افحص التغييرات الفردية

تسمح لك هذه الصفحة بفحص المتغيرات التي تم إنشاؤها بواسطة عامل تصفية إساءة الاستخدام لإجراء تغيير فردي.

المتغيرات المولدة لهذا التغيير

متغيرقيمة
عدد التعديلات للمستخدم (user_editcount)
null
اسم حساب المستخدم (user_name)
'2601:204:E800:3730:39D0:E9EF:B05C:8E8B'
وقت تأكيد عنوان البريد الإلكتروني (user_emailconfirm)
null
عمر حساب المستخدم (user_age)
0
المجموعات (متضمنة غير المباشرة) التي المستخدم فيها (user_groups)
[ 0 => '*' ]
الصلاحيات التي يمتلكها المستخدم (user_rights)
[ 0 => 'patrolmarks', 1 => 'createaccount', 2 => 'read', 3 => 'edit', 4 => 'createpage', 5 => 'createtalk', 6 => 'writeapi', 7 => 'viewmyprivateinfo', 8 => 'editmyprivateinfo', 9 => 'editmyoptions', 10 => 'abusefilter-log-detail', 11 => 'urlshortener-create-url', 12 => 'centralauth-merge', 13 => 'abusefilter-view', 14 => 'abusefilter-log', 15 => 'vipsscaler-test', 16 => 'flow-hide', 17 => 'flow-edit-title' ]
ما إذا كان المستخدم يعدل عبر واجهة المحمول (user_mobile)
true
المجموعات العامة التي ينتمي إليها الحساب (global_user_groups)
[]
عدد التحرير العمومي للمستخدم (global_user_editcount)
0
ما إذا كان المستخدم يعدل من تطبيق المحمول (user_app)
false
هوية الصفحة (page_id)
36587
نطاق الصفحة (page_namespace)
0
عنوان الصفحة (بدون نطاق) (page_title)
'عصمة'
عنوان الصفحة الكامل (page_prefixedtitle)
'عصمة'
آخر عشرة مساهمين في الصفحة (page_recent_contributors)
[ 0 => 'HubaishanBot', 1 => 'Ahmed M Farrag', 2 => '37.236.212.23', 3 => '2A02:9B0:53:51AA:1:1:B9A7:93EC', 4 => 'أبو هشام', 5 => '89.196.252.130', 6 => 'دانيالوه', 7 => 'MenoBot', 8 => 'JarBot', 9 => 'Cyclone605' ]
عمر الصفحة (بالثواني) (page_age)
578215064
أول مستخدم ساهم في الصفحة (page_first_contributor)
'212.138.64.174'
فعل (action)
'edit'
ملخص التعديل/السبب (summary)
'الاية هي من سورة الانبياء اية ٢٦ و ليس من سورة التحريم'
Time since last page edit in seconds ($1) (page_last_edit_age)
12675098
نموذج المحتوى القديم (old_content_model)
'wikitext'
نموذج المحتوى الجديد (new_content_model)
'wikitext'
نص الويكي القديم للصفحة، قبل التعديل (old_wikitext)
'{{إسلام}} '''العصمة''' في اللغة هي بمعنى الحفظ والوقاية وفي المصطلح العقائدي وعند علماء الكلام هي ملكة اجتناب المعاصي والخطأ. وهي من المفاهيم القرآنية، حيث وردت لفظة العصمة ومشتقاتها في القرآن الكريم في ثلاثة عشر موضع. يعتقد جميع المسلمين بعصمة الأنبياء بمعنى أن الله حفظ أنبيائه ورسله من الوقوع في الذنوب والمعاصي، وارتكاب المنكرات والمحرمات. لكن العصمة لدی المسلمين الشيعة لها مفهوم اعم واشمل، وهي من أهم الأمور في العقائد الدينية عندهم. حيث انهم لايعتقدون بعصمة الانبياء فحسب بل يعتقدون بعصمة [[الأئمة الاثنا عشر|الأئمة الإثنا عشر]] أيضا بناء على أنهم خلفاء المعصوم. فهم معصومون من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، من حين الولادة حتى الوفاة، فلا تصدر منهم المعصية حتى سهوا ونسيانا. == مفهوم العصمة == العصمة في اللغة هي: الحفظ والوقاية؛ لأنّ عَصَمَ يَعصِمُ تعني: حَفِظَ ووقى.<ref>أحمد بن محمد الفيومي، [http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414 المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي]، الجزء : 1 صفحة : 414. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120125154/http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414 |date=20 يناير 2018}}</ref> إذ العصمة في كلام العرب معناها: المنع.<ref>مختار الصحاح، ص: 437، مادة «عصم». </ref> والعاصم: المانع الحامي.<ref>لسان العرب، ج12، ص: 403، مادة «عصم».. </ref> وفي المصطلح العقائدي: «لطفٌ يفعلُهُ اللهُ تعالى بالمكلّف، بحيث تمنع منه وقوع المعصية، وترك الطاعة؛ مع قدرته عليهما».<ref>النكت الاعتقادية، (مصنفات الشيخ المفيد) ج10، ص: 37.</ref> وردت لفظة العصمة في [[القرآن]] الكريم - بجميع مشتقاتها المختلفة - ثلاث عشرة مرّة، ونجد في القرآن الكريم مفهوم العصمة بنفس معناه اللغوي؛ فعلى سبيل المثال: حينما يدعو اللّه سبحانه الناس إلى الإيمان يأمرهم بالاعتصام بحبل اللّه، فيقول سبحانه:{{قرآن|آل عمران|103|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة آل عمران، الآية 103</ref> وفي موقف النبي [[يوسف]] وامتناعه عن الاستجابة والامتثال لدعوة امرأة العزيز ومراودتها إيّاه يقول تعالى: {{قرآن|يوسف|32|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة يوسف، الآية 32</ref> فقد استعملت لفظة العصمة في الآية الأُولى في الإمساك والتحفّظ، وفي الثانية في المنع والامتناع، وكلاهما يرجعان إلى معنى واحد. وأحياناً يطلق لفظ العصمة على الشيء الذي يمتلك خاصية الوقاية ويمنع الإنسان من الوقوع في ما يكره: ومن هذا المنطلق، أُطلق هذا المصطلح على قمم الجبال، يقول [[الشيخ المفيد]]: {{اقتباس مضمن|إنّ العصمة في أصل اللغة هي ما اعتصم به الإنسان من الشيء كأنّه امتنع به عن الوقوع في ما يكره، ومنه قولهم: اعتصم فلان بالجبل، إذا امتنع به، ومنه سمّيت العصم، وهي وعول الجبال لامتناعها بها.}} كما أن العرب يسّمون الحبل الذي تشدّ به الرحال أو الحمل «العصام»، لأنّه يمنعها من السقوط والتفرّق.<ref name="كك">الفكر الخالد في بيان العقائد، الشيخ جعفر السبحاني، ج1، ص: 223.</ref> == العصمة عند المسلمين == === عصمة الأنبياء === اتفق المسلمون علی عصمة الانبياء والرسل في تحمّل الرسالة والتبليغ عنها. فهم لا يخطئون في تبليغ دين الله وشريعته في شيء البتة لا كبير ولا قليل. فلا ينسون شيئاً مما أوحاه الله إليهم ولايكتمون منها شيئاً، ولا يزيدون عليه من عند أنفسهم وبذلك لا يضيع شيء من الوحي. كما قال تعالى عن رسول الله:{{قرآن|النجم|3|إلى آية=4|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة النجم،الآية 3-4.</ref> وقد تكفل الله لرسوله أن يقرئه فلا ينسى إلا شيئاً أراد الله أن ينسيه إياه، قال تعالى {{قرآن|الأعلى|6|إلى آية=7|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأعلى، الآية 6-7.</ref> تعتقد الشيعة الإمامية أيضا علی عصمة الأنبياء من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، طيلة حياتهم، وهم لايرتكبون الذنوب حتى سهوا ونسيانا، في حين يذهب أهل السنة والجماعة إلى عصمة الأنبياء من الكبائر فحسب، وبعضهم من حين البلوغ، وبعضهم من حين النبوة. لكن اختلفوا في جواز الصغائر عليهم فأطبقت بعض الفرق على أنه لا يجوز وقوعها منهم، وأنهم معصومون من ذلك لأن لا يجوز أن تقع منهم ما ينفر الناس عنهم. وذهب بعض الآخر إلی جواز صدور الذنب الصغير عنهم وزعموا أن الرسل غير معصومين من صغائر الذنوب، وربما تقع منهم أو من بعضهم فيبادرون بالتوبة منها.<ref>یعقوب الجعفری، [https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/%d8%b9%d8%b5%d9%85%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%86%d8%a8%db%8c%d8%a7%d8%a1-%d8%b9%d9%84%db%8c%d9%87%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%b9%d9%86%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b0%d8%a7%d9%87%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%a9?q=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1%20%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A8%D9%84%D9%8A%D8%BA&score=1025.0562&rownumber=5 عصمة الأنبیاء (علیهم السلام) عند المذاهب الاسلامیة]، رسالة التقريب، 1414 هـ. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200426163214/https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/عصمة-الأنبیاء-علیهم-السلام-عند-المذاهب-الاسلامیة?q=عصمة%20الأنبياء%20في%20التبليغ&score=1025.0562&rownumber=5 |date=26 أبريل 2020}}</ref> === عصمة الملائكة === يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأنبياء، الآية 27</ref> === عصمة القرآن === ضمن اللّه عصمة القرآن من كلّ خطأ وتحريف الألفاظ من الزيادة أو النقصان أو التبديل، كما في صريح قوله:<ref>محمد طاهر الكردي، [http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53 تاريخ القرآن الكريم ]، الجزء : 1 صفحة : 53. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120183058/http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53 |date=20 يناير 2018}}</ref>{{قرآن|الحجر|9|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الحجر، الآية 9</ref> هناك آيات أُخرى تصف القرآن الكريم بأنّه مصون عن الخطأ والاشتباه حيث يقول سبحانه: {{قرآن|فصلت|42|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة فصلت، الآية 42</ref>، ويقول أيضاً:{{قرآن|الإسراء|9|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الإسراء، الآية 9</ref> فهذه الأوصاف ونظائرها تنص على مصونية القرآن من كلّ خطأ وضلال وأنّه يتصدر المرتبة العليا من العصمة والنزاهة. {{شيعة}} == العصمة عند المسلمين الشيعة == {{أيضا|آية التطهير|آل البيت}} يرى معظم علماء الشيعة عدم جواز السهو والخطأ على المعصومين ويعلل [[ابن المطهر الحلي|العلامة الحلي]] ذلك بأنه: {{اقتباس مضمن|لو جاز عليه السهو والخطأ، لجاز ذلك في جميع أقواله وأفعاله، فلم يبق وثوق باخباراته عن الله، ولا بالشرائع والأديان، لجواز ان يزيد فيها وينقص سهواً، فتنتفي فائدة البعثة. ومن المعلوم بالضرورة: أن وصف النبي بالعصمة، أكمل وأحسن من وصفه بضدها، فيجب المصير إليه، لما فيه من دفع الضرر المظنون؛ بل المعلوم.}}<ref>الرسالة السعدية، العلامة الحلي، ص: 76.</ref> أما [[محمد باقر المجلسي|العلامة المجلسي]] فذهب إلى عصمة الأنبياء وأئمّة [[أهل البيت]] والملائكة، وتطهيرهم من الدنس وعدم ارتكابهم الذنوب بشكل مطلق.<ref>بحار الاَنوار، العلاّمة المجلسي، ج11، ص: 89-90.</ref> وقال [[المقداد السيوري|الفاضل المقداد]]: {{اقتباس مضمن|وأصحابنا حكموا بعصمتهم مطلقاً قبل النبوة وبعدها عن الصغائر والكبائر عمداً وسهواً؛ بل وعن السهو مطلقاً، ولو في القسم الرابع، ونقصد به الأفعال المتعلّقة بأحوال معاشهم في الدنيا مما ليس دينياً.}}<ref>إرشاد الطالبين إلى نهج المسترشدين، الفاضل السيّوري، ص: 304.</ref> ان العصمة من الذنوب تنشأ من العلم القطعي بعواقب المآثم والمعاصي بالنسبة لذلك الذنب كتجنبنا من بعض الأفعال القبيحة نتيجةً لمعرفة الناشئة لتلك الفعل وهذا التجنب عن المعاصي هو محال عادي وليس بمحال عقلي والعصمة المذكورة لا تنافي [[اختيار|الإختيار]] لأصحاب العصمة.<ref>تفسیر موضوعی لناصر مكارم شیرازی ،الطبعة الأولى ، مجلد 7، ص 194.</ref> كما قال الشيخ مفيد أحد علماء الكبار [[الشيعة]]:{{اقتباس مضمن|وليست العصمة مانعة من القدرة على القبيح ولا مضطرة للمعصوم إلى الحسن، ولا ملجئة له إليه، بل هي الشيء الذي يعلم اللّه تعالى انّه إذا فعله بعبد من عبيده لم يؤثر معه معصية له، وليس كلّ الخلق يُعلم هذا من حاله، بل المعلوم منهم ذلك هم الصفوة والأخيار}}. فالعصمة هي موهبة الهية يتفضّل بها الله على من يشاء من عباده بعد توفر الأرضية والقابلية المصحّحة لإفاضتها عليهم، وأنّها غير قابلة للتحصيل والكسب أبداً.<ref>الشيخ جعفر السبحاني، [http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228 الفكر الخالد في بيان العقائد]، الجزء : 1 صفحة : 228. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120125143/http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228 |date=20 يناير 2018}}</ref> فإن لفظة العصمة هي صيانة عباد اللّه الصالحين من الخطأ والعصيان، بل الصيانة في الفكر والعزم، فالمعصوم المطلق من لا يخطأ في حياته ولا يعصي اللّه في عمره ولا يريد العصيان ولا يفكّر به. === عصمة الأئمة الإثني عشر === {{مفصلة|المعصومون}} يرى الشيعة أن [[علي بن أبي طالب|عليًا بن أبي طالب]] هو وأحد عشر إمامًا من ولده، من زوجته [[فاطمة (توضيح)|فاطمة]] بنت [[محمد|النبي محمد]]، هم أئمة مفترضو الطاعة بالنص السماوي وهم المرجع الرئيسي للمسلمين بعد وفاة النبي، ويطلقون عليهم اسم الأئمَّة أو الخُلفاء الذين يجب اتِّباعهم دون غيرهم طبقًا لأمر من النبي محمد. وهم يعتقدون أن العصمة هي قاعدة أساسية في الإمامة، وهي من المبادي الأولية في كيانهم العقائدي. فحسب اعتقادهم إنّ الإمامة هي استمراراً لوظيفة النبوّة والرسالة. والإمام يملأ جميع الفراغات الحاصلة جرّاء رحلة النبيّ، ما عدا تلقي الوحي والإتيان بالشريعة، فإنّ العقل يقتضي أن يكون معصومًا في حفظ شريعة رسول الله، فلذلك عصم الله الائمة من الخطأ والهوى والميول العاطفية، للوثوق الناس بقولهم، والاطمئنان بصحّة كلامهم، فإذا جاز عليهم الخطأ والنسيان والمعصية والخلاف، لم يحصل الوثوق بأفعالهم وأقوالهم، وضعفت ثقة الناس به، فتنتفي الغاية من نصبه التي هي هداية الأُمّة إلى الطريق المهيع. لذلك اعتبر الشيعة صفة العصمة اساسية في الائمة كما هي اساسية في النبي محمد.<ref>الشيخ جعفر السبحاني، [http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46 مع الشيعة الاماميه في عقائدهم]، الجزء : 1 صفحة : 46. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120183124/http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46 |date=20 يناير 2018}}</ref> يستدل الشيعة بآية التطهير على وجود العصمة في رسول الله وفي فاطمة الزهراء وأئمتهم من أهل البيت.<ref>محمد الریشهری، [http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/%D8%A2%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%87%D9%8A%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9 موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب (ع) في الكتاب و السُّنَّة و التّاريخ]، الجزء : 1 صفحة : 319. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200111014936/http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/آية_التطهير_عصمة_الائمة |date=11 يناير 2020}}</ref><ref>حسين الحاج حسن، [http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70 باب الحوائج الإمام موسى الكاظم(ع)]، الجزء : 1 صفحة : 70. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120182626/http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70 |date=20 يناير 2018}}</ref><ref>السيد علي الحسيني الصدر، [https://almerja.com/reading.php?idm=68165 دليل عصمة الأئمة من القران الكريم] ،ص 340 - 349. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120182232/http://almerja.com/reading.php?idm=68165 |date=20 يناير 2018}}</ref> والآية هي: {{قرآن|الأحزاب|33|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأحزاب، الآية 33</ref> == انظر أيضا == * [[إمامة|الإمامة]] * [[ولاية تكوينية]] * [[توسل (إسلام)|التوسل]] == مراجع == {{مراجع|2}} === الآيات === {{مراجع|مجموعة=الآية|3}} {{مواضيع الإسلام}} {{المعصومون|وضع=collapsed}} {{شريط بوابات|الإسلام|شيعة}} [[تصنيف:الأنبياء في الإسلام]] [[تصنيف:إمامة]] [[تصنيف:الشيعة]] [[تصنيف:مصطلحات إسلامية]]'
نص الويكي الجديد للصفحة، بعد التعديل (new_wikitext)
