="باراماريبو">باراماريبو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%83%D9%88" title="باكو">باكو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%83%D9%88" title="باماكو">باماكو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="كوالالمبور">كوالالمبور</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%84" title="بانجول">بانجول</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D9%89" title="بخارى">بخارى</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="بريدة">بريدة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%B4%D9%83%D9%83" title="بيشكك">بيشكك</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D8%A9" title="البصرة">البصرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D9%8A_%D8%A8%D9%83%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86" title="بندر سري بكاوان">بندر سري بكاوان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%B2%D8%B1%D8%AA" title="بنزرت">بنزرت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D9%8A" title="بنغازي">بنغازي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%87%D8%A7" title="بنها">بنها</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D9%86%D9%88%D9%81%D9%88" title="بورتو نوفو">بورتو نوفو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B5%D8%A9_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="بورصة (مدينة)">بورصة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%AA_%D8%A3%D9%88%D9%84%D8%A7" title="بيت أولا">بيت أولا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%AA" title="بيروت">بيروت</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D9%88" title="بيساو">بيساو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%85" title="تريم">تريم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%A8%D9%83%D8%AA%D9%88" title="تمبكتو">تمبكتو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%D8%B1" title="توزر">توزر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="تيرانا">تيرانا</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%8A%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="تيز (الصفحة غير موجودة)">تيز</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%8A%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تيفاوان (الصفحة غير موجودة)">تيفاوان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="عنتاب">عنتاب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%83%D8%B1%D8%AA%D8%A7" title="جاكرتا">جاكرتا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%B1_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الجزائر (مدينة)">الجزائر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D9%8A%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="جنين (مدينة)">جنين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%8A_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="جيبوتي (مدينة)">جيبوتي</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B2%D8%A9_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="الجيزة (مدينة)">الجيزة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D8%A8" title="حلب">حلب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D8%AD%D9%88%D9%84" title="حلحول">حلحول</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%B5" title="حمص">حمص</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D8%B7%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D9%8A" title="الخرطوم بحري">الخرطوم بحري</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84" title="الخليل">الخليل</a></li>
<li><a class="mw-selflink selflink">الدار البيضاء</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%83%D8%A7%D8%B1" title="داكار">داكار</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%86%D8%A9" title="درنة">درنة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D9%88%D9%82" title="دسوق">دسوق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%83%D8%A7" title="دكا">دكا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%85" title="الدمام">الدمام</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%AD%D8%A9" title="الدوحة">الدوحة</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوربيل (الصفحة غير موجودة)">دوربيل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87" title="دوشنبه">دوشنبه</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%8A%D9%85%D8%A9_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="رأس الخيمة (مدينة)">رأس الخيمة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="رام الله">رام الله</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="زندر">زيندر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7" title="السلط">السلط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%B1%D9%82%D9%86%D8%AF" title="سمرقند">سمرقند</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3)" title="سوسة (تونس)">سوسة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%82%D8%A9" title="الشارقة">الشارقة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%81%D8%A9" title="أورفة">أورفة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%85" title="شبين الكوم">شبين الكوم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%B3" title="صفاقس">صفاقس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%A9" title="طبرقة">طبرقة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3_(%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86)" title="طرابلس (لبنان)">طرابلس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B4%D9%82%D9%86%D8%AF" title="طشقند">طشقند</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%AC%D8%A9" title="طنجة">طنجة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%86%D8%B7%D8%A7" title="طنطا">طنطا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%85" title="طولكرم">طولكرم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="عجمان (مدينة)">عجمان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%86" title="عدن">عدن</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%A9_(%D8%AC%D9%86%D9%8A%D9%86)" title="عرابة (جنين)">عرابة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="عشق آباد">عشق آباد</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D9%88%D9%86_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="العيون (مدينة)">العيون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D8%A9" title="غزة">غزة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3" title="فاس">فاس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%86" title="فريتاون">فريتاون</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%B3_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="قابس (مدينة)">قابس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="قلقيلية">قلقيلية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%A7_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="قنا (مدينة)">قنا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="قونية">قونية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="القيروان">القيروان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%B5%D8%B1%D9%8A%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="القيصرية (توضيح)">القيصرية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="كابل">كابل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%83" title="الكرك">الكرك</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%81%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)" title="كفر الشيخ (مدينة)">كفر