'{{إسلام}} '''العصمة''' في اللغة هي بمعنى الحفظ والوقاية وفي المصطلح العقائدي وعند علماء الكلام هي ملكة اجتناب المعاصي والخطأ. وهي من المفاهيم القرآنية، حيث وردت لفظة العصمة ومشتقاتها في القرآن الكريم في ثلاثة عشر موضع. يعتقد جميع المسلمين بعصمة الأنبياء بمعنى أن الله حفظ أنبيائه ورسله من الوقوع في الذنوب والمعاصي، وارتكاب المنكرات والمحرمات. لكن العصمة لدی المسلمين الشيعة لها مفهوم اعم واشمل، وهي من أهم الأمور في العقائد الدينية عندهم. حيث انهم لايعتقدون بعصمة الانبياء فحسب بل يعتقدون بعصمة [[الأئمة الاثنا عشر|الأئمة الإثنا عشر]] أيضا بناء على أنهم خلفاء المعصوم. فهم معصومون من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، من حين الولادة حتى الوفاة، فلا تصدر منهم المعصية حتى سهوا ونسيانا. == مفهوم العصمة == العصمة في اللغة هي: الحفظ والوقاية؛ لأنّ عَصَمَ يَعصِمُ تعني: حَفِظَ ووقى.<ref>أحمد بن محمد الفيومي، [http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414 المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي]، الجزء : 1 صفحة : 414. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120125154/http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414 |date=20 يناير 2018}}</ref> إذ العصمة في كلام العرب معناها: المنع.<ref>مختار الصحاح، ص: 437، مادة «عصم». </ref> والعاصم: المانع الحامي.<ref>لسان العرب، ج12، ص: 403، مادة «عصم».. </ref> وفي المصطلح العقائدي: «لطفٌ يفعلُهُ اللهُ تعالى بالمكلّف، بحيث تمنع منه وقوع المعصية، وترك الطاعة؛ مع قدرته عليهما».<ref>النكت الاعتقادية، (مصنفات الشيخ المفيد) ج10، ص: 37.</ref> وردت لفظة العصمة في [[القرآن]] الكريم - بجميع مشتقاتها المختلفة - ثلاث عشرة مرّة، ونجد في القرآن الكريم مفهوم العصمة بنفس معناه اللغوي؛ فعلى سبيل المثال: حينما يدعو اللّه سبحانه الناس إلى الإيمان يأمرهم بالاعتصام بحبل اللّه، فيقول سبحانه:{{قرآن|آل عمران|103|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة آل عمران، الآية 103</ref> وفي موقف النبي [[يوسف]] وامتناعه عن الاستجابة والامتثال لدعوة امرأة العزيز ومراودتها إيّاه يقول تعالى: {{قرآن|يوسف|32|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة يوسف، الآية 32</ref> فقد استعملت لفظة العصمة في الآية الأُولى في الإمساك والتحفّظ، وفي الثانية في المنع والامتناع، وكلاهما يرجعان إلى معنى واحد. وأحياناً يطلق لفظ العصمة على الشيء الذي يمتلك خاصية الوقاية ويمنع الإنسان من الوقوع في ما يكره: ومن هذا المنطلق، أُطلق هذا المصطلح على قمم الجبال، يقول [[الشيخ المفيد]]: {{اقتباس مضمن|إنّ العصمة في أصل اللغة هي ما اعتصم به الإنسان من الشيء كأنّه امتنع به عن الوقوع في ما يكره، ومنه قولهم: اعتصم فلان بالجبل، إذا امتنع به، ومنه سمّيت العصم، وهي وعول الجبال لامتناعها بها.}} كما أن العرب يسّمون الحبل الذي تشدّ به الرحال أو الحمل «العصام»، لأنّه يمنعها من السقوط والتفرّق.<ref name="كك">الفكر الخالد في بيان العقائد، الشيخ جعفر السبحاني، ج1، ص: 223.</ref> == العصمة عند المسلمين == === عصمة الأنبياء === اتفق المسلمون علی عصمة الانبياء والرسل في تحمّل الرسالة والتبليغ عنها. فهم لا يخطئون في تبليغ دين الله وشريعته في شيء البتة لا كبير ولا قليل. فلا ينسون شيئاً مما أوحاه الله إليهم ولايكتمون منها شيئاً، ولا يزيدون عليه من عند أنفسهم وبذلك لا يضيع شيء من الوحي. كما قال تعالى عن رسول الله:{{قرآن|النجم|3|إلى آية=4|لا تخريج=1}}،<ref group="الآية">سورة النجم،الآية 3-4.</ref> وقد تكفل الله لرسوله أن يقرئه فلا ينسى إلا شيئاً أراد الله أن ينسيه إياه، قال تعالى {{قرآن|الأعلى|6|إلى آية=7|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأعلى، الآية 6-7.</ref> تعتقد الشيعة الإمامية أيضا علی عصمة الأنبياء من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، طيلة حياتهم، وهم لايرتكبون الذنوب حتى سهوا ونسيانا، في حين يذهب أهل السنة والجماعة إلى عصمة الأنبياء من الكبائر فحسب، وبعضهم من حين البلوغ، وبعضهم من حين النبوة. لكن اختلفوا في جواز الصغائر عليهم فأطبقت بعض الفرق على أنه لا يجوز وقوعها منهم، وأنهم معصومون من ذلك لأن لا يجوز أن تقع منهم ما ينفر الناس عنهم. وذهب بعض الآخر إلی جواز صدور الذنب الصغير عنهم وزعموا أن الرسل غير معصومين من صغائر الذنوب، وربما تقع منهم أو من بعضهم فيبادرون بالتوبة منها.<ref>یعقوب الجعفری، [https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/%d8%b9%d8%b5%d9%85%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%86%d8%a8%db%8c%d8%a7%d8%a1-%d8%b9%d9%84%db%8c%d9%87%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%b9%d9%86%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b0%d8%a7%d9%87%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%a9?q=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1%20%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A8%D9%84%D9%8A%D8%BA&score=1025.0562&rownumber=5 عصمة الأنبیاء (علیهم السلام) عند المذاهب الاسلامیة]، رسالة التقريب، 1414 هـ. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200426163214/https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/عصمة-الأنبیاء-علیهم-السلام-عند-المذاهب-الاسلامیة?q=عصمة%20الأنبياء%20في%20التبليغ&score=1025.0562&rownumber=5 |date=26 أبريل 2020}}</ref> === عصمة الملائكة === يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.الاية ٢٦ === عصمة القرآن === ضمن اللّه عصمة القرآن من كلّ خطأ وتحريف الألفاظ من الزيادة أو النقصان أو التبديل، كما في صريح قوله:<ref>محمد طاهر الكردي، [http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53 تاريخ القرآن الكريم ]، الجزء : 1 صفحة : 53. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120183058/http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53 |date=20 يناير 2018}}</ref>{{قرآن|الحجر|9|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الحجر، الآية 9</ref> هناك آيات أُخرى تصف القرآن الكريم بأنّه مصون عن الخطأ والاشتباه حيث يقول سبحانه: {{قرآن|فصلت|42|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة فصلت، الآية 42</ref>، ويقول أيضاً:{{قرآن|الإسراء|9|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الإسراء، الآية 9</ref> فهذه الأوصاف ونظائرها تنص على مصونية القرآن من كلّ خطأ وضلال وأنّه يتصدر المرتبة العليا من العصمة والنزاهة. {{شيعة}} == العصمة عند المسلمين الشيعة == {{أيضا|آية التطهير|آل البيت}} يرى معظم علماء الشيعة عدم جواز السهو والخطأ على المعصومين ويعلل [[ابن المطهر الحلي|العلامة الحلي]] ذلك بأنه: {{اقتباس مضمن|لو جاز عليه السهو والخطأ، لجاز ذلك في جميع أقواله وأفعاله، فلم يبق وثوق باخباراته عن الله، ولا بالشرائع والأديان، لجواز ان يزيد فيها وينقص سهواً، فتنتفي فائدة البعثة. ومن المعلوم بالضرورة: أن وصف النبي بالعصمة، أكمل وأحسن من وصفه بضدها، فيجب المصير إليه، لما فيه من دفع الضرر المظنون؛ بل المعلوم.}}<ref>الرسالة السعدية، العلامة الحلي، ص: 76.</ref> أما [[محمد باقر المجلسي|العلامة المجلسي]] فذهب إلى عصمة الأنبياء وأئمّة [[أهل البيت]] والملائكة، وتطهيرهم من الدنس وعدم ارتكابهم الذنوب بشكل مطلق.<ref>بحار الاَنوار، العلاّمة المجلسي، ج11، ص: 89-90.</ref> وقال [[المقداد السيوري|الفاضل المقداد]]: {{اقتباس مضمن|وأصحابنا حكموا بعصمتهم مطلقاً قبل النبوة وبعدها عن الصغائر والكبائر عمداً وسهواً؛ بل وعن السهو مطلقاً، ولو في القسم الرابع، ونقصد به الأفعال المتعلّقة بأحوال معاشهم في الدنيا مما ليس دينياً.}}<ref>إرشاد الطالبين إلى نهج المسترشدين، الفاضل السيّوري، ص: 304.</ref> ان العصمة من الذنوب تنشأ من العلم القطعي بعواقب المآثم والمعاصي بالنسبة لذلك الذنب كتجنبنا من بعض الأفعال القبيحة نتيجةً لمعرفة الناشئة لتلك الفعل وهذا التجنب عن المعاصي هو محال عادي وليس بمحال عقلي والعصمة المذكورة لا تنافي [[اختيار|الإختيار]] لأصحاب العصمة.<ref>تفسیر موضوعی لناصر مكارم شیرازی ،الطبعة الأولى ، مجلد 7، ص 194.</ref> كما قال الشيخ مفيد أحد علماء الكبار [[الشيعة]]:{{اقتباس مضمن|وليست العصمة مانعة من القدرة على القبيح ولا مضطرة للمعصوم إلى الحسن، ولا ملجئة له إليه، بل هي الشيء الذي يعلم اللّه تعالى انّه إذا فعله بعبد من عبيده لم يؤثر معه معصية له، وليس كلّ الخلق يُعلم هذا من حاله، بل المعلوم منهم ذلك هم الصفوة والأخيار}}. فالعصمة هي موهبة الهية يتفضّل بها الله على من يشاء من عباده بعد توفر الأرضية والقابلية المصحّحة لإفاضتها عليهم، وأنّها غير قابلة للتحصيل والكسب أبداً.<ref>الشيخ جعفر السبحاني، [http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228 الفكر الخالد في بيان العقائد]، الجزء : 1 صفحة : 228. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120125143/http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228 |date=20 يناير 2018}}</ref> فإن لفظة العصمة هي صيانة عباد اللّه الصالحين من الخطأ والعصيان، بل الصيانة في الفكر والعزم، فالمعصوم المطلق من لا يخطأ في حياته ولا يعصي اللّه في عمره ولا يريد العصيان ولا يفكّر به. === عصمة الأئمة الإثني عشر === {{مفصلة|المعصومون}} يرى الشيعة أن [[علي بن أبي طالب|عليًا بن أبي طالب]] هو وأحد عشر إمامًا من ولده، من زوجته [[فاطمة (توضيح)|فاطمة]] بنت [[محمد|النبي محمد]]، هم أئمة مفترضو الطاعة بالنص السماوي وهم المرجع الرئيسي للمسلمين بعد وفاة النبي، ويطلقون عليهم اسم الأئمَّة أو الخُلفاء الذين يجب اتِّباعهم دون غيرهم طبقًا لأمر من النبي محمد. وهم يعتقدون أن العصمة هي قاعدة أساسية في الإمامة، وهي من المبادي الأولية في كيانهم العقائدي. فحسب اعتقادهم إنّ الإمامة هي استمراراً لوظيفة النبوّة والرسالة. والإمام يملأ جميع الفراغات الحاصلة جرّاء رحلة النبيّ، ما عدا تلقي الوحي والإتيان بالشريعة، فإنّ العقل يقتضي أن يكون معصومًا في حفظ شريعة رسول الله، فلذلك عصم الله الائمة من الخطأ والهوى والميول العاطفية، للوثوق الناس بقولهم، والاطمئنان بصحّة كلامهم، فإذا جاز عليهم الخطأ والنسيان والمعصية والخلاف، لم يحصل الوثوق بأفعالهم وأقوالهم، وضعفت ثقة الناس به، فتنتفي الغاية من نصبه التي هي هداية الأُمّة إلى الطريق المهيع. لذلك اعتبر الشيعة صفة العصمة اساسية في الائمة كما هي اساسية في النبي محمد.<ref>الشيخ جعفر السبحاني، [http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46 مع الشيعة الاماميه في عقائدهم]، الجزء : 1 صفحة : 46. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120183124/http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46 |date=20 يناير 2018}}</ref> يستدل الشيعة بآية التطهير على وجود العصمة في رسول الله وفي فاطمة الزهراء وأئمتهم من أهل البيت.<ref>محمد الریشهری، [http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/%D8%A2%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%87%D9%8A%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9 موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب (ع) في الكتاب و السُّنَّة و التّاريخ]، الجزء : 1 صفحة : 319. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200111014936/http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/آية_التطهير_عصمة_الائمة |date=11 يناير 2020}}</ref><ref>حسين الحاج حسن، [http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70 باب الحوائج الإمام موسى الكاظم(ع)]، الجزء : 1 صفحة : 70. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120182626/http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70 |date=20 يناير 2018}}</ref><ref>السيد علي الحسيني الصدر، [https://almerja.com/reading.php?idm=68165 دليل عصمة الأئمة من القران الكريم] ،ص 340 - 349. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120182232/http://almerja.com/reading.php?idm=68165 |date=20 يناير 2018}}</ref> والآية هي: {{قرآن|الأحزاب|33|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأحزاب، الآية 33</ref> == انظر أيضا == * [[إمامة|الإمامة]] * [[ولاية تكوينية]] * [[توسل (إسلام)|التوسل]] == مراجع == {{مراجع|2}} === الآيات === {{مراجع|مجموعة=الآية|3}} {{مواضيع الإسلام}} {{المعصومون|وضع=collapsed}} {{شريط بوابات|الإسلام|شيعة}} [[تصنيف:الأنبياء في الإسلام]] [[تصنيف:إمامة]] [[تصنيف:الشيعة]] [[تصنيف:مصطلحات إسلامية]]'
فرق موحد للتغييرات المصنوعة بواسطة التعديل (edit_diff)
'@@ -22,5 +22,5 @@ === عصمة الملائكة === -يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأنبياء، الآية 27</ref> +يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.الاية ٢٦ === عصمة القرآن === '
حجم الصفحة الجديد (new_size)
17880
حجم الصفحة القديم (old_size)
17936
الحجم المتغير في التعديل (edit_delta)
-56
السطور المضافة في التعديل (added_lines)
[ 0 => 'يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.الاية ٢٦' ]
السطور المزالة في التعديل (removed_lines)
[ 0 => 'يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<ref name="نداء إيمان">[http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&d820848&c&p1 نداء الإيمان]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&d820848&c&p1 |date=23 أكتوبر 2018}}</ref><ref name="محيط">[https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&ID=788&idfrom=963&idto=963&flag=0&bk_no=35&ayano=0&surano=0&bookhad=0 البحر المحيط]، عصمة الملائكة. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&idto=963&bk_no=35&ID=788 |date=20 يناير 2018}}</ref> ومن ما دل على ذلك قول الله: {{قرآن|التحريم|6|لا تخريج=1}}<ref group="الآية">سورة التحريم، الآية 6</ref> و{{قرآن|الأنبياء|27|لا تخريج=1}}.<ref group="الآية">سورة الأنبياء، الآية 27</ref>' ]
نص الصفحة الجديد، مجردا من أية تهيئة (new_text)
'.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:#f8f9fa;border:1px solid #C0C0C0;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:center;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}جزء من سلسلة مقالات حولالإسلام العقيدة الإيمان توحيد الله &#160;الإيمان بالملائكة الإيمان بالكتب السماوية الإيمان بالرسل والأنبياء الإيمان باليوم الآخر الإيمان بالقضاء والقدر أركان الإسلام شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمد رسول الله إقامة الصلاة &#160;إيتاء الزكاة &#160;صوم رمضان &#160;الحج مصادر التشريع &#160;القرآن الكريم &#160;السنة النبوية أحاديث أهل البيت إجماع أقوال العلماء القياس الاجتهاد شخصيات محورية &#160;محمد رسول الله إبراهيم رسول الله الأنبياء أهل البيت الصحابة الخلفاء الراشدون الأئمة أمهات المؤمنين طوائف إسلامية &#160;أهل السنة والجماعة السلفية الأشعرية الماتريدية الشيعة الزيدية الإمامية الخوارج الأزارقة النجدات الصفرية الإباضية &#160;كلامية المرجئة المعتزلة الجهمية الحرورية فرق أخرى تاريخ إسلامي مدن مقدسة &#160;مكة المكرمة &#160;المدينة المنورة &#160;القدس الشريف مواقع مقدسة &#160;المسجد الحرام &#160;المسجد النبوي &#160;المسجد الأقصى الخلافة الإسلامية &#160;الخلافة الراشدة &#160;الخلافة الأموية &#160;الخلافة العباسية &#160;الخلافة القرطبية الخلافة الموحدية &#160;الخلافة الفاطمية &#160;الخلافة العثمانية الفتوحات الإسلامية &#160;مكة &#160;الشام &#160;فارس &#160;مصر &#160;المغرب &#160;الأندلس &#160;الغال &#160;ما وراء النهر &#160;السند &#160;القسطنطينية جنوب إيطاليا الهند أعياد ومناسبات الأعياد في الإسلام عيد الفطر عيد الأضحى مناسبات إسلامية ذكرى المولد النبوي ذكرى عاشوراء احتفال رأس السنة الهجرية إحياء ليلة القدر إحياء ليلة النصف من شعبان ذكرى الإسراء والمعراج الإسلام حسب البلدالإسلام حسب البلد الإسلام في أوروبا الإسلام في أفريقيا الإسلام في آسيا الإسلام في الأمريكتين الإسلام في أوقيانوسيا انظر أيضاً الأمة الإسلامية الثقافة الإسلامية الإسلام والأديان الأخرى العالم الإسلامي العمل الصالح &#160;بوابة&#32;الإسلام.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}عنت العصمة في اللغة هي بمعنى الحفظ والوقاية وفي المصطلح العقائدي وعند علماء الكلام هي ملكة اجتناب المعاصي والخطأ. وهي من المفاهيم القرآنية، حيث وردت لفظة العصمة ومشتقاتها في القرآن الكريم في ثلاثة عشر موضع. يعتقد جميع المسلمين بعصمة الأنبياء بمعنى أن الله حفظ أنبيائه ورسله من الوقوع في الذنوب والمعاصي، وارتكاب المنكرات والمحرمات. لكن العصمة لدی المسلمين الشيعة لها مفهوم اعم واشمل، وهي من أهم الأمور في العقائد الدينية عندهم. حيث انهم لايعتقدون بعصمة الانبياء فحسب بل يعتقدون بعصمة الأئمة الإثنا عشر أيضا بناء على أنهم خلفاء المعصوم. فهم معصومون من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، من حين الولادة حتى الوفاة، فلا تصدر منهم المعصية حتى سهوا ونسيانا. محتويات 1 مفهوم العصمة 2 العصمة عند المسلمين 2.1 عصمة الأنبياء 2.2 عصمة الملائكة 2.3 عصمة القرآن 3 العصمة عند المسلمين الشيعة 3.1 عصمة الأئمة الإثني عشر 4 انظر أيضا 5 مراجع 5.1 الآيات مفهوم العصمة عدل العصمة في اللغة هي: الحفظ والوقاية؛ لأنّ عَصَمَ يَعصِمُ تعني: حَفِظَ ووقى.&#91;1&#93; إذ العصمة في كلام العرب معناها: المنع.&#91;2&#93; والعاصم: المانع الحامي.&#91;3&#93; وفي المصطلح العقائدي: «لطفٌ يفعلُهُ اللهُ تعالى بالمكلّف، بحيث تمنع منه وقوع المعصية، وترك الطاعة؛ مع قدرته عليهما».&#91;4&#93; وردت لفظة العصمة في القرآن الكريم - بجميع مشتقاتها المختلفة - ثلاث عشرة مرّة، ونجد في القرآن الكريم مفهوم العصمة بنفس معناه اللغوي؛ فعلى سبيل المثال: حينما يدعو اللّه سبحانه الناس إلى الإيمان يأمرهم بالاعتصام بحبل اللّه، فيقول سبحانه:@font-face{font-family:"TemplateStyles-Calibri-Quran";src:local(Calibri);font-feature-settings:"ss08"}.mw-parser-output .quran-parenthesis{font-size:120%;font-family:Amiri,"Traditional Arabic",Calibri,"Times New Roman","Noto Naskh Arabic","Noto Sans Arabic"!important}.mw-parser-output .quran-cite{font-size:80%;vertical-align:5%}.mw-parser-output .quran-text{font-family:Amiri,Calibri,"Sakkal Majalla","Noto Naskh Arabic","Traditional Arabic",Arial,sans-serif!important}.mw-parser-output .quran-KFGQPC{font-family:"KFGQPC HAFS Uthmanic Script","KFGQPC Uthmanic Script HAFS"!important}.mw-parser-output .quran-Othmani{font-family:"Amiri Quran",Amiri,TemplateStyles-Calibri-Quran,"Noto Naskh Arabic","Traditional Arabic","Sakkal Majalla",Arial,sans-serif!important}@media screen{.mw-parser-output .end-of-aya{display:inline-block;background-image:url("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/AyaEnd.svg");height:1.8em;width:1.4em;background-repeat:no-repeat;background-size:cover;font-family:Amiri,Calibri,"Traditional Arabic",Arial,"Noto Naskh Arabic","Noto Sans Arabic",sans-serif;line-height:1.8em}.mw-parser-output .aya-sym{display:none}.mw-parser-output .aya-num{width:100%;font-size:0.7em;font-weight:700;text-align:center;display:inline-block;letter-spacing:-0.08em;text-indent:0.08em}}﴿وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ۝١٠٣﴾،&#91;الآية 1&#93; وفي موقف النبي يوسف وامتناعه عن الاستجابة والامتثال لدعوة امرأة العزيز ومراودتها إيّاه يقول تعالى: ﴿قَالَتْ فَذَلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ ۝٣٢﴾،&#91;الآية 2&#93; فقد استعملت لفظة العصمة في الآية الأُولى في الإمساك والتحفّظ، وفي الثانية في المنع والامتناع، وكلاهما يرجعان إلى معنى واحد. وأحياناً يطلق لفظ العصمة على الشيء الذي يمتلك خاصية الوقاية ويمنع الإنسان من الوقوع في ما يكره: ومن هذا المنطلق، أُطلق هذا المصطلح على قمم الجبال، يقول الشيخ المفيد: «إنّ العصمة في أصل اللغة هي ما اعتصم به الإنسان من الشيء كأنّه امتنع به عن الوقوع في ما يكره، ومنه قولهم: اعتصم فلان بالجبل، إذا امتنع به، ومنه سمّيت العصم، وهي وعول الجبال لامتناعها بها.» كما أن العرب يسّمون الحبل الذي تشدّ به الرحال أو الحمل «العصام»، لأنّه يمنعها من السقوط والتفرّق.&#91;5&#93; العصمة عند المسلمين عدل عصمة الأنبياء عدل اتفق المسلمون علی عصمة الانبياء والرسل في تحمّل الرسالة والتبليغ عنها. فهم لا يخطئون في تبليغ دين الله وشريعته في شيء البتة لا كبير ولا قليل. فلا ينسون شيئاً مما أوحاه الله إليهم ولايكتمون منها شيئاً، ولا يزيدون عليه من عند أنفسهم وبذلك لا يضيع شيء من الوحي. كما قال تعالى عن رسول الله:﴿وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى ۝٣ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى ۝٤﴾،&#91;الآية 3&#93; وقد تكفل الله لرسوله أن يقرئه فلا ينسى إلا شيئاً أراد الله أن ينسيه إياه، قال تعالى ﴿سَنُقْرِئُكَ فَلَا تَنْسَى ۝٦ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا يَخْفَى ۝٧﴾.&#91;الآية 4&#93; تعتقد الشيعة الإمامية أيضا علی عصمة الأنبياء من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، طيلة حياتهم، وهم لايرتكبون الذنوب حتى سهوا ونسيانا، في حين يذهب أهل السنة والجماعة إلى عصمة الأنبياء من الكبائر فحسب، وبعضهم من حين البلوغ، وبعضهم من حين النبوة. لكن اختلفوا في جواز الصغائر عليهم فأطبقت بعض الفرق على أنه لا يجوز وقوعها منهم، وأنهم معصومون من ذلك لأن لا يجوز أن تقع منهم ما ينفر الناس عنهم. وذهب بعض الآخر إلی جواز صدور الذنب الصغير عنهم وزعموا أن الرسل غير معصومين من صغائر الذنوب، وربما تقع منهم أو من بعضهم فيبادرون بالتوبة منها.&#91;6&#93; عصمة الملائكة عدل يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،&#91;7&#93;&#91;8&#93; ومن ما دل على ذلك قول الله: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ۝٦﴾&#91;الآية 5&#93; و﴿لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ ۝٢٧﴾.الاية ٢٦ عصمة القرآن عدل ضمن اللّه عصمة القرآن من كلّ خطأ وتحريف الألفاظ من الزيادة أو النقصان أو التبديل، كما في صريح قوله:&#91;9&#93;﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ۝٩﴾.&#91;الآية 6&#93; هناك آيات أُخرى تصف القرآن الكريم بأنّه مصون عن الخطأ والاشتباه حيث يقول سبحانه: ﴿لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ ۝٤٢﴾.&#91;الآية 7&#93;، ويقول أيضاً:﴿إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا ۝٩﴾.&#91;الآية 8&#93; فهذه الأوصاف ونظائرها تنص على مصونية القرآن من كلّ خطأ وضلال وأنّه يتصدر المرتبة العليا من العصمة والنزاهة. جزء من سلسلة مقالات حولالشيعة العقيدة توحيد الله الإيمان بالملائكة الإيمان بالكتب السماوية الإيمان بالرسل والأنبياء الإيمان باليوم الآخر الإيمان بالقضاء والقدر إحياء شهر مُحرَّم الحرام التوسل عصمة الأئمَّة الاعتقاد بغيبة المهدي الأعياد والمناسبات عيد الفطر عيد الأضحى الحج ذكرى المولد النبوي ذكرى عاشوراء ذكرى أربعين الإمام الحُسين عيد الغدير مصادر التشريع القرآن الكريم السُنَّة النبويَّة أحاديث أهل البيت إجماع أقوال العُلماء الدليل العقلي شخصيات محورية محمد رسول الله أهل البيت علي بن أبي طالب فاطمة الزهراء الحسن بن علي الحسين بن علي الأركان الأربعة الأنبياء والصالحين الصحابة المُجتبون الفرق الاثنا عشرية الزيديَّة الإسماعيلية النُصيريّة التاريخ والجغرافية مدن مقدسة مكة المُكرَّمة المدينة المنوَّرة القدس الشريف النجف الأشرف كربلاء المُقدِّسة مشهد المُقدّسة سامرَّاء المٌقدَّسة الكاظميَّة المُقدَّسة قُم المُقدَّسة كاشمر دمشق مواقع مقدسة المسجد الحرام المسجد النبوي مقبرة البقيع المسجد الأقصى الروضة الحيدريَّة الروضة الحُسينيَّة مقام السيِّدة زينب بدمشق الخِلافات والدول الشيعيَّة الدولة الإدريسيَّة الدولة العلويَّة الدولة البُويهيَّة الدولة الحمدانيَّة الخلافة الفاطميَّة دولة الخرفان السود الدولة الصفويَّة الدولة الزنديَّة الدولة القاجاريَّة الجمهوريَّة الإسلاميَّة الإيرانيَّة أحداث تاريخيَّة يوم غدير خم حادثة السقيفة مظلوميَّة الزهراء حرق الدار فتنة مقتل عُثمان معركة الجمل معركة صفين معركة النهروان عام الجماعة واقعة الطف موقعة فخ حركات وتنظيمات القزلباش حزب الله حركة أمل جيش المهدي الحرس الثوري الإيراني حركة أنصار الله (الحوثيون) كتب بارزة نهج البلاغة الكتب الأربعة الصحيفة السجّادية وسائل الشيعة انظر أيضًا الخلاف السُنّي الشّيعي الخلاف حول الأئمة عند طوائف الشيعة المهدي عند الشيعة المرجعية الدينية المد الشيعي رسوم الأئمة &#160;بوابة&#32;الشيعةعنت العصمة عند المسلمين الشيعة عدل .mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}طالع أيضًا: آية التطهير وآل البيت يرى معظم علماء الشيعة عدم جواز السهو والخطأ على المعصومين ويعلل العلامة الحلي ذلك بأنه: «لو جاز عليه السهو والخطأ، لجاز ذلك في جميع أقواله وأفعاله، فلم يبق وثوق باخباراته عن الله، ولا بالشرائع والأديان، لجواز ان يزيد فيها وينقص سهواً، فتنتفي فائدة البعثة. ومن المعلوم بالضرورة: أن وصف النبي بالعصمة، أكمل وأحسن من وصفه بضدها، فيجب المصير إليه، لما فيه من دفع الضرر المظنون؛ بل المعلوم.»&#91;10&#93; أما العلامة المجلسي فذهب إلى عصمة الأنبياء وأئمّة أهل البيت والملائكة، وتطهيرهم من الدنس وعدم ارتكابهم الذنوب بشكل مطلق.&#91;11&#93; وقال الفاضل المقداد: «وأصحابنا حكموا بعصمتهم مطلقاً قبل النبوة وبعدها عن الصغائر والكبائر عمداً وسهواً؛ بل وعن السهو مطلقاً، ولو في القسم الرابع، ونقصد به الأفعال المتعلّقة بأحوال معاشهم في الدنيا مما ليس دينياً.»&#91;12&#93; ان العصمة من الذنوب تنشأ من العلم القطعي بعواقب المآثم والمعاصي بالنسبة لذلك الذنب كتجنبنا من بعض الأفعال القبيحة نتيجةً لمعرفة الناشئة لتلك الفعل وهذا التجنب عن المعاصي هو محال عادي وليس بمحال عقلي والعصمة المذكورة لا تنافي الإختيار لأصحاب العصمة.&#91;13&#93; كما قال الشيخ مفيد أحد علماء الكبار الشيعة:«وليست العصمة مانعة من القدرة على القبيح ولا مضطرة للمعصوم إلى الحسن، ولا ملجئة له إليه، بل هي الشيء الذي يعلم اللّه تعالى انّه إذا فعله بعبد من عبيده لم يؤثر معه معصية له، وليس كلّ الخلق يُعلم هذا من حاله، بل المعلوم منهم ذلك هم الصفوة والأخيار». فالعصمة هي موهبة الهية يتفضّل بها الله على من يشاء من عباده بعد توفر الأرضية والقابلية المصحّحة لإفاضتها عليهم، وأنّها غير قابلة للتحصيل والكسب أبداً.&#91;14&#93; فإن لفظة العصمة هي صيانة عباد اللّه الصالحين من الخطأ والعصيان، بل الصيانة في الفكر والعزم، فالمعصوم المطلق من لا يخطأ في حياته ولا يعصي اللّه في عمره ولا يريد العصيان ولا يفكّر به. عصمة الأئمة الإثني عشر عدل المقالة الرئيسة: المعصومون يرى الشيعة أن عليًا بن أبي طالب هو وأحد عشر إمامًا من ولده، من زوجته فاطمة بنت النبي محمد، هم أئمة مفترضو الطاعة بالنص السماوي وهم المرجع الرئيسي للمسلمين بعد وفاة النبي، ويطلقون عليهم اسم الأئمَّة أو الخُلفاء الذين يجب اتِّباعهم دون غيرهم طبقًا لأمر من النبي محمد. وهم يعتقدون أن العصمة هي قاعدة أساسية في الإمامة، وهي من المبادي الأولية في كيانهم العقائدي. فحسب اعتقادهم إنّ الإمامة هي استمراراً لوظيفة النبوّة والرسالة. والإمام يملأ جميع الفراغات الحاصلة جرّاء رحلة النبيّ، ما عدا تلقي الوحي والإتيان بالشريعة، فإنّ العقل يقتضي أن يكون معصومًا في حفظ شريعة رسول الله، فلذلك عصم الله الائمة من الخطأ والهوى والميول العاطفية، للوثوق الناس بقولهم، والاطمئنان بصحّة كلامهم، فإذا جاز عليهم الخطأ والنسيان والمعصية والخلاف، لم يحصل الوثوق بأفعالهم وأقوالهم، وضعفت ثقة الناس به، فتنتفي الغاية من نصبه التي هي هداية الأُمّة إلى الطريق المهيع. لذلك اعتبر الشيعة صفة العصمة اساسية في الائمة كما هي اساسية في النبي محمد.&#91;15&#93; يستدل الشيعة بآية التطهير على وجود العصمة في رسول الله وفي فاطمة الزهراء وأئمتهم من أهل البيت.&#91;16&#93;&#91;17&#93;&#91;18&#93; والآية هي: ﴿وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ۝٣٣﴾.&#91;الآية 9&#93; انظر أيضا عدل الإمامة ولاية تكوينية التوسل مراجع عدل .mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal;overflow-y:auto;max-height:300px}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}@media print{.mw-parser-output .reflist{overflow-y:visible!important;max-height:none!important}} ^ أحمد بن محمد الفيومي، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 414. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ مختار الصحاح، ص: 437، مادة «عصم». ^ لسان العرب، ج12، ص: 403، مادة «عصم».. ^ النكت الاعتقادية، (مصنفات الشيخ المفيد) ج10، ص: 37. ^ الفكر الخالد في بيان العقائد، الشيخ جعفر السبحاني، ج1، ص: 223. ^ یعقوب الجعفری، عصمة الأنبیاء (علیهم السلام) عند المذاهب الاسلامیة، رسالة التقريب، 1414 هـ. نسخة محفوظة 26 أبريل 2020 على موقع واي باك مشين. ^ نداء الإيمان، عصمة الملائكة. في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&amp;d820848&amp;c&amp;p1 نسخة محفوظة 23 أكتوبر 2018 على موقع واي باك مشين. ^ البحر المحيط، عصمة الملائكة. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ محمد طاهر الكردي، تاريخ القرآن الكريم ، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 53. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ الرسالة السعدية، العلامة الحلي، ص: 76. ^ بحار الاَنوار، العلاّمة المجلسي، ج11، ص: 89-90. ^ إرشاد الطالبين إلى نهج المسترشدين، الفاضل السيّوري، ص: 304. ^ تفسیر موضوعی لناصر مكارم شیرازی ،الطبعة الأولى ، مجلد 7، ص 194. ^ الشيخ جعفر السبحاني، الفكر الخالد في بيان العقائد، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 228. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ الشيخ جعفر السبحاني، مع الشيعة الاماميه في عقائدهم، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 46. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ محمد الریشهری، موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب (ع) في الكتاب و السُّنَّة و التّاريخ، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 319. نسخة محفوظة 11 يناير 2020 على موقع واي باك مشين. ^ حسين الحاج حسن، باب الحوائج الإمام موسى الكاظم(ع)، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 70. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. ^ السيد علي الحسيني الصدر، دليل عصمة الأئمة من القران الكريم ،ص 340 - 349. نسخة محفوظة 20 يناير 2018 على موقع واي باك مشين. الآيات عدل ^ سورة آل عمران، الآية 103 ^ سورة يوسف، الآية 32 ^ سورة النجم،الآية 3-4. ^ سورة الأعلى، الآية 6-7. ^ سورة التحريم، الآية 6 ^ سورة الحجر، الآية 9 ^ سورة فصلت، الآية 42 ^ سورة الإسراء، الآية 9 ^ سورة الأحزاب، الآية 33 عنت&#160;الإسلامإيمان الإيمان بالله التوحيد &#160;الإيمان بالملائكة الإيمان بالكتب الإيمان بالرسل النبوة ملة إبراهيم &#160;محمد الإيمان بالقدر الإيمان بالآخرة &#160;الجنة النار أركان شهادتان صلاة &#160;زكاة &#160;صيام شهر رمضان &#160;حج البيت مصادر &#160;القرآن السنة &#160;الأحاديث أخرى تاريخ مواقيت أهل البيت صحابة تابعون وتابعوهم خلافة: &#160;راشدة، &#160;أموية، &#160;عباسية، &#160;فاطمية، &#160;عثمانية الفتوحات حضارة علوم أدب: شعر بلاد دراسة حكمة: برية مسجد علم: &#160; كيمياء وخيمياء؛ &#160;طب وصيدلة؛ الفيزياء؛ اختراع التمريض رياضة عيد فن: عمارة تقويم العلم في عصر الحضارة الإسلامية &#160;الفقه علم التفسير علم الحديث أصول الدين &#160;علم الكلام تفقه بلوغ ذبح ذمي حلال حرام حرمة إحرام نكاح سراح اقتصاد: صيرفة، مرابحة، ربا مخالقة صلوات حد استياك تيمم وضوء أذان غسل طهر نجس رثة جزية إصداق جهاد عقيقة طوائف &#160;السنة الشيعة الخوارج الأحمدية القأديانية الدروز النصيرية أخرى &#160;الرايات والأعلام الإسلامية تصنيف مشروع بوابة الإسلام عنتالمعصومون عند الشيعة الاثنا عشريةأهل البيت &#160; محمد فاطمة الزهراء الأئمة: &#160; علي &#160; الحسن &#160;الحسين علي زين العابدين محمد الباقر &#160; جعفر الصادق موسى الكاظم علي الرضا محمد الجواد علي الهادي الحسن العسكري محمد المهدي آخرون الأنبياء الملائكة الأئمة الاثنا عشر الشيعة الاثني عشرية بوابة الإسلام بوابة الشيعة'
مصدر HTML المعروض للمراجعة الجديدة (new_html)
'<div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ar" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r58873721">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:#f8f9fa;border:1px solid #C0C0C0;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:center;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">جزء <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="تصنيف:الإسلام">من سلسلة مقالات</a> حول</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الإسلام">الإسلام</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="الله (إسلام)"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/thumb/0/07/Allah-eser-green_New_version.png/150px-Allah-eser-green_New_version.png" decoding="async" width="150" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/thumb/0/07/Allah-eser-green_New_version.png/225px-Allah-eser-green_New_version.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ar/thumb/0/07/Allah-eser-green_New_version.png/300px-Allah-eser-green_New_version.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="595" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">العقيدة</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="إيمان (إسلام)">الإيمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%AD%D9%8A%D8%AF_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="التوحيد في الإسلام">توحيد الله</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%83%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الملائكة في الإسلام">الإيمان بالملائكة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الكتب المقدسة في الإسلام">الإيمان بالكتب السماوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="النبوة في الإسلام">الإيمان بالرسل والأنبياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%8A%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="يوم القيامة في الإسلام">الإيمان باليوم الآخر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="قدر (إسلام)">الإيمان بالقضاء والقدر</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">أركان الإسلام</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الشهادتان">شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمد رسول الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الصلاة في الإسلام">إقامة الصلاة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%B2%D9%83%D8%A7%D8%A9" title="زكاة">إيتاء الزكاة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الصوم في الإسلام">صوم رمضان</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الحج في الإسلام">الحج</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">مصادر التشريع</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن">القرآن الكريم</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="الحديث النبوي">السنة النبوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB_%D8%B9%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الحديث عند الشيعة">أحاديث أهل البيت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_(%D9%81%D9%82%D9%87)" title="إجماع (فقه)">إجماع أقوال العلماء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="قياس (إسلام)">القياس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="اجتهاد (إسلام)">الاجتهاد</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">شخصيات محورية</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد رسول الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="إبراهيم في الإسلام">إبراهيم رسول الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="النبوة في الإسلام">الأنبياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA" title="أهل البيت">أهل البيت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9" title="الصحابة">الصحابة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%D9%88%D9%86" title="الخلفاء الراشدون">الخلفاء الراشدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="إمامية">الأئمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86" title="أمهات المؤمنين">أمهات المؤمنين</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">طوائف إسلامية</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="أهل السنة والجماعة">أهل السنة والجماعة</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%A9" title="السلفية">السلفية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B4%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="أشعرية">الأشعرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="ماتريدية">الماتريدية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الشيعة">الشيعة</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="زيدية">الزيدية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="إمامية">الإمامية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AC" title="خوارج">الخوارج</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%82%D8%A9" title="أزارقة">الأزارقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%AA" title="نجدات">النجدات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="صفرية">الصفرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%A8%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%A9" title="الإباضية">الإباضية</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم الكلام">كلامية</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%A6%D8%A9" title="مرجئة">المرجئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D8%A9" title="المعتزلة">المعتزلة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="جهمية">الجهمية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="الحرورية">الحرورية</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D8%A9_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="فرقة (إسلام)">فرق أخرى</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">تاريخ إسلامي</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <dl><dt>مدن مقدسة</dt></dl> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" title="مكة">مكة المكرمة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="المدينة المنورة">المدينة المنورة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="القدس">القدس الشريف</a></li></ul> <dl><dt>مواقع مقدسة</dt></dl> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="المسجد الحرام">المسجد الحرام</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="المسجد النبوي">المسجد النبوي</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%82%D8%B5%D9%89" title="المسجد الأقصى">المسجد الأقصى</a></li></ul> <dl><dt>الخلافة الإسلامية</dt></dl> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%D8%A9" title="الخلافة الراشدة">الخلافة الراشدة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الأموية">الخلافة الأموية</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="الدولة العباسية">الخلافة العباسية</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%8A%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="الدولة الأموية في الأندلس">الخلافة القرطبية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الموحدية">الخلافة الموحدية</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الفاطمية">الخلافة الفاطمية</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الدولة العثمانية">الخلافة العثمانية</a></li></ul> <dl><dt>الفتوحات الإسلامية</dt></dl> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D9%85%D9%83%D8%A9" title="فتح مكة">مكة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%85" title="الفتح الإسلامي للشام">الشام</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="الفتح الإسلامي لفارس">فارس</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="الفتح الإسلامي لمصر">مصر</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="الفتح الإسلامي للمغرب">المغرب</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3" title="الفتح الإسلامي للأندلس">الأندلس</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="الفتح الإسلامي للغال">الغال</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%85%D8%A7_%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B1" title="الفتح الإسلامي لما وراء النهر">ما وراء النهر</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%AF" title="الفتح الإسلامي للسند">السند</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="فتح القسطنطينية">القسطنطينية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%A5%D9%8A%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%A7" title="تاريخ الإسلام في جنوب إيطاليا">جنوب إيطاليا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الفتوحات الإسلامية في شبه القارة الهندية">الهند</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">أعياد ومناسبات</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <dl><dt>الأعياد في الإسلام</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="عيد الفطر">عيد الفطر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AD%D9%89" title="عيد الأضحى">عيد الأضحى</a></li></ul> <dl><dt>مناسبات إسلامية</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="المولد النبوي">ذكرى المولد النبوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="عاشوراء">ذكرى عاشوراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A3%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="رأس السنة الهجرية">احتفال رأس السنة الهجرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B1" title="ليلة القدر">إحياء ليلة القدر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B5%D9%81_%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ليلة منتصف شعبان">إحياء ليلة النصف من شعبان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%AC" title="الإسراء والمعراج">ذكرى الإسراء والمعراج</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">الإسلام حسب البلد</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png" class="mw-file-description" title="الإسلام حسب البلد"><img alt="الإسلام حسب البلد" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png/190px-World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png" decoding="async" width="190" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png/285px-World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png/380px-World_Muslim_Population_Pew_Forum-ar.png 2x" data-file-width="1376" data-file-height="660" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%B3%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%AF" title="الإسلام حسب البلد">الإسلام حسب البلد</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A3%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="الإسلام في أوروبا">الإسلام في أوروبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="الإسلام في إفريقيا">الإسلام في أفريقيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="الإسلام في آسيا">الإسلام في آسيا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D8%AA%D9%8A%D9%86" title="الإسلام في الأمريكتين">الإسلام في الأمريكتين</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A3%D9%88%D9%82%D9%8A%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="الإسلام في أوقيانوسيا">الإسلام في أوقيانوسيا</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">انظر أيضاً</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0; font-size:95%;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%A9_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="أمة (إسلام)">الأمة الإسلامية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="ثقافة إسلامية">الثقافة الإسلامية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%B1%D9%89" title="الإسلام والأديان الأخرى">الإسلام والأديان الأخرى</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="العالم الإسلامي">العالم الإسلامي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="العمل الصالح في الإسلام">العمل الصالح</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below plainlist"> <span class="metadata"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:IslamSymbolAllah.PNG" class="mw-file-description"><img alt="شعار بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/27px-IslamSymbolAllah.PNG" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/40px-IslamSymbolAllah.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/54px-IslamSymbolAllah.PNG 2x" data-file-width="267" data-file-height="278" /></a></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="بوابة:الإسلام">بوابة&#32;الإسلام</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r52500470">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="قالب:إسلام"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقاش القالب:إسلام"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>العصمة</b> في اللغة هي بمعنى الحفظ والوقاية وفي المصطلح العقائدي وعند علماء الكلام هي ملكة اجتناب المعاصي والخطأ. وهي من المفاهيم القرآنية، حيث وردت لفظة العصمة ومشتقاتها في القرآن الكريم في ثلاثة عشر موضع. يعتقد جميع المسلمين بعصمة الأنبياء بمعنى أن الله حفظ أنبيائه ورسله من الوقوع في الذنوب والمعاصي، وارتكاب المنكرات والمحرمات. لكن العصمة لدی المسلمين الشيعة لها مفهوم اعم واشمل، وهي من أهم الأمور في العقائد الدينية عندهم. حيث انهم لايعتقدون بعصمة الانبياء فحسب بل يعتقدون بعصمة <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1" title="الأئمة الاثنا عشر">الأئمة الإثنا عشر</a> أيضا بناء على أنهم خلفاء المعصوم. فهم معصومون من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، من حين الولادة حتى الوفاة، فلا تصدر منهم المعصية حتى سهوا ونسيانا. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ar" dir="rtl"><h2 id="mw-toc-heading">محتويات</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#مفهوم_العصمة"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">مفهوم العصمة</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#العصمة_عند_المسلمين"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">العصمة عند المسلمين</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#عصمة_الأنبياء"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">عصمة الأنبياء</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#عصمة_الملائكة"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">عصمة الملائكة</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#عصمة_القرآن"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">عصمة القرآن</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#العصمة_عند_المسلمين_الشيعة"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">العصمة عند المسلمين الشيعة</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#عصمة_الأئمة_الإثني_عشر"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">عصمة الأئمة الإثني عشر</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#انظر_أيضا"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">انظر أيضا</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#مراجع"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">مراجع</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#الآيات"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">الآيات</span></a></li> </ul> </li> </ul> </div> <h2><span id=".D9.85.D9.81.D9.87.D9.88.D9.85_.D8.A7.D9.84.D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="مفهوم_العصمة">مفهوم العصمة</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=1"title="عدل القسم: مفهوم العصمة" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h2> <p>العصمة في اللغة هي: الحفظ والوقاية؛ لأنّ عَصَمَ يَعصِمُ تعني: حَفِظَ ووقى.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">&#91;1&#93;</a></sup> إذ العصمة في كلام العرب معناها: المنع.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">&#91;2&#93;</a></sup> والعاصم: المانع الحامي.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">&#91;3&#93;</a></sup> وفي المصطلح العقائدي: «لطفٌ يفعلُهُ اللهُ تعالى بالمكلّف، بحيث تمنع منه وقوع المعصية، وترك الطاعة؛ مع قدرته عليهما».<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">&#91;4&#93;</a></sup> </p><p>وردت لفظة العصمة في <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن">القرآن</a> الكريم - بجميع مشتقاتها المختلفة - ثلاث عشرة مرّة، ونجد في القرآن الكريم مفهوم العصمة بنفس معناه اللغوي؛ فعلى سبيل المثال: حينما يدعو اللّه سبحانه الناس إلى الإيمان يأمرهم بالاعتصام بحبل اللّه، فيقول سبحانه:<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r62326395">@font-face{font-family:"TemplateStyles-Calibri-Quran";src:local(Calibri);font-feature-settings:"ss08"}.mw-parser-output .quran-parenthesis{font-size:120%;font-family:Amiri,"Traditional Arabic",Calibri,"Times New Roman","Noto Naskh Arabic","Noto Sans Arabic"!important}.mw-parser-output .quran-cite{font-size:80%;vertical-align:5%}.mw-parser-output .quran-text{font-family:Amiri,Calibri,"Sakkal Majalla","Noto Naskh Arabic","Traditional Arabic",Arial,sans-serif!important}.mw-parser-output .quran-KFGQPC{font-family:"KFGQPC HAFS Uthmanic Script","KFGQPC Uthmanic Script HAFS"!important}.mw-parser-output .quran-Othmani{font-family:"Amiri Quran",Amiri,TemplateStyles-Calibri-Quran,"Noto Naskh Arabic","Traditional Arabic","Sakkal Majalla",Arial,sans-serif!important}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r62325699">@media screen{.mw-parser-output .end-of-aya{display:inline-block;background-image:url("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/AyaEnd.svg");height:1.8em;width:1.4em;background-repeat:no-repeat;background-size:cover;font-family:Amiri,Calibri,"Traditional Arabic",Arial,"Noto Naskh Arabic","Noto Sans Arabic",sans-serif;line-height:1.8em}.mw-parser-output .aya-sym{display:none}.mw-parser-output .aya-num{width:100%;font-size:0.7em;font-weight:700;text-align:center;display:inline-block;letter-spacing:-0.08em;text-indent:0.08em}}</style><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">١٠٣</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>،<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">&#91;الآية 1&#93;</a></sup> وفي موقف النبي <a href="/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%81" title="يوسف">يوسف</a> وامتناعه عن الاستجابة والامتثال لدعوة امرأة العزيز ومراودتها إيّاه يقول تعالى: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">قَالَتْ فَذَلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٣٢</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>،<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">&#91;الآية 2&#93;</a></sup> فقد استعملت لفظة العصمة في الآية الأُولى في الإمساك والتحفّظ، وفي الثانية في المنع والامتناع، وكلاهما يرجعان إلى معنى واحد. </p><p>وأحياناً يطلق لفظ العصمة على الشيء الذي يمتلك خاصية الوقاية ويمنع الإنسان من الوقوع في ما يكره: ومن هذا المنطلق، أُطلق هذا المصطلح على قمم الجبال، يقول <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%81%D9%8A%D8%AF" title="الشيخ المفيد">الشيخ المفيد</a>: «<span class="citationTemplate" style="font-size:1em"><span class="script-arabic">إنّ العصمة في أصل اللغة هي ما اعتصم به الإنسان من الشيء كأنّه امتنع به عن الوقوع في ما يكره، ومنه قولهم: اعتصم فلان بالجبل، إذا امتنع به، ومنه سمّيت العصم، وهي وعول الجبال لامتناعها بها.</span></span>» </p><p>كما أن العرب يسّمون الحبل الذي تشدّ به الرحال أو الحمل «العصام»، لأنّه يمنعها من السقوط والتفرّق.<sup id="cite_ref-كك_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-كك-7">&#91;5&#93;</a></sup> </p> <h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.B9.D9.86.D8.AF_.D8.A7.D9.84.D9.85.D8.B3.D9.84.D9.85.D9.8A.D9.86"></span><span class="mw-headline" id="العصمة_عند_المسلمين">العصمة عند المسلمين</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=2"title="عدل القسم: العصمة عند المسلمين" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h2> <h3><span id=".D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.A3.D9.86.D8.A8.D9.8A.D8.A7.D8.A1"></span><span class="mw-headline" id="عصمة_الأنبياء">عصمة الأنبياء</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=3"title="عدل القسم: عصمة الأنبياء" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h3> <p>اتفق المسلمون علی عصمة الانبياء والرسل في تحمّل الرسالة والتبليغ عنها. فهم لا يخطئون في تبليغ دين الله وشريعته في شيء البتة لا كبير ولا قليل. فلا ينسون شيئاً مما أوحاه الله إليهم ولايكتمون منها شيئاً، ولا يزيدون عليه من عند أنفسهم وبذلك لا يضيع شيء من الوحي. كما قال تعالى عن رسول الله:<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٣</span></span> إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٤</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>،<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">&#91;الآية 3&#93;</a></sup> وقد تكفل الله لرسوله أن يقرئه فلا ينسى إلا شيئاً أراد الله أن ينسيه إياه، قال تعالى <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">سَنُقْرِئُكَ فَلَا تَنْسَى <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٦</span></span> إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا يَخْفَى <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٧</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">&#91;الآية 4&#93;</a></sup> </p><p>تعتقد الشيعة الإمامية أيضا علی عصمة الأنبياء من جميع المعاصي، صغيرها وكبيرها، طيلة حياتهم، وهم لايرتكبون الذنوب حتى سهوا ونسيانا، في حين يذهب أهل السنة والجماعة إلى عصمة الأنبياء من الكبائر فحسب، وبعضهم من حين البلوغ، وبعضهم من حين النبوة. لكن اختلفوا في جواز الصغائر عليهم فأطبقت بعض الفرق على أنه لا يجوز وقوعها منهم، وأنهم معصومون من ذلك لأن لا يجوز أن تقع منهم ما ينفر الناس عنهم. وذهب بعض الآخر إلی جواز صدور الذنب الصغير عنهم وزعموا أن الرسل غير معصومين من صغائر الذنوب، وربما تقع منهم أو من بعضهم فيبادرون بالتوبة منها.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">&#91;6&#93;</a></sup> </p> <h3><span id=".D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D9.85.D9.84.D8.A7.D8.A6.D9.83.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="عصمة_الملائكة">عصمة الملائكة</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=4"title="عدل القسم: عصمة الملائكة" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h3> <p>يؤمن المسلمون بعصمة الملائكة، جميعهم من دون استثناء، لأن ليس لهم شأن إلاّ إجراء الأمر الإلهي في مجراه وتقريره في مستقرّه، فهم مجبورون على الطاعة،<sup id="cite_ref-نداء_إيمان_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-نداء_إيمان-11">&#91;7&#93;</a></sup><sup id="cite_ref-محيط_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-محيط-12">&#91;8&#93;</a></sup> ومن ما دل على ذلك قول الله: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٦</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">&#91;الآية 5&#93;</a></sup> و<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٢٧</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.الاية ٢٦ </p> <h3><span id=".D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D9.82.D8.B1.D8.A2.D9.86"></span><span class="mw-headline" id="عصمة_القرآن">عصمة القرآن</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=5"title="عدل القسم: عصمة القرآن" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h3> <p>ضمن اللّه عصمة القرآن من كلّ خطأ وتحريف الألفاظ من الزيادة أو النقصان أو التبديل، كما في صريح قوله:<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">&#91;9&#93;</a></sup><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٩</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">&#91;الآية 6&#93;</a></sup> </p><p>هناك آيات أُخرى تصف القرآن الكريم بأنّه مصون عن الخطأ والاشتباه حيث يقول سبحانه: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٤٢</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">&#91;الآية 7&#93;</a></sup>، ويقول أيضاً:<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٩</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">&#91;الآية 8&#93;</a></sup> فهذه الأوصاف ونظائرها تنص على مصونية القرآن من كلّ خطأ وضلال وأنّه يتصدر المرتبة العليا من العصمة والنزاهة. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r58873721"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">جزء <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="تصنيف:الشيعة">من سلسلة مقالات</a> حول</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الشيعة">الشيعة</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Zulfiqar_with_inscription.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/180px-Zulfiqar_with_inscription.png" decoding="async" width="180" height="61" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/270px-Zulfiqar_with_inscription.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/360px-Zulfiqar_with_inscription.png 2x" data-file-width="805" data-file-height="273" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">العقيدة</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%AD%D9%8A%D8%AF_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="التوحيد في الإسلام">توحيد الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%83%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الملائكة في الإسلام">الإيمان بالملائكة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الكتب المقدسة في الإسلام">الإيمان بالكتب السماوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="النبوة في الإسلام">الإيمان بالرسل والأنبياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%8A%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="يوم القيامة في الإسلام">الإيمان باليوم الآخر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="قدر (إسلام)">الإيمان بالقضاء والقدر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85" title="إحياء محرم">إحياء شهر مُحرَّم الحرام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توسل (إسلام)">التوسل</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">عصمة الأئمَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%8A%D8%A8%D8%A9_(%D8%B9%D9%82%D9%8A%D8%AF%D8%A9)" title="غيبة (عقيدة)">الاعتقاد بغيبة المهدي</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">الأعياد والمناسبات</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="عيد الفطر">عيد الفطر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B6%D8%AD%D9%89" title="عيد الأضحى">عيد الأضحى</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الحج في الإسلام">الحج</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="المولد النبوي">ذكرى المولد النبوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="عاشوراء">ذكرى عاشوراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D9%8A%D9%86" title="الأربعين">ذكرى أربعين الإمام الحُسين</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1" title="عيد الغدير">عيد الغدير</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">مصادر التشريع</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن">القرآن الكريم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="الحديث النبوي">السُنَّة النبويَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB_%D8%B9%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الحديث عند الشيعة">أحاديث أهل