الشيخ</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%83%D8%B1%D9%8A" title="كوناكري">كوناكري</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B3" title="لاغوس">لاغوس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D8%B0%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="اللاذقية">اللاذقية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%A8%D8%B1%D9%81%D9%8A%D9%84" title="ليبرفيل">ليبرفيل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%88" title="مابوتو">مابوتو</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%84_(%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9)&action=edit&redlink=1" class="new" title="مال (مدينة) (الصفحة غير موجودة)">مال</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4" title="مراكش">مراكش</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%82%D8%B7_(%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86)" title="مسقط (عمان)">مسقط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%86" title="معان">معان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B1%D9%82_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="مفرق (توضيح)">مفرق</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%8A%D8%B4%D9%88" title="مقديشو">مقديشو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="مكناس">مكناس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A9_(%D9%85%D8%B5%D8%B1)" title="المنصورة (مصر)">المنصورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3)" title="المهدية (تونس)">المهدية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%8A" title="موروني">موروني</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%84" title="الموصل">الموصل</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%8A%D9%86" title="مرسين">مرسين</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="مقالة مختارة"><img alt="مقالة مختارة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3" title="نابلس">نابلس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%89" title="ولاية نزوى">ولاية نزوى</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%83%D8%B4%D9%88%D8%B7" title="نواكشوط">نواكشوط</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%86%D9%8A%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="نيامي">نيامي</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D9%88%D9%8A%D9%86%D8%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="نيجاويندر (الصفحة غير موجودة)">نيجاويندر</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%BA%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%BA%D9%88" title="واغادوغو">واغادوغو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="مقالة جيدة"><img alt="مقالة جيدة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a>  <a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A9" title="وجدة">وجدة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="ياوندي">ياوندي</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">أعضاء مراقبون</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:Center;"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%8A" title="غروزني">غروزني</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%8A%D8%B1%D9%86%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="جيرنة (الصفحة غير موجودة)">جيرنة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D9%8A%D9%81%D9%88" title="سراييفو">سراييفو</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%D8%A8" title="شلب">شلب</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%BA%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7" title="فاماغوستا">غازي ماجوسا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B7%D8%A9" title="غرناطة">غرناطة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="قازان">قازان</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%82%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="نيقوسيا">نيقوسيا</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%AC_%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9" title="محج قلعة">محج قلعة</a></li></ul>
</div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">أعضاء مشاركون</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:Center;"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%89" title="جامعة أم القرى">جامعة أم القرى</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية">جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%B3" title="جامعة عين شمس">جامعة عين شمس</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9" title="جامعة القاهرة">جامعة القاهرة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%83_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF" title="جامعة الملك سعود">جامعة الملك سعود</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B1%D8%B7%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="الدار الإستشارية لتطوير الخرطوم (الصفحة غير موجودة)">الدار الإستشارية لتطوير الخرطوم</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="كلية الهندسة المعمارية بجامعة دمشق">كلية الهندسة المعمارية (جامعة دمشق)</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A5%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مركز إحياء تراث العمارة الإسلامية (الصفحة غير موجودة)">مركز إحياء تراث العمارة الإسلامية</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A_%D8%A8%D8%A8%D9%8A%D8%AA_%D9%84%D8%AD%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مركز التطوير المائي والبيئي ببيت لحم (الصفحة غير موجودة)">مركز التطوير المائي والبيئي ببيت لحم</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مصلحة المياه والصرف الصحي بالمدينة المنورة (الصفحة غير موجودة)">مصلحة المياه والصرف الصحي بالمدينة المنورة</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D9%8A%D8%B1_%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مكتب تطوير صحار (الصفحة غير موجودة)">مكتب تطوير صحار</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87_%D9%84%D9%84%D8%A3%D8%A8%D8%AD%D8%A7%D8%AB_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D9%8A%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مركز فقيه للأبحاث والتطوير (الصفحة غير موجودة)">مركز فقيه للأبحاث والتطوير</a></li>
<li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D9%81%D9%8A%D8%B0%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="اللجنة التنفيذية لتطوير المنطقة المركزية بالمدينة المنورة (الصفحة غير موجودة)">اللجنة التنفيذية لتطوير المنطقة المركزية بالمدينة المنورة</a></li>
<li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%82_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_(%D9%85%D8%B5%D8%B1)" title="وزارة الإسكان والمرافق والمجتمعات العمرانية (مصر)">وزارة الإسكان والمرافق والمجتمعات العمرانية المصرية</a></li></ul>
</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>
<div class="auth-control"><table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D8%B6%D8%A8%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A" title="ضبط استنادي">ضبط استنادي</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left;"><div style="padding:0em 0.25em">
<ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/identities/lccn-n80131711">WorldCat</a></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="المكتبة الوطنية الفرنسية">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11963215d">cb11963215d</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11963215d">(data)</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D9%85%D8%AA%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84" title="ملف استنادي متكامل">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4085164-3">4085164-3</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B6%D8%A8%D8%B7_%D9%81%D9%8A_%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86%D8%BA%D8%B1%D8%B3" title="رقم الضبط في مكتبة الكونغرس">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/names/n80131711">n80131711</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%88%D8%B2%D9%83_%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%86%D8%B2" title="ميوزك برينز">MusicBrainz</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/afabefb2-4d4e-42ee-9edc-0a86ced989f9">afabefb2-4d4e-42ee-9edc-0a86ced989f9</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D9%81_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AB%D8%A7%D8%A6%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="إدارة الأرشيف والوثائق الوطنية">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10044575">10044575</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D9%81_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AB%D8%A7%D8%A6%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="إدارة الأرشيف والوثائق الوطنية">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://research.archives.gov/organization/10044575">10044575</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D9%83" title="المكتبة الوطنية لجمهورية التشيك">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge242727&CON_LNG=ENG">ge242727</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%B3" title="ليبريس">SELIBR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="//libris.kb.se/auth/142064">142064</a></span></li>
<li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D9%8A" title="ملف استنادي دولي افتراضي">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/138316241">138316241</a></span></li></ul>
</div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div>
<ul class="bandeau-portail إعلام" id="bandeau-portail">
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="بوابة:الاقتصاد"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Economy.png/32px-Economy.png" decoding="async" width="32" height="27" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Economy.png/48px-Economy.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Economy.png/64px-Economy.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="760" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="بوابة:الاقتصاد">بوابة الاقتصاد</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="بوابة:المحيط الأطلسي"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/LocationAtlanticOcean.png/32px-LocationAtlanticOcean.png" decoding="async" width="32" height="16" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/LocationAtlanticOcean.png/48px-LocationAtlanticOcean.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/LocationAtlanticOcean.png/64px-LocationAtlanticOcean.png 2x" data-file-width="2760" data-file-height="1398" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="بوابة:المحيط الأطلسي">بوابة المحيط الأطلسي</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:الدار البيضاء"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/32px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png" decoding="async" width="32" height="21" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/48px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg/64px-Flag_of_Casablanca_province_%281976-1997%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:الدار البيضاء">بوابة الدار البيضاء</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="بوابة:المغرب"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Nuvola_Moroccan_flag.svg/28px-Nuvola_Moroccan_flag.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Nuvola_Moroccan_flag.svg/42px-Nuvola_Moroccan_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Nuvola_Moroccan_flag.svg/56px-Nuvola_Moroccan_flag.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="بوابة:المغرب">بوابة المغرب</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="بوابة:المغرب العربي"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg/28px-WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg/42px-WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg/56px-WikiProject_maghreb_%28wo_shadow%29.svg.png 2x" data-file-width="412" data-file-height="412" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="بوابة:المغرب العربي">بوابة المغرب العربي</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/32px-P_geography.png" decoding="async" width="32" height="28" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/48px-P_geography.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_geography.png/63px-P_geography.png 2x" data-file-width="77" data-file-height="68" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا">بوابة جغرافيا</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:أفريقيا"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/28px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/42px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/56px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:أفريقيا">بوابة أفريقيا</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="بوابة:الوطن العربي"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg/28px-Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg/42px-Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg/56px-Nuvola_League_of_Arab_States_flag.svg.png 2x" data-file-width="60" data-file-height="60" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="بوابة:الوطن العربي">بوابة الوطن العربي</a></span></li>
<li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="بوابة:تجمعات سكانية"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/City_Front.png/32px-City_Front.png" decoding="async" width="32" height="26" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/City_Front.png/48px-City_Front.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/City_Front.png/64px-City_Front.png 2x" data-file-width="136" data-file-height="111" /></a></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="بوابة:تجمعات سكانية">بوابة تجمعات سكانية</a></span></li></ul>
<div style="display:none; left:15px;" class="metadata topicon nopopups" id="FC-editnotice"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9" title="هذه مقالةٌ جيّدةٌ، وتعد من أجود محتويات ويكيبيديا. انقر هنا للمزيد من المعلومات."><img alt="هذه مقالةٌ جيّدةٌ، وتعد من أجود محتويات ويكيبيديا. انقر هنا للمزيد من المعلومات." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/22px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="22" height="23" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/33px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/44px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></div><div class="إعلام plainlinks noprint" id="FC-editnotice" style="text-align:center;margin:5px auto;padding:.3em;"><div class="صورة" style="display:inline"><img alt="Symbol star silver.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/25px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="25" height="26" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/38px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/50px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></div> <div style="display:inline">هذه مقالةٌ جيّدةٌ، اعتبارًا من <a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&oldid=13931738">نسخة 21 سبتمبر 2014</a> <span style="font-size:80%">(<a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1&oldid=13931738&diff=cur">قارن بالنسخة الحالية</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4:%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="نقاش:الدار البيضاء">صفحة النقاش</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%AF%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="ويكيبيديا:ترشيحات المقالات الجيدة/الدار البيضاء">صفحة التصويت</a> )</span></div></div>
' |