البيت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9_(%D9%81%D9%82%D9%87)" title="إجماع (فقه)">إجماع أقوال العُلماء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%D9%8A%D9%84_%D8%B9%D9%82%D9%84%D9%8A" title="دليل عقلي">الدليل العقلي</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">شخصيات محورية</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد رسول الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA" title="أهل البيت">أهل البيت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="علي بن أبي طالب">علي بن أبي طالب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="فاطمة الزهراء">فاطمة الزهراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A" title="الحسن بن علي">الحسن بن علي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A" title="الحسين بن علي">الحسين بن علي</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9" title="الأركان الأربعة">الأركان الأربعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="النبوة في الإسلام">الأنبياء والصالحين</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9" title="الصحابة">الصحابة المُجتبون</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">الفرق</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="شيعة اثنا عشرية">الاثنا عشرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="زيدية">الزيديَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="إسماعيلية">الإسماعيلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A%D9%88%D9%86_(%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D9%81%D8%A9)" title="علويون (طائفة)">النُصيريّة</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">التاريخ والجغرافية</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <dl><dt>مدن مقدسة</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" title="مكة">مكة المُكرَّمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9" title="المدينة المنورة">المدينة المنوَّرة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="القدس">القدس الشريف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D9%81" title="النجف">النجف الأشرف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%A1" title="كربلاء">كربلاء المُقدِّسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد المُقدّسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="سامراء">سامرَّاء المٌقدَّسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D8%B8%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الكاظمية">الكاظميَّة المُقدَّسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%85" title="قم">قُم المُقدَّسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1" title="كاشمر">كاشمر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a></li></ul> <dl><dt>مواقع مقدسة</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="المسجد الحرام">المسجد الحرام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="المسجد النبوي">المسجد النبوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%82%D9%8A%D8%B9" title="البقيع">مقبرة البقيع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%82%D8%B5%D9%89" title="المسجد الأقصى">المسجد الأقصى</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="العتبة العلوية">الروضة الحيدريَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="العتبة الحسينية">الروضة الحُسينيَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D8%A9_%D8%B2%D9%8A%D9%86%D8%A8_(%D8%B1%D9%8A%D9%81_%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82)" title="السيدة زينب (ريف دمشق)">مقام السيِّدة زينب بدمشق</a></li></ul> <dl><dt>الخِلافات والدول الشيعيَّة</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الإدريسية">الدولة الإدريسيَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A%D9%88_%D9%85%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="علويو مزندران">الدولة العلويَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%87%D9%8A%D8%A9" title="الدولة البويهية">الدولة البُويهيَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الحمدانية">الدولة الحمدانيَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الفاطمية">الخلافة الفاطميَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%87_%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88" title="قره قويونلو">دولة الخرفان السود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الصفوية">الدولة الصفويَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الزندية">الدولة الزنديَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%88%D9%86" title="القاجاريون">الدولة القاجاريَّة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="إيران">الجمهوريَّة الإسلاميَّة الإيرانيَّة</a></li></ul> <dl><dt>أحداث تاريخيَّة</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1" title="عيد الغدير">يوم غدير خم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%8A%D9%81%D8%A9_%D8%A8%D9%86%D9%8A_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9" title="سقيفة بني ساعدة">حادثة السقيفة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="مظلومية الزهراء">مظلوميَّة الزهراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9_%D9%83%D8%B3%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B6%D9%84%D8%B9" title="حادثة كسر الضلع">حرق الدار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%86%D8%A9_%D9%85%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فتنة مقتل عثمان">فتنة مقتل عُثمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D9%84" title="موقعة الجمل">معركة الجمل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%B5%D9%81%D9%8A%D9%86" title="معركة صفين">معركة صفين</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="معركة النهروان">معركة النهروان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="عام الجماعة">عام الجماعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%A1" title="معركة كربلاء">واقعة الطف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%D8%A9_%D9%81%D8%AE" title="موقعة فخ">موقعة فخ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">حركات وتنظيمات</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B4" title="قزلباش">القزلباش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="حزب الله">حزب الله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%A3%D9%85%D9%84" title="حركة أمل">حركة أمل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A" title="جيش المهدي">جيش المهدي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%88%D8%B1%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="الحرس الثوري الإيراني">الحرس الثوري الإيراني</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%AB%D9%8A%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="حوثيون">حركة أنصار الله (الحوثيون)</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">كتب بارزة</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%A9" title="نهج البلاغة">نهج البلاغة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9" title="الكتب الأربعة">الكتب الأربعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D9%8A%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="الصحيفة السجادية">الصحيفة السجّادية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="وسائل الشيعة">وسائل الشيعة</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-bottom:0; text-align:center;">انظر أيضًا</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%B3%D9%86%D9%8A_%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="خلاف سني شيعي">الخلاف السُنّي الشّيعي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%AD%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%B9%D9%86%D8%AF_%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الخلاف حول الأئمة عند طوائف الشيعة">الخلاف حول الأئمة عند طوائف الشيعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A" title="محمد بن الحسن المهدي">المهدي عند الشيعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="المرجعية الدينية">المرجعية الدينية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D9%8A" title="المد الشيعي">المد الشيعي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A6%D9%85%D8%A9" title="رسوم الأئمة">رسوم الأئمة</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below plainlist"> <span class="metadata"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Zulfiqar_with_inscription.png" class="mw-file-description"><img alt="شعار بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/32px-Zulfiqar_with_inscription.png" decoding="async" width="32" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/48px-Zulfiqar_with_inscription.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/64px-Zulfiqar_with_inscription.png 2x" data-file-width="805" data-file-height="273" /></a></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="بوابة:الشيعة">بوابة&#32;الشيعة</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r52500470"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="قالب:شيعة"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="نقاش القالب:شيعة"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <h2><span id=".D8.A7.D9.84.D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.B9.D9.86.D8.AF_.D8.A7.D9.84.D9.85.D8.B3.D9.84.D9.85.D9.8A.D9.86_.D8.A7.D9.84.D8.B4.D9.8A.D8.B9.D8.A9"></span><span class="mw-headline" id="العصمة_عند_المسلمين_الشيعة">العصمة عند المسلمين الشيعة</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=6"title="عدل القسم: العصمة عند المسلمين الشيعة" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h2> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r64185648">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">طالع أيضًا: <a href="/wiki/%D8%A2%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%87%D9%8A%D8%B1" title="آية التطهير">آية التطهير</a> <span>و</span><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA" class="mw-redirect" title="آل البيت">آل البيت</a></div> <p>يرى معظم علماء الشيعة عدم جواز السهو والخطأ على المعصومين ويعلل <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%84%D9%8A" title="ابن المطهر الحلي">العلامة الحلي</a> ذلك بأنه: «<span class="citationTemplate" style="font-size:1em"><span class="script-arabic">لو جاز عليه السهو والخطأ، لجاز ذلك في جميع أقواله وأفعاله، فلم يبق وثوق باخباراته عن الله، ولا بالشرائع والأديان، لجواز ان يزيد فيها وينقص سهواً، فتنتفي فائدة البعثة. ومن المعلوم بالضرورة: أن وصف النبي بالعصمة، أكمل وأحسن من وصفه بضدها، فيجب المصير إليه، لما فيه من دفع الضرر المظنون؛ بل المعلوم.</span></span>»<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">&#91;10&#93;</a></sup> أما <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%8A" title="محمد باقر المجلسي">العلامة المجلسي</a> فذهب إلى عصمة الأنبياء وأئمّة <a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA" title="أهل البيت">أهل البيت</a> والملائكة، وتطهيرهم من الدنس وعدم ارتكابهم الذنوب بشكل مطلق.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">&#91;11&#93;</a></sup> وقال <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="المقداد السيوري">الفاضل المقداد</a>: «<span class="citationTemplate" style="font-size:1em"><span class="script-arabic">وأصحابنا حكموا بعصمتهم مطلقاً قبل النبوة وبعدها عن الصغائر والكبائر عمداً وسهواً؛ بل وعن السهو مطلقاً، ولو في القسم الرابع، ونقصد به الأفعال المتعلّقة بأحوال معاشهم في الدنيا مما ليس دينياً.</span></span>»<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">&#91;12&#93;</a></sup> </p><p>ان العصمة من الذنوب تنشأ من العلم القطعي بعواقب المآثم والمعاصي بالنسبة لذلك الذنب كتجنبنا من بعض الأفعال القبيحة نتيجةً لمعرفة الناشئة لتلك الفعل وهذا التجنب عن المعاصي هو محال عادي وليس بمحال عقلي والعصمة المذكورة لا تنافي <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%B1" title="اختيار">الإختيار</a> لأصحاب العصمة.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">&#91;13&#93;</a></sup> كما قال الشيخ مفيد أحد علماء الكبار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الشيعة">الشيعة</a>:«<span class="citationTemplate" style="font-size:1em"><span class="script-arabic">وليست العصمة مانعة من القدرة على القبيح ولا مضطرة للمعصوم إلى الحسن، ولا ملجئة له إليه، بل هي الشيء الذي يعلم اللّه تعالى انّه إذا فعله بعبد من عبيده لم يؤثر معه معصية له، وليس كلّ الخلق يُعلم هذا من حاله، بل المعلوم منهم ذلك هم الصفوة والأخيار</span></span>». فالعصمة هي موهبة الهية يتفضّل بها الله على من يشاء من عباده بعد توفر الأرضية والقابلية المصحّحة لإفاضتها عليهم، وأنّها غير قابلة للتحصيل والكسب أبداً.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">&#91;14&#93;</a></sup> </p><p>فإن لفظة العصمة هي صيانة عباد اللّه الصالحين من الخطأ والعصيان، بل الصيانة في الفكر والعزم، فالمعصوم المطلق من لا يخطأ في حياته ولا يعصي اللّه في عمره ولا يريد العصيان ولا يفكّر به. </p> <h3><span id=".D8.B9.D8.B5.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.A3.D8.A6.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.A5.D8.AB.D9.86.D9.8A_.D8.B9.D8.B4.D8.B1"></span><span class="mw-headline" id="عصمة_الأئمة_الإثني_عشر">عصمة الأئمة الإثني عشر</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=7"title="عدل القسم: عصمة الأئمة الإثني عشر" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h3> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64185648"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">المقالة الرئيسة: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" title="المعصومون">المعصومون</a></div> <p>يرى الشيعة أن <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="علي بن أبي طالب">عليًا بن أبي طالب</a> هو وأحد عشر إمامًا من ولده، من زوجته <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="فاطمة (توضيح)">فاطمة</a> بنت <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">النبي محمد</a>، هم أئمة مفترضو الطاعة بالنص السماوي وهم المرجع الرئيسي للمسلمين بعد وفاة النبي، ويطلقون عليهم اسم الأئمَّة أو الخُلفاء الذين يجب اتِّباعهم دون غيرهم طبقًا لأمر من النبي محمد. وهم يعتقدون أن العصمة هي قاعدة أساسية في الإمامة، وهي من المبادي الأولية في كيانهم العقائدي. </p><p>فحسب اعتقادهم إنّ الإمامة هي استمراراً لوظيفة النبوّة والرسالة. والإمام يملأ جميع الفراغات الحاصلة جرّاء رحلة النبيّ، ما عدا تلقي الوحي والإتيان بالشريعة، فإنّ العقل يقتضي أن يكون معصومًا في حفظ شريعة رسول الله، فلذلك عصم الله الائمة من الخطأ والهوى والميول العاطفية، للوثوق الناس بقولهم، والاطمئنان بصحّة كلامهم، فإذا جاز عليهم الخطأ والنسيان والمعصية والخلاف، لم يحصل الوثوق بأفعالهم وأقوالهم، وضعفت ثقة الناس به، فتنتفي الغاية من نصبه التي هي هداية الأُمّة إلى الطريق المهيع. لذلك اعتبر الشيعة صفة العصمة اساسية في الائمة كما هي اساسية في النبي محمد.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">&#91;15&#93;</a></sup> </p><p>يستدل الشيعة بآية التطهير على وجود العصمة في رسول الله وفي فاطمة الزهراء وأئمتهم من أهل البيت.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">&#91;16&#93;</a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">&#91;17&#93;</a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">&#91;18&#93;</a></sup> والآية هي: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62326395"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r62325699"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-text">وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا <span class="end-of-aya"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">٣٣</span></span></span><span class="quran-parenthesis">﴾</span>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">&#91;الآية 9&#93;</a></sup> </p> <h2><span id=".D8.A7.D9.86.D8.B8.D8.B1_.D8.A3.D9.8A.D8.B6.D8.A7"></span><span class="mw-headline" id="انظر_أيضا">انظر أيضا</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=8"title="عدل القسم: انظر أيضا" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h2> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A9" title="إمامة">الإمامة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A9_%D8%AA%D9%83%D9%88%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="ولاية تكوينية">ولاية تكوينية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="توسل (إسلام)">التوسل</a></li></ul> <h2><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.AC.D8.B9"></span><span class="mw-headline" id="مراجع">مراجع</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=9"title="عدل القسم: مراجع" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h2> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r64185426">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal;overflow-y:auto;max-height:300px}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}@media print{.mw-parser-output .reflist{overflow-y:visible!important;max-height:none!important}}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style=""> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b></span> <span class="reference-text">أحمد بن محمد الفيومي، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414">المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي</a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 414. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120125154/http://ar.lib.eshia.ir/86587/1/414">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b></span> <span class="reference-text">مختار الصحاح، ص: 437، مادة «عصم».</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text">لسان العرب، ج12، ص: 403، مادة «عصم»..</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text">النكت الاعتقادية، (مصنفات الشيخ المفيد) ج10، ص: 37.</span> </li> <li id="cite_note-كك-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-كك_7-0">^</a></b></span> <span class="reference-text">الفكر الخالد في بيان العقائد، الشيخ جعفر السبحاني، ج1، ص: 223.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b></span> <span class="reference-text">یعقوب الجعفری، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/%d8%b9%d8%b5%d9%85%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d9%86%d8%a8%db%8c%d8%a7%d8%a1-%d8%b9%d9%84%db%8c%d9%87%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%b9%d9%86%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b0%d8%a7%d9%87%d8%a8-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%a9?q=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%A1%20%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A8%D9%84%D9%8A%D8%BA&amp;score=1025.0562&amp;rownumber=5">عصمة الأنبیاء (علیهم السلام) عند المذاهب الاسلامیة</a>، رسالة التقريب، 1414 هـ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200426163214/https://www.noormags.ir/view/ar/articlepage/9840/عصمة-الأنبیاء-علیهم-السلام-عند-المذاهب-الاسلامیة?q=عصمة%20الأنبياء%20في%20التبليغ&amp;score=1025.0562&amp;rownumber=5">نسخة محفوظة</a> 26 أبريل 2020 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-نداء_إيمان-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-نداء_إيمان_11-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.al-eman.com/الكتب/الحاوي%20في%20تفسير%20القرآن%20الكريم/فصل:%20في%20القول%20في%20عصمة%20الملائكة:/i543&amp;d820848&amp;c&amp;p1">نداء الإيمان</a>، عصمة الملائكة. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181023224642/http://www.al-eman.com:80/الكتب/الحاوي">في تفسير القرآن الكريم/فصل: في القول في عصمة الملائكة:/i543&amp;d820848&amp;c&amp;p1 نسخة محفوظة</a> 23 أكتوبر 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-محيط-12"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-محيط_12-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamweb.net/ar/library/index.php?page=bookcontents&amp;ID=788&amp;idfrom=963&amp;idto=963&amp;flag=0&amp;bk_no=35&amp;ayano=0&amp;surano=0&amp;bookhad=0">البحر المحيط</a>، عصمة الملائكة. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120235923/https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=963&amp;idto=963&amp;bk_no=35&amp;ID=788">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b></span> <span class="reference-text">محمد طاهر الكردي، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53">تاريخ القرآن الكريم </a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 53. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120183058/http://ar.lib.eshia.ir/15378/1/53">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b></span> <span class="reference-text">الرسالة السعدية، العلامة الحلي، ص: 76.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b></span> <span class="reference-text">بحار الاَنوار، العلاّمة المجلسي، ج11، ص: 89-90.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b></span> <span class="reference-text">إرشاد الطالبين إلى نهج المسترشدين، الفاضل السيّوري، ص: 304.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b></span> <span class="reference-text">تفسیر موضوعی لناصر مكارم شیرازی ،الطبعة الأولى ، مجلد 7، ص 194.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b></span> <span class="reference-text">الشيخ جعفر السبحاني، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228">الفكر الخالد في بيان العقائد</a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 228. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120125143/http://ar.lib.eshia.ir/26470/1/228">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b></span> <span class="reference-text">الشيخ جعفر السبحاني، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46">مع الشيعة الاماميه في عقائدهم</a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 46. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120183124/http://ar.lib.eshia.ir/26458/1/46">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b></span> <span class="reference-text">محمد الریشهری، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/%D8%A2%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%87%D9%8A%D8%B1_%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9">موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب (ع) في الكتاب و السُّنَّة و التّاريخ</a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 319. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200111014936/http://ar.lib.eshia.ir/27260/1/319/آية_التطهير_عصمة_الائمة">نسخة محفوظة</a> 11 يناير 2020 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b></span> <span class="reference-text">حسين الحاج حسن، <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70">باب الحوائج الإمام موسى الكاظم(ع)</a>، الجزء&#160;: 1 صفحة&#160;: 70. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120182626/http://ar.lib.eshia.ir/86646/1/70">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b></span> <span class="reference-text">السيد علي الحسيني الصدر، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://almerja.com/reading.php?idm=68165">دليل عصمة الأئمة من القران الكريم</a> ،ص 340 - 349. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120182232/http://almerja.com/reading.php?idm=68165">نسخة محفوظة</a> 20 يناير 2018 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> </ol></div></div> <h3><span id=".D8.A7.D9.84.D8.A2.D9.8A.D8.A7.D8.AA"></span><span class="mw-headline" id="الآيات">الآيات</span><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;section=10"title="عدل القسم: الآيات" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>عدل</span> </a> </span> </h3> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64185426"><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style=""> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة آل عمران، الآية 103</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة يوسف، الآية 32</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة النجم،الآية 3-4.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة الأعلى، الآية 6-7.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة التحريم، الآية 6</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة الحجر، الآية 9</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة فصلت، الآية 42</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة الإسراء، الآية 9</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b></span> <span class="reference-text">سورة الأحزاب، الآية 33</span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مقالة_مُختارة&amp;#124;10بك&amp;#124;class=noviewer&amp;#124;alt=_الإسلام" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r52500470"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="قالب:مواضيع الإسلام"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقاش القالب:مواضيع الإسلام"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="مقالة_مُختارة&amp;#124;10بك&amp;#124;class=noviewer&amp;#124;alt=_الإسلام" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الإسلام">الإسلام</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="إيمان (إسلام)">إيمان</a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="الله (إسلام)">الإيمان بالله</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%AD%D9%8A%D8%AF_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="التوحيد في الإسلام">التوحيد</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%83%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الملائكة في الإسلام">الإيمان بالملائكة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الكتب المقدسة في الإسلام">الإيمان بالكتب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%84" title="الإيمان بالرسل">الإيمان بالرسل</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="النبوة في الإسلام">النبوة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A9_%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85" title="ملة إبراهيم">ملة إبراهيم</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="قدر (إسلام)">الإيمان بالقدر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%8A%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="يوم القيامة في الإسلام">الإيمان بالآخرة</a> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الجنة في الإسلام">الجنة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D9%86%D9%85" title="جهنم">النار</a></li></ul></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="9" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png" class="mw-file-description" title="لا إطار"><img alt="لا إطار" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png/200px-%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png/300px-%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png/400px-%D8%AA%D8%AE%D8%B7%D9%8A%D8%B7_%D9%83%D9%84%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B1%D9%83%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="أركان الإسلام">أركان</a></span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الشهادتان">شهادتان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الصلاة في الإسلام">صلاة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%B2%D9%83%D8%A7%D8%A9" title="زكاة">زكاة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الصوم في الإسلام">صيام شهر رمضان</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الحج في الإسلام">حج البيت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="مصادر التشريع الإسلامي">مصادر</a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن">القرآن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A9_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="سنة (إسلام)">السنة</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A" title="الحديث النبوي">الأحاديث</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A#مصادر_التشريع_المختلف_عليها" title="مصادر التشريع الإسلامي">أخرى</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="تاريخ إسلامي">تاريخ</a></span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84_%D8%B2%D9%85%D9%86%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="تسلسل زمني للتاريخ الإسلامي">مواقيت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA" title="أهل البيت">أهل البيت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9" title="الصحابة">صحابة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D9%88%D9%86" title="التابعون">تابعون</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D9%8A%D9%86" title="تابعو التابعين">وتابعوهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="خلافة إسلامية">خلافة</a>: <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AF%D8%A9" title="الخلافة الراشدة">راشدة</a>، <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الأموية">أموية</a>، <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="الدولة العباسية">عباسية</a>، <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الدولة الفاطمية">فاطمية</a>، <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الدولة العثمانية">عثمانية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="فتوحات إسلامية">الفتوحات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="العصر الذهبي للإسلام">حضارة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="العلم في عصر الحضارة الإسلامية">علوم</a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AF%D8%A8_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="أدب صدر الإسلام">أدب</a>: <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%B1_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A" title="شعر عربي">شعر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%B3%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%AF" title="الإسلام حسب البلد">بلاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="دراسات إسلامية">دراسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="فلسفة إسلامية">حكمة</a>: <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%84%D9%84%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1" title="نظرة الإسلام للتطور">برية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF" title="مسجد">مسجد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="العلم في عصر الحضارة الإسلامية">علم</a>: <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160; <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الخيمياء والكيمياء في عصر الحضارة الإسلامية">كيمياء وخيمياء</a>؛ <span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D8%AF%D9%84%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الطب والصيدلة في عصر الحضارة الإسلامية">طب وصيدلة</a>؛ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الفيزياء في عصر الحضارة الإسلامية">الفيزياء</a>؛ <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%86_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%B7%D9%89" title="قائمة اختراعات المسلمين في العصور الوسطى">اختراع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%B6_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="التمريض في الإسلام">التمريض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B6%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الرياضة في الإسلام">رياضة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D8%AF_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="عيد إسلامي">عيد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="فن إسلامي">فن</a>: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="عمارة إسلامية">عمارة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%85_%D9%87%D8%AC%D8%B1%D9%8A" title="تقويم هجري">تقويم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="العلم في عصر الحضارة الإسلامية">العلم في عصر الحضارة الإسلامية</a></span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D9%87_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="فقه إسلامي">الفقه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1" title="علم التفسير">علم التفسير</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%8A%D8%AB" title="علم الحديث">علم الحديث</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86" title="أصول الدين">أصول الدين</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم الكلام">علم الكلام</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الشريعة الإسلامية">تفقه</a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%BA_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="بلوغ (إسلام)">بلوغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%A8%D8%AD_%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84" title="ذبح حلال">ذبح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%85%D8%A9" title="أهل الذمة">ذمي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD" title="مباح">حلال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="حرام">حرام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="محرم (إسلام)">حرمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="إحرام">إحرام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الزواج في الإسلام">نكاح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الطلاق في الإسلام">سراح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A" title="اقتصاد إسلامي">اقتصاد</a>: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%D9%8A%D8%A9_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="مصرفية إسلامية">صيرفة</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%AD%D8%A9" title="مرابحة">مرابحة</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D8%A7" title="ربا">ربا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="أخلاق إسلامية">مخالقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%8A" title="الصلاة على النبي">صلوات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الحدود في الشريعة الإسلامية">حد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%83" title="سواك">استياك</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%85%D9%85" title="تيمم">تيمم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%A1" title="وضوء">وضوء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B0%D8%A7%D9%86" title="أذان">أذان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="غسل (إسلام)">غسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الطهارة في الإسلام">طهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%A9" title="نجاسة">نجس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B1%D8%AB_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الإرث في الإسلام">رثة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="جزية">جزية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="صداق (إسلام)">إصداق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF" title="جهاد">جهاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="عقيقة">عقيقة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;"><span style="color:white;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D8%A9_(%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)" title="فرقة (إسلام)">طوائف</a></span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A3%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9" title="أهل السنة والجماعة">السنة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="الشيعة">الشيعة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AC" title="خوارج">الخوارج</a></li> <li><span class="m"><a href="/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%A9_(%D8%AA%D9%88%D8%B6%D9%8A%D8%AD)" class="mw-disambig" title="أحمدية (توضيح)">الأحمدية القأديانية</a></span></li> <li><span class="m"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AD%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="موحدون دروز">الدروز</a></span></li> <li><span class="m"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A%D9%88%D9%86_(%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D9%81%D8%A9)" title="علويون (طائفة)">النصيرية</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:right; vertical-align:top; white-space:nowrap;">أخرى</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span title="مقالة جيّدة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/10px-Symbol_star_silver.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/15px-Symbol_star_silver.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Symbol_star_silver.svg/20px-Symbol_star_silver.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="الرايات والأعلام الإسلامية">الرايات والأعلام الإسلامية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="3" style="background:#ccccff;-moz-border-radius:2px;-webkit-border-radius:2px;"><div> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="تصنيف:إسلام (الصفحة غير موجودة)"><span style="color:black;">تصنيف</span></a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9_%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ويكيبيديا:مشروع ويكي الإسلام"><span style="color:black;">مشروع</span></a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Allah.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Allah.svg/20px-Allah.svg.png" decoding="async" width="20" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Allah.svg/30px-Allah.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Allah.svg/40px-Allah.svg.png 2x" data-file-width="206" data-file-height="218" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="بوابة:الإسلام"><span style="color:black;">بوابة الإسلام</span></a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="المعصومون_عند_الشيعة_الاثنا_عشرية" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r52500470"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" title="قالب:المعصومون"><abbr title="عرض هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" title="نقاش القالب:المعصومون"><abbr title="ناقش هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="المعصومون_عند_الشيعة_الاثنا_عشرية" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%88%D9%86" title="المعصومون">المعصومون</a> عند <a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="شيعة اثنا عشرية">الشيعة الاثنا عشرية</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">أهل البيت</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160; <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="فاطمة الزهراء">فاطمة الزهراء</a></li> <li>الأئمة: <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160; <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%A3%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="علي بن أبي طالب">علي</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160; <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A" title="الحسن بن علي">الحسن</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A" title="الحسين بن علي">الحسين</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%B2%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%86" title="علي زين العابدين">علي زين العابدين</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1" title="محمد الباقر">محمد الباقر</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Symbol_star_gold.svg" class="mw-file-description" title="مقالة مُختارة"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/10px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/15px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/20px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span>&#160; <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82" title="جعفر الصادق">جعفر الصادق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="موسى الكاظم">موسى الكاظم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="علي الرضا">علي الرضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="محمد الجواد">محمد الجواد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%8A" title="علي الهادي">علي الهادي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A" title="الحسن العسكري">الحسن العسكري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A" title="المهدي">محمد المهدي</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">آخرون</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D9%8A" title="نبي">الأنبياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%83%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="الملائكة في الإسلام">الملائكة</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2" style="-moz-border-radius:2px;-webkit-border-radius:2px;"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1" title="الأئمة الاثنا عشر">الأئمة الاثنا عشر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="شيعة اثنا عشرية">الشيعة الاثني عشرية</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <ul class="bandeau-portail إعلام" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="بوابة:الإسلام"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/27px-IslamSymbolAllah.PNG" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/40px-IslamSymbolAllah.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/IslamSymbolAllah.PNG/54px-IslamSymbolAllah.PNG 2x" data-file-width="267" data-file-height="278" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="بوابة:الإسلام">بوابة الإسلام</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="بوابة:الشيعة"><img alt="أيقونة بوابة" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/32px-Zulfiqar_with_inscription.png" decoding="async" width="32" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/48px-Zulfiqar_with_inscription.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Zulfiqar_with_inscription.png/64px-Zulfiqar_with_inscription.png 2x" data-file-width="805" data-file-height="273" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D8%A9" title="بوابة:الشيعة">بوابة الشيعة</a></span></li></ul></div>'
ما إذا كان التعديل قد تم عمله من خلال عقدة خروج تور (tor_exit_node)
false
طابع زمن التغيير ليونكس (timestamp)
'1714544888'
اسم قاعدة البيانات للويكي (wiki_name)
'arwiki'
كود اللغة للويكي (wiki_language)
'